Gaz krizi yine kapıya dayandı

2 Ocak 2009 09:03 tsi
Rusya 2 yıl önce olduğu gibi yine Ukrayna'nın doğalgazını kesti. Gelişmeler gazın yüzde 30'unu bu hattan çeken Türkiye'yi nasıl etkileyecek? İşte cevabı:

Ankara gelişmeleri yakından takip ediyor 2006 yılında Rusya'nın verdiği gazı kesmesi üzerine Ukrayna, Türkiye ve Avrupa ülkelerine giden gazı kullanmış ve bölge ülkeleri soğukta kalma tehlikesiyle karşı karşıya kalmışlardı..

Rusya, Ukrayna'dan alacaklarını tahsil edemediği için dün bu ülkeye gönderdiği doğalgazı tamamen kesti. Ancak enerji uzmanı Cenk Pala'nın verdiği bilgiye göre Türkiye'nin de bu kesintiden etkilenmesi muhtemel. 2006 yılında da Rusya, Ukrayna'ya verdiği gazı kesmiş gaz fiyatına yüzde 100 zam yapmıştı. Bu olayın sonrasında Türkiye'ye gelen gazın basıncında da düşüşler yaşanmıştı. Ukrayna üzerinden Türkiye'ye gelen Batı gaz boru hattından yıllık 14 milyar m3 gaz geliyor. Bu da Türkiye'nin toplam gaz ithalatının yüzde 30'una tekabül ediyor. Pala, Türkiye'nin Ukrayna ile ilişkilerinin bu süreçte etkili olacağını belirterek, "Eğer Ukrayna, Türkiye'ye gelen hattan gaz almaya başlarsa bu da Türkiye'yi etkileyecektir. Ama Avrupa'ya giden hattan gaz alırsa Türkiye sorun yaşamaz" dedi. Ancak önceki krizde Ukrayna Türkiye'ye gelen gazı kullandığı için Türkiye sorun yaşamıştı. Bu nedenle Ankara konu ile ilgili gelişmeleri yakından takip ediyor. Rusya Başbakanı Vladimir Putin dün yaptığı açıklamada Ukayna'yı uyararak bu ülke üzerinden diğer müşterilere giden gazın kullanılmamasını istedi. Putin, "Böyle bir şey yaşanırsa bu transit ülkenin kendisi açısından önemli sonuçlar doğuracaktır" dedi.

90 MİLYON M3 DÜŞÜRDÜ

Rusya, Ukrayna'ya günlük 390 milyon m3 gaz pompalıyor. Ukrayna bu gazın 90 milyon m3'lük bölümünü kendi kullanıyor, kalan 300 milyon m3 ise Avrupa ve Türkiye'ye geliyor. Dün itibariyle Rusya Ukrayna'ya gönderdiği gaz miktarını 300 milyon m3'e düşürdü ve Ukrayna'nın kendi payına düşen gazı tamamen kesti. Gerekçe olarak da Ukrayna'nın gaz borcunu ödememesi gösteriliyor. Rusya Ukrayna'nın 2.1 milyar dolarlık borcunu ödemesini istiyor. Avrupa ülkelerinin bu süreçten negatif etkilenmemesi bekleniyor çünkü 2006'daki krizin ardından bu ülkeler stok kapasitelerini artırdılar.

KIYASIYA PAZARLIK YAPTILAR

Gazprom Ukrayna'nın 2009 yılında 1000 metreküp gaz için fiyatını 418 dolara çıkarma kararını açıklamamıştı. Bu da bir önceki yıla göre iki kattan fazla artış anlamına geliyor. 2008'de ödenen miktar 179.50 dolardı. Çarşamba günü Gazprom 250 dolarlık yeni bir öneri yaptı. Ukraynalı yetkililer ise bu öneriyi yine yüksek buldular. Ukrayna ise 201 dolarlık bir öneri yaptı ve Rusya'dan Ukrayna boru hatlarını kullandığı için 1000 metreküp için 100 km'de 2 dolar kira alacağını açıkladı. Rusya ise 250 dolar fiyatın değişmeyeceğini, kira bedelinin ise şu anki 1.70 dolarda kalacağını söyledi.

Doğalgaz iletiminin % 49'u halka açılmalı

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Hasan Köktaş, Doğalgaz Piyasası Yasası'nda öngörülen modelin tutmadığını belirterek, bu alanda yeni bir model oluşturulması gerektiğini söyledi. Doğalgazda tedarik, dağıtım ve iletim ayakları bulunduğuna dikkat çeken Köktaş, "Zincirin her halkasında rekabet olmalı. İletim yeniden yapılandırılsın. İletimin, yüzde 49'u halka arz edilsin. Kamu, yüzde 51 payla bu alandaki denetimini sürdürsün" dedi. Türkiye'nin 2020'ye kadar enerjiye 100 milyar dolar yatırım yapması gerektiğini kaydeden Köktaş, bunun 85-90 milyar dolarının elektrik üretim tesisleri yatırımı için gerekli olduğunu söyledi. Türkiye'yi krizden çıkaracak en önemli enstrümanın enerji yatırımları olduğunu belirten EPDK Başkanı "Kamu kaynağı ile bu yatırımlar yapılamaz. Bu alanda fizibilite sorunu yok. Riskler az. Düzenlenmiş olan bir sektör. Bankacılık sektörünün, ekonomik krize karşın proje finansmanı yaptığı tek sektör enerjidir" dedi.

Arkasında politik çatışma var

Gaz konusunda yaşanan çatışmanın arkasında aslında Moskova ve Kiev arasındaki derin politik çatışma yatıyor. Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko, Batı Avrupa ile geliştirmeye çalıştığı ilişkiler ve ağustos ayında Gürcistan'la yaşanan savaş sırasında Gürcistan'ı desteklemesi Moskova'yı oldukça kızdırmış durumda. Ukrayna'da Devlet Başkanı Yuşçenko ve Başbakan Yulia Timoşenko arasındaki politik çatışma da Ukrayna'yı zor durumda bırakıyor. Gazprom, Ukrayna'nın 2.1 milyar dolarlık borcunu ödememesi halinde 2009 gaz teslimatını yapmayacağını açıklamıştı. Ukrayna gaz şirketi Naftogaz 1.5 milyar dolar ödeme yaptığını açıkladı. Ancak Gazprom CEO'su Alexei Miller böyle bir paranın kendilerine ulaşmadığını ayrıca geç ödeme yüzünden 600 milyon dolar faiz ve ceza ödemesi gerektiğini kaydetti.

Petrol fiyatını yüzde 14 artırdı

Rusya'nın bu hamlesi dün petrol fiyatlarının da zıplamasına neden oldu. Avrupa'nın yeni bir enerji arzı sıkıntısı yaşama ihtimali petrol fiyatlarının New York'ta yüzde 14 artarak varil başına 44.60 dolara kadar yükselmesine neden oldu. Şu anda Avrupalı ülkeler Gazprom'a 1000 metreküp doğalgaz başına 400 doların üzerinde ücret ödüyorlar. Ancak bu rakamların ilkbahar aylarında petrolde yaşanan düşüşe paralel olarak çok daha aşağılara düşmesi bekleniyor.

Gaz OPEC'inin ayak sesleri

Ukrayna'ya gazın kesilmesinin Rusya'nın gaz OPEC'i ile ilgili düzenlediği toplantının hemen arkasından gelmesi farklı bir mesaj olarak da algılanıyor. Keza daha önce doğalgazı bir silah olarak kullanacağının sinyallerini veren Rusya bu konuda daha aktif olacağını da bir kez daha göstermiş durumda. Ukrayna, Rusya açısından çok önemli bir ülke çünkü Rus donanmasının önemli bir bölümü Kırım'da bulunuyor. Rusya bu nedenle Ukrayna'nın bölünmesini de istiyor.

sabah

Bu haber 353 defa okundu.