İki büyük devlet 'dağılabilir'!

22 Aralık 2008 10:24 tsi
Bir sonraki Somali olma ihtimalleri konuşulan iki büyük ülke hangisi?

Ardan Zentürk / Star

Küresel kriz... İslam dünyası...

Bütün göstergeler, Müslüman coğrafyasının kalabalık ülkeleri Pakistan, İran ve Endonezya’nın yaşanmakta olan küresel krizden ağır darbeyle çıkacağını gösteriyor. Suudi Arabistan ve BAE’yi zor günler bekliyor... İslam dünyasının iki ülkesi, Türkiye ve Malezya tekrar bir başarı öyküsü gerçekleştirebilir...’

Amerika Birleşik Devletleri’nden başlayıp bütün dünyayı saran ağır küresel finans krizi, acaba, ‘Müslüman coğrafya’da ne gibi sonuçlar doğuracak?.. Öyle ya, eğer dünyayı, hala, Samuel P.Huntington’nun Medeniyetler Çatışması penceresinden görmeye devam ediyorsanız, bu işin sonunda ‘bizim mahallede’ neler yaşanabileceğini de sorgulamak gerekir...

Bırakalım Huntington’un bizce fazla abartılı dünya görüşünü bir kenara... Ama bu işin sonunda, elimizde ‘yıkılmış Müslüman devletler’ kalacaksa şimdiden düşünmemiz gerekir...

Araştırdık... Genel tablo şudur:

1.Yaşanılmakta olan küresel krizle birlikte petrol gelirlerinde izlenen olağanüstü düşüş, İran ‘ı bu krizden en çok etkilenecek ülkelerin baş sırasına yerleştiriyor. Ahmedinecad yönetimi, ülkede sosyal barışı bugüne kadar, kırsal kesim ve kentlerin varoşlarına doğrudan gıda ve yakacak yardımı yaparak, enerji gibi ana girdilerde sübvansiyon uygulayarak sağlayabildi. Şimdi para kesildi, İran, cebindeki 60 milyar dolardan yemeye başladı.

İran’ın yaptığının aynısını Pakistan’ daki Zerdari yönetimi de yapıyor. Ama önemli fark, Pakistan’ın parası da yok!.. Varlığını sürdürebilmek için IMF ve Dünya Bankası’ndan gelecek kredilere bağımlı. Ülkenin yarısının okur-yazarlığı yok, halkın büyük çoğunluğu günde 2 dolarlık işe razı. Eğer dünya, bu stratejik Müslüman ülke için erken tedbir almazsa, karşımıza Somali gibi ‘yok olmuş’ bir devlet çıkma riski var.

Müslüman dünyasının yüksek petrol gelirleri ve serbest ticaretten sağlanan girdileriyle en zengin noktasını oluşturan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, düşen petrol gelirlerinin, Amerika ve Avrupa pazarlarında yaşanılan olağanüstü daralmanın soğuk duşunu yaşıyorlar. Artan enflasyon, işsizlik bu ülkelerin yeni sorunları olarak ortaya çıkıyor.

Topraklarını Körfez ülkelerinden akacak kredileri hedefleyerek, bir ‘ucuz işçi cenneti’ ne ve serbest bölgeye dönüştürmeye çalışan Mısır da, en büyük Arap devleti olarak tarihinin en ağır ekonomik krizlerinden birine doğru ilerliyor. Düşünün, ülkenin Süveyş Kanalı’ndan sağladığı gelir bile, dünyanın daralan ticaret hacmi nedeniyle yerlerde sürünmeye başladı. Ana döviz girdisi olarak tanımlanan turizm ise şimdiden yüzde 20 oranında azaldı.

Henüz, 1997 yılındaki ekonomik krizin etkilerini aşamayan dünyanın en kalabalık Müslüman ülkesi Endonezya, bu krizle tam anlamıyla felaket bir ortamda karşılaştı. Son 10 yılda bütün üretim alanları, vahşi Çin rekabeti nedeniyle yok olan, ithalata ve tüketime dayalı bir ekonomi haline gelen Endonezya üzerinde artık sadece bir tek konu konuşuluyor: Bu ülkeye Çin mi, yoksa Batılılar mı el koyacak...

Komşusu Endonezya’nın aksine, 1997 krizini IMF ve Dünya Bankası desteği olmadan tamamen kendi ulusal programı ile aşan Malezya ise, Müslüman coğrafyanın bu krizde de sorunlarını kolay aşacak ülkesi olarak tanımlanıyor. Bu gelişmede, ülkenin güçlü ‘İslami bankacılık’ sektörünün çalışmalarını küresel finansal gelişmelerden etkilenmeden sürdürmesinin önemli rol oynadığı da belirtiliyor.

...Ve Türkiye...Malezya ile birlikte Müslüman ülkeler arasında bu krizi en kolay atlatabilecek ikinci devlet olarak tanımlanıyor. Nedeni, 1997 ve 2001’deki krizlerden elde ettiği olağanüstü deneyim, Müslüman ülkeler içinde ‘tabii kaynak geliri bağımlısı’(petrol gibi) olmayan bir ekonomiye sahip olan Türkiye, güçlü sanayi alt yapısı ve yetişmiş nüfusu ile dikkat çeken bir yapıda.

Sonuç: Türkiye ve Malezya, bir kez daha Müslüman ülkelerin ana lokomotifleri olmaya aday iki devlet. Dünya açısından iki ana risk ise Pakistan ve Mısır’da yaşanabilecek ‘dağılma...’ Dünyanın bu devletlerin onda biri kadar olan Somali’deki dağılma karşısında yaşadığı çaresizlik göz önünde bulundurulursa, bu iki devlete özel yardım paketlerinin pek yakında devreye girmesi kaçınılmaz görülüyor.

Bu haber 1,519 defa okundu.