En Sıcak Konular

Fikret Ertan


Fikret Ertan
0 0 0000

İran ve Afganistan



Afganistan-Amerika ilişkilerini 2014'ten sonra düzenleyen Stratejik Ortaklık Anlaşması, Afgan parlamentosu tarafından 26 Mayıs günü büyük çoğunlukla onaylanmış bulunuyor.


Anlaşma bu hafta da Afgan Senatosu'nun önüne gelecek ve burada da aynı şekilde kabul edilecek. Bunu takiben anlaşma Amerikan Kongresi'nde ele alınacak ve şüphesiz burada da onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek.

Dokuz sayfalık tam metni önümde duran bu anlaşma ikili ilişkilerin geleceğini, genel çerçevesini çiziyor. Giriş, ortak demokratik değerlerin korunması, uzun dönemli güvenliğin sağlanması, bölgesel güvenlik ve işbirliğinin takviyesi, sosyal ve ekonomik kalkınma, Afgan kurumlarının ve yönetişimin güçlendirilmesi, yapılan düzenlemelerin ve mekanizmaların icrası ve nihai hükümler başlıklarında meydana geliyor.

Afganistan'ın komşularının en çok merak ettikleri konu olan 2014'ten sonra ülkede bulunacak Amerikan askeri varlığı ve muhtemel üsler konusunda anlaşmada herhangi bir spesifik cümle yok; sadece tarafların savunma ve güvenlik konusundaki mevcut yakın işbirliğini güçlendirmeye devam edecekleri belirtiliyor, o kadar.Ne var ki buna rağmen anlaşmanın bu genel haliyle bile Afganistan'ın yakın komşuları İran ve Pakistan'da tedirginliğe yol açtığına bence hiç şüphe yok. Pakistan bu konuda bugüne kadar herhangi bir açıklama yapmadıysa da İran'ın en azından uzun süredir bu anlaşmanın imzalanmasını engellemeye çalıştığı, bu konuda kendine has metotlara başvurduğu söylenebilir.

Nitekim, son haberlerde Kabil'e yeni tayin edilen İran Büyükelçisi Ebul Fazıl Zahravand'ın Afgan milletvekillerine çağrı yaparak anlaşmayı reddetmelerini isterken bu çağrısına kulak verilmemesi halinde İran'ın ülkesinde bulunan 1 milyon kadar Afgan mülteciyi sınır dışı edeceği şeklinde tehdit savurduğu yer alıyor. Afgan milletvekillerinin de bunun üzerine büyükelçiyi öfkeyle protesto ettikleri, İran'ı Afganistan'ın iç işlerine karışmakla suçladıkları bildiriliyor.

Bunun yanı sıra haberlerde ayrıca Afgan istihbaratının iki Afgan'ın İran istihbaratına çalıştıklarını ikrar eden bir videoyu açıkladıkları, bu şahısların Sipah-ı Muhammed adlı İran Sipah-ı Pasdaran'ına bağlı bir gruba bağlı olduklarını itiraf ettikleri bildiriliyor. Bu arada 40 kadar Afgan milletvekilinin İran'dan para aldıkları yönünde söylentiler de ortalıkta dolaşıyor. İran'ın bazı Afgan yetkililere para dağıttığı sır değil; geçen yıl ağustosta bu amaçla bir bavul dolusu İran parası ortaya çıkmıştı.

İran, bu ve benzeri yollarla Afganistan'da çoktandır nüfuz ve ağırlık kazanmaya çalışıyor. Afganistan'da sivil kalkınma projeleri yürütüyor, yollar yapıyor, eğitime destek veriyor, kendi müfredatını bazı yerlerde hâkim kılmaya çalışıyor. Özellikle Afganistan nüfusunun yaklaşık yüzde 20'sini temsil eden Şii topluluklarda her yönden etkin olmak için gayret gösteriyor. Bu çerçevede de en çok Şii Hazaralar ile yakın ilişkiler içinde bulunuyor. Hazaralara önceden olduğu gibi bugün her türlü desteği veriyor.

İran'ın bu Afgan hamlelerinde şüphesiz birçok faktör rol oynuyor. Bu ülke tarihi, dini ve kültürel olarak Afganistan'da her zaman nüfuz sahibi olup bu ülkede gelişmeleri kendi lehine etkilemek istiyor. Son dönemde de özellikle Amerika-NATO'nun Afganistan'da bulunmasından dolayı ayrıca bir de kendi güvenliği bakımından hareket ediyor. İran'ın ne Amerika'yı ne de NATO'yu Afganistan'da görmek istemediği, bunların bir an önce ülkeyi terk etmelerini kuvvetle istediği aşikâr bir gerçek. Bunun en kısa zamanda gerçekleşmesi için de kendine göre çeşitli hamleler yapıp duruyor. Bunlarda istihbarat faaliyetlerinden muhalif grupları desteklemeye, Afgan siyasetini etkilemeye, NATO-ISAF'ın işini zorlaştırmaya kadar pek çok metot kullanıyor.

Afgan hükümeti elbette bütün bunlardan hiç memnun değil; ancak hükümetin İran'ı fazla darıltmaması, karşısına fazla almaması da gerekiyor; zira Afganistan dışa açılım, ticaret ve lojistik bakımlarından İran'a ve Pakistan'a büyük ölçüde bağımlı bir ülke. Ülkeye giren malların büyük bölümü bu ülkelerin sınırlarından giriyor. Bu bakımdan Afgan hükümetinin hem İran hem de Pakistan'ı açıkça hasım olarak görmeyecek, göstermeyecek bir siyasi konum ve yaklaşım sergilemesi gerekiyor. Önümüzdeki dönemde Afganistan'ın geleceği konusunda önemli rol oynayacak İran'ın bu ülkeye ilişkin politikaları bu bölgede rol oynayan ve oynamaya devam edeceğini açıkça ilan eden Türkiye'yi ve konudaki yetkilileri yakından ve önemle ilgilendiriyor. Bizden söylemesi.

zaman

Bu yazı 1,344 defa okundu.






Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.





    Diğer köşe yazıları

     Tüm Yazılar 
    • 27 Eylül 2012 Bingazi saldırısının mahiyeti seçim sonrasına kaldı
    • 20 Eylül 2012 Filistin'e acil para lazım
    • 17 Eylül 2012 Bingazi saldırısı ve ötesi
    • 10 Eylül 2012 Rusya, Suriye rejiminden kolay kolay vazgeçmez...
    • 6 Eylül 2012 Trans Hazar hattı bir gün hayata geçecek
    • 3 Eylül 2012 Amerika ve İsrail: Pekişen, derinleşen ayrılık
    • 30 Ağustos 2012 Bosna ve Suriye...
    • 27 Ağustos 2012 Bağlantısızlar Zirvesi'nden ne çıkacak?
    • 23 Ağustos 2012 Amerika'nın Irak'taki nüfuzu ne kadar?
    • 13 Ağustos 2012 İran'a saldırının önünü açabilecek rapor
    • 9 Ağustos 2012 İranlı yetkililerin nankörlüğü
    • 6 Ağustos 2012 Rejimin helikopterleri ve mücadelenin seyri
    • 2 Ağustos 2012 İsrail Suriye'yi nasıl dinliyor, nasıl gözetliyor?
    • 30 Temmuz 2012 Eski dostlar buluştu: Romney-Netanyahu
    • 23 Temmuz 2012 Suriye'nin kimyasal silahlarının akıbeti ne olacak?
    • 19 Temmuz 2012 Rum Kesimi, İsrail, yeni jeopolitik ve ötesi
    • 16 Temmuz 2012 Rum Kesimi ve Rusya ilişkileri
    • 9 Temmuz 2012 İsrail donanması ve yeni görevi
    • 5 Temmuz 2012 El-Kibar muammasını hatırlarken...
    • 2 Temmuz 2012 Rusya'nın rolü

    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    5,205 µs