0 0 0000

700 milyar dolar neden yetmez?

Müthiş tartışmaların ve piyasalardaki müthiş çalkantıların ardından Amerikan Hazinesi, Amerikan Kongresi’nden toplam büyüklüğü 850 milyar dolar gibi görülmemiş bir rakam olan ama bunun 700 milyar dolarlık bölümünün mevcut kriz için kullanılacağı devasa
bir paketi kabul etti.
Paketin özü, güncel krizi dindirmek ve piyasalarda özellikle bankalararası piyasalarda tıkanan kredi kanallarını yeniden açmak. Bunun için de Amerikan Hazine Bakanı, ihale veya ihaleler düzenleyerek başta yatırım bankaları olmak üzere mali kuruluşların elindeki ‘toksik kâğıtlar’ denen, geri dönüp dönmeyeceği aylardır sorgulanan kâğıtları satın alacak.
Bu satınalmalar hangi fiyattan yapılacak, nasıl yapılacak gibi soruların henüz net cevapları yok ama biliyorsunuz bu paketin ilk önerildiği günlerde paket büyük bir ümit verdi. Fakat arada yaşanan olaylar sonrası paket nihayet kabul edildiyse bile piyasaları düzeltmeye yetmedi. Bu hafta başından beri paketin varlığına rağmen finansal krizin dünya çapında yayılmasını izliyoruz.
Daha önce de yazmıştım, kriz, varlık değerlerindeki (özellikle ev fiyatlarındaki ve ipoteğe dayalı türev ürünlerdeki) düşme durana ve mali kuruluşlardaki gerçek zarar muhasebeleştirilene kadar devam edecek, dip nokta bulunamayacaktır.
Dün, başta Amerikan Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası olmak üzere merkez bankaları faizleri düşürerek piyasalara biraz daha idare edecekleri bir hayat öpücüğü sundular. Sundular ama dediğim gibi bu bir pansuman aslında, gerçek sorun için gerçek çözüm hâlâ ufukta gözükmüyor.
Tabii bu arada gerçek sorunun ne olduğu konusunda da tartışmalar devam ediyor. Burada, geçenlerde The New York Times yazarı (ve Princeton Üniversitesi’nin iktisat profesörü) Paul Krugman’ın blog’unda gördüğüm bir örneği sizlere aktarmak istiyorum.
***
Bir mali kuruluş (mesela yatırım bankası) düşünün, bundan bir yıl önce bilançosunun pasif tarafı şöyleydi:
İyi durumdaki varlıklar: 95 dolar
Üstünde soru işareti olan varlıklar:
5 dolar.
Toplam: 100 dolar.
Aynı bilançonun aktif tarafına da bakalım:
Müşteri hesapları: 80 dolar.
Tahvil sahiplerine borç: 17 dolar.
Sermaye: 3 dolar.
Toplam: 100 dolar.
Derken piyasalar çalkalanmaya başlıyor ve bu kurumun üstünde soru işareti olan varlıklarının değeri düşüyor. Tabii bu kâğıtların değeri 5’ken 0 olmuyor ama diyelim 2 oluyor. Düzenleyici kurullar bu zararın muhasebeleştirilmesini istiyor.
Şimdi yeniden bakalım bilançoya:
İyi durumdaki varlıklar: 95 dolar.
Üstünde soru işareti olan varlıklar:
2 dolar.
Toplam: 97 dolar.
Bilançonun aktif bölümü de değişiyor elbette:
Müşteri hesapları: 80 dolar.
Tahvil sahiplerine borç: 17 dolar.
Sermaye: 0 dolar.
Toplam: 97 dolar.
***
Gördüğünüz gibi, mali kurumlar esas olarak sermayelerini kaybetmiş durumdalar.
Şimdi Amerikan Hazinesi, o bilançoda halen 2 dolar fiyatta gözüken soru işaretli varlıkları satınalarak mali kurumları ‘kurtaracak.’ Ama gerçekte hiçbir şeyi kurtarmış olmayacak,
çünkü giden sermaye geri gelmeden gerçekte hiçbir şey kurtulmuş, hiçbir kriz bitmiş olmayacak.
Amerika’da halen ‘yüzüyor’ gözüken ama bankacı argosuyla ‘zombi’ (yaşayan ölü) durumunda pek çok mali kuruluş var. Bunlardan ikisiyle ilgili söylentiler önceki gün New York borsasını düşürmeye yetti, dün de aynı düşüşler dünyanın dört bir yanında sürüyordu ki merkez bankalarının ortak müdahalesi geldi.
Sorunun merkezine inilmedikçe, yani her düzeyde (borçlu ev sahiplerinden bankalara kadar) buharlaşan sermayeler yerine konmadıkça veya sermayesi yok olan kişi ve kuruluşlar piyasadan silinmedikçe dünyanın krizin dibini göreceği falan yok.
Özellikle Amerika, bütün hızlı hareketlerine ve hızlı kararlarına rağmen krizin gerçek nedeniyle tam olarak yüzleşmiş değil. Bu yüzleşme gerçekleşmedikçe aşağı doğru
dalgalanma hızlanarak sürecektir.

radikal

Bu yazı 1,437 defa okundu.