0 0 0000

Bütçe kısmen toparlanıyor!

Komşu Yunanistan bütçe açığı ve borç nedeni ile nedeniyle bizim 2001 krizi öncesinde yaşadığımız problemleri yaşıyor. Bizde 2001 krizi öncesinde GSYH'nın yüzde 23'ü civarına yükselen bütçe açığı problemi, IMF anlaşması ile desteklenen sıkı bir programla disiplin altına alınmıştı, şimdi benzer bir disiplini Yunanistan'ın da göstermesi bekleniyor.

Kötümserler ülkemizde de Yunanistan'a benzer bir felaket yaşanacağını düşünüyordu, ama Türkiye Almanya'ya benzer bir problem yaşadı. İhracat hızla düştü, ihracatın çoğunluğu sanayi ürünü olduğu için sanayi yere çakıldı, bu da bir yandan işsizlik yarattı öbür yandan da vergi düşüşü sonucu ve seçimlerdeki maliyetler sonucu (Beldiyeler ve TOKİ kanalı ile transferler sonucu ) bütçe açığı ve borç artışı getirdi. Ama Türkiye'nin bütçe açığı ve borç stoğu düzeyi Yunanistan'ın yarısından az olacak.

Dünyada ve Türkiye'de enflasyon hafifçe başını kaldırıyor, ülkemizde faizler hafifçe yükseldi, ama Merkez Bankası talep zafiyetini göz önüne alarak faizleri değiştirmediği için henüz piyasadaki faizler dalgalanıyor ama yükselmiyor, inip çıkıyor.

Bu hafta ülke içinde ocak ayı bütçe gerçekleşmelerine ilişkin veriler yayınlandı. Hatırlanırsa 2009 yılında bütçe açığına ilişkin tahmin 62.8 milyar TL'ye yükseltilmiş, ancak aralık ayı sonunda 52.2 milyar TL seviyesinde gerçekleşmişti. Bu da tahmini GSYH verilerine göre yüzde 5.5 civarında açık anlamına geliyor. Krizin etkisi ile bu oranın 2009'da yüzde 6'yı aşacağı tahmin edilmişti. 2010 için ise GSYH'nın yüzde 4.9'u oranında bütçe açığı öngörülüyor.

2010 Ocak ayı bütçe verilerine baktığımızda geçen yılın aynı ayına göre küçük bir artış görüyoruz. Ancak bu artış faiz ödemelerinde görülen 2.5 milyar TL'lik artıştan kaynaklanıyor. Yani daha önce yapılan taahhütlerin bir sonucu.

Faiz dışı fazla da geçen yılın ocak ayında 0.8 milyar TL olurken, bu yıl 3.1 milyar TL'ye yükselmiş.
Bütçe verilerinin detaylarında en dikkat çekici gelişme vergi gelirlerinin geçen yılın aynı ayına göre nominal olarak yüzde 25 oranında artması olmuş. Enflasyona göre düzelttiğimizde vergi gelirleri yüzde 15.7 oranında artmış. Bu artış da hem ekonomideki toparlanma sonucunda hem de yeni yılda artırılan vergi oranları sayesinde gerçekleşmiş. Aşağıdaki grafik vergi gelirlerinde kaydedilen reel ve nominal artış oranlarını gösteriyor. Son iki ayda görülen artış oranları hem ekonomideki canlanmaya işaret etmesi açısından hem de bütçe açığının azaltılması hedefi açısından umut veriyor.
Merkezi Yönetim Bütçesi'nin harcamalar tarafında ise toplamda yüzde 20.5 nominal ve yüzde 11.4 reel artış gerçekleşmiş. Ancak yukarıda da değindiğimiz gibi bu artış, faiz ödemelerinin Ocak 2009'daki 3.8 milyar TL'den bu yılın ocak ayında  6.1 milyar TL'ye yükselmesi sonucunda gerçekleşmiş. Faiz dışı harcamalar nominal bazda yüzde 10.3, reel bazda ise sadece yüzde 1.9 oranında artmış.

Detaylara baktığımızda mal ve hizmet alımlarında geçen yılın aynı ayına göre nominal bazda yüzde 33 oranında azalma görüyoruz. Sosyal güvenlik primleri dahil toplam personel giderleri en büyük harcama kalemi olarak nominal yüzde 16 ve reel yüzde 7 oranında artmış. Diğer büyük kalem cari transferler ise nominal yüzde 11 ve reel yüzde 2.5 oranında yükselmiş. Bu artışta sosyal güvenlik kurumlarına yapılan transferlerde devam eden artış trendi rol oynamış. Ocak ayı itibarıyla sosyal güvenlik kurumlarına transferler tahmini olarak GSYH'nın yüzde 5.7'sine ulaşmış bulunuyor. Başka bir açıdan bakarsak, sosyal güvenlik sistemi açık vermemiş olsaydı, krize rağmen şu anda bütçe denk olacaktı. Ancak kısa vadede sosyal güvenlik sistemindeki açık probleminin çözülmesinin pek mümkün olmadığını düşünüyoruz.

Önümüzdeki dönemde vergi gelirlerindeki artışın devam etmesi, harcamaların da disiplin altına alınması sonucu bütçedeki kısmi toparlanmanın devam etmesi Türkiye'nin hanesine pozitif puanlar kazandıracaktır. 2011 yılının seçim yılı olduğunu düşündüğümüzde bu yıl bütçede resmi tahminden daha güçlü bir toparlanma beklememiz gerekiyor.

Bu yazı 978 defa okundu.