En Sıcak Konular

Nedret Ersanel



Nedret Ersanel
0 0 0000

Yarım küreler yer değiştirirken bir sabit: Türkiye!



Geleceğe yönelik küresel çıkar ve çatışmaları tek cümle ile nasıl ifade edersiniz dense, “Asya kıtası enerji emici haline geliyor, ABD ise enerji emmeyi bırakıyor” uygun olabilir.

Son haftalarda dünyayı ve bölgemizi anlama gayretli-geç-analizler, ABD’nin enerji oyunundan çekilmesini kaleme sarmaya başladı.

Oysa bu tanımlama ne bu kadar basit ne de bu kadar ‘tek başına’. Bu politik fay hattı, düzeltiyorum, ‘yer yarım küreleri’nin yer değiştirmesi, yeni ‘düzen ve nizam’ üretecek!

Özellikle ‘Büyük Ortadoğu’ gibi, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Basra, Hazar miğferlerini kucaklayan coğrafyada Washington’un attığı adımlar ‘enerji sömürüsü’ne bağlandı. Yalan da değildi. Bunun değiştiğini varsayarsak, Barack Obama’nın ‘peşin Nobel’ine müstehzi bakışımız azalabilir mi?

ABD’nin bu yıl Rusya’yı aşarak ‘dünyanın en büyük’ petrol ve gaz üreticisi olması bekleniyor. Herhalde bu cümlenin ‘global sonuçları’ olsa gerektir. (Rusya’nın geçtiğimiz Temmuz ayında enerji üretiminin petrol olarak ifadesi 21,8 milyon varil iken, ABD’nin 22 milyon varil oldu. ABD’nin bunu nasıl başardığı teknik bir konu. Kaya Gazı ve yeni teknolojiler üzerine kurulu, geçmişi olan bir plandır, girmiyoruz.)

Haliyle, dünyanın en büyük enerji tüketicisinin ihtiyacı emsalsiz oranda eridi: Önce %31 sonra %15. Özetle bugüne kadar dünyanın yaşadığı ‘enerji bazlı’ savaş ve politik erimelerin sorumlusu olarak suçlanan ABD artık oyunda yok.

ABD, gözümüzle gördüğümüz ve fiilen yaşadığımız üzere Ortadoğu’da eskisi kadar inisiyatif/risk almıyor. Ancak enerji ‘yolları’nı, ‘kime gittiği’ni ve o bölgelerin ‘istikrarını’ terk etmiyor. Üç konuyu rayına oturtmadan da kendisine huzur verilmeyeceğinin farkında; 1. Bölgedeki tüm sorunların anası sayılan İsrail-Filistin meselesi, 2. İran, 3. Enerji ve yollarının yeniden parselizasyonu.

Yani bugün, ‘ABD, Suriye konusunda herkese kazık attı’, ‘İran’la sorunları çözmesi bazı ülkeleri üzdü’, ‘Nasıl oluyor da S.Arabistan ve İsrail’le ters düşebiliyor’ popüler akıllarının ardında, büyük resmin ana sütunları olan iki saik yatıyor;  İşte biri, değişen enerji politiği meselesi. (İkincisi ise Asya-Pasifik denklemidir. Bu yazının konusu değil ama ‘yer yarım küreleri’ndeki güç değişimlerinin diğeridir.)

ABD’nin Ortadoğu politikası ‘hesaplanmış’ olarak değişiyor ve Beyaz Saray’ın bugünkü siyasi aklı da tam budur. Ortadoğu’nun düzenekleri uygun şekilde kurulduğunda Amerika buraya şimdiki kadar da ilgi göstermeyecek. Önemlisi, Rusya ve Çin gibi oyuncuların ‘büyük Ortadoğu haritası’na nüfuzuna da ‘şartlı’ izin verecek. ‘Beraber akılları’ bulunduğu da söylenebilir.

Örnek vaka: ‘S.Arabistan’ın yüksel petrol üretimi kime gidecek veya kontrol edilmeyecek mi’ türünden sorular nasıl karşılanmalı? Bu enerjinin en güçlü müşterisi konumundaki Çin engellenmeyecek mi?

Küçük dış politika resimlerinden sonuç çıkarma anaforlarında boğulmamanın yolu bu örneklerden geçiyor: 1. Suriye ve İran konusunda ABD’ye ateş püsküren Riyad yönetimine ABD üç enerji öbeği ‘öneriyor’. 2. Basra-Irak-K.Irak-Türkiye-Avrupa ve Basra-Irak-Suriye-Hayfa-Akdeniz-Kıbrıs-Türkiye-Avrupa! 3. Washington’un kontrolünde Çin ve Hindistan. 4. Buralarda ana oyuncu Rusya’yı kızdırma. 5. İran’ın oyuna katılmasını sağla. Ermenistan’ın sorunlarını çözüp, oyuna kat. 6. Hazar’ı, Azerbaycan’ı kat ve miğferi tamamla. 7. Yolların birleştiği ülkeyi, Türkiye’yi oyunda tut.

Peki Riyad neden bunlara boyun eğsin? 8. Eğmezse ABD kalkanı kalkar. Başka kalkan bulsa bile iç denklemler bozulur. Hanedanlar hep böyle sıkışır. 9. Petrol fiyatları yüksek kalacak. Çünkü Arap Baharı’na karşı sosyal rüşvetler böyle finanse edilir. 10. Düzelen (!) ülkelerle (İran, Libya, Irak) petrol fiyatlarının düşmesi korkusu Demokles kılıcı gibi sallanır.

Rusya: Şanghay Beşlisi veya küresel medya üzerinden yükseltilen ‘Batı muhalifi Rusya’ söylemi gerçeği yansıtmadığı gibi Kremlin ‘ortada’ da dahi değil. Bu nedenle Avrupa ve Çin’in enerji ihtiyaçları noktasında ABD’nin Moskova’ya gösterdiği ‘zaman sınırlı’ tolerans, iki anlaşmaya dayanıyor: a) Ortadoğu çatlaklarında uzlaşı, b) Asya-Pasifik cepheleşmesinde uzlaşı.

Rusya ve Çin gerçekten müttefik mi sorusunun yanıtı da, Beijing’in en büyük enerji ithalatını Rusya’dan yapacağı bilgisi üzerinden düşünülmeli. (Gelecekte 60 milyar metreküp gaz, 50 milyon ton petrol verip, 270 milyar dolar alacağınız ülke artık müttefikiniz olamaz.)

Çin’e gelince: Ekim ayı rakamları bu ülkenin artık dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olduğunu gösteriyor. Bu enerjiyi temin rotaları Batı yarım küreden geçiyor. Basra Körfezi önemli. Afrika da var. Hepsi ‘deniz yolları’ demek! Şu iki nokta hep anımsanmalı: a) Doğalgaz ne kadar jeo-politik ise onu getiren yollar da öyle. b) Çin’in enerji ihtiyacı o kadar büyük ki, yarattığı baskı tüm ‘enerji politiği’ni eziyor. (Deniz yolları ve kuvvetlerinin yeni yeri artık Pasifik ama Akdeniz’den Asya’ya giden yollar da öyle! Türkiye ve Rusya’nın deniz kuvvetlerine yüklenişinin sırrı da ‘burada’.)

Çin’in birincil stratejisi, Orta Asya, Rusya ve Orta Doğu’dan boru hatlarıyla enerji elde etmek. İran-Pakistan-Hindistan boru hattının Çin’e uzatılıp uzatılmayacağı spekülasyonları da çok. (Bu enerjinin ne yöne evrileceğini taze Washington-Tahran ilişkilerinde arayalım mı?)

Rusya’nın Arap Baharı ardından bölgede yeniden yükselişinin ve ABD karşısında pozisyon kazandığı ‘görüntüsünün’ politik/enerjik sonuçları açık. Ekonomik/politik varoluşunun nedeni enerji ticareti olan ülke, bu yoldan tehdit edilemez! En iyi çözüm onu ‘tüm enerji yollarına’ katmak. (Buna İsrail’in Akdeniz’deki yeni enerjisi de dahil Ukrayna’daki son kriz de dahil.)

Avrupa ise enerjiye artık hep yüksek fiyat ödeyecek. ABD kendi üzerinden bir by-pass açarak enerji vermeyi planlıyor ama bu Rusya ile anlaşmalarını ne denli tehdit eder? Hazar’da, Akdeniz’de, ABD’de, Avrupa’ya enerji bulunmaya çalışılıyor. Bu yolların hepsinde Ankara var. AB’nin son haftalardaki ‘şefkat show’larının bir anlamı da bu. Rusya tarafından izlendiklerini de iyi biliyorlar.

Global enerji oyunlarında Türkiye’nin adı hiç geçmiyor gibi görünse de durum farklı. Sabit oyunculardan niye bahsedilsin ki? Ankara’nın küresel bir enerji vanasının başına oturması bin türlü bela demek. Yine de oturmalıyız çünkü bu bölgede ayakta durmak zorlaşacak.

twitter.com/nedretersanel



Bu yazı 5,338 defa okundu.






Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.





    Diğer köşe yazıları

     Tüm Yazılar 
    • 13 Mayıs 2014 Ruslar UFO’larla bizim gibi it dalaşı yapabilir mi?
    • 6 Mayıs 2014 Berlin, Obama’nın (en iyi) arkadaşı değil
    • 29 Nisan 2014 'Manidar Zamanlama'ları Ayarlama Enstitüsü
    • 22 Nisan 2014 Albino çocuk ve beyaz kurdeleli uzaylılar inlere girebilir mi?
    • 15 Nisan 2014 'ABD'den Türkiye çıkışı' yazılır, 'ABD'den sakın çıkma' okunur!
    • 8 Nisan 2014 İsrail yanımıza, Rusya kolumuza, ABD nereye?
    • 31 Mart 2014 Erdoğan'ın yolu 'oralarda' anlaşıldı mı?
    • 25 Mart 2014 Twitter'ı kapatan Facebook'u niye kapatmadı?
    • 17 Mart 2014 Tokalaştığınız el işe yaramaz, diğer el önemli!
    • 10 Mart 2014 Büyük resme çıplak gözle bakılmaz
    • 4 Mart 2014 Dünyanın söküldüğü yer
    • 25 Şubat 2014 Aurens'in raksını Hüseyin alkışlıyor...
    • 11 Şubat 2014 Uçak gemisinden korkabilirsiniz ama büyüğü var
    • 4 Şubat 2014 Angel(a)’nın kanatları ve ışığın askerleri!
    • 28 Ocak 2014 MİT’i kelepçelemekten daha 'sembolik delil' ne olabilir...
    • 21 Ocak 2014 Akdeniz’de Çin-Rus tatbikatı ‘devlet TIR’larını rahatlatır mı?
    • 13 Ocak 2014 Rusya, İran yüzünden Londra'ya elinin tersiyle...
    • 7 Ocak 2014 Enerjiniz olmadan enerjiyi mi kontrol edeceksiniz?
    • 31 Aralık 2013 2014: Bize ne olacaksa, tüm bölgeye o olacak!
    • 24 Aralık 2013 Türkiye'nin canını o yüzden yakıyorlar

    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    5,518 µs