0 0 0000

Kim stokluyorsa, savaşı o çıkartır!

Petrol krizlerini hiç sevmem.

Muhakkak bir yerlerde birşeyler olur.

Sadece “orayı vursa” iyi, “herkesi” vurur.

2007’de petrolün fiyatı 80 dolardı. Şimdi 140 dolar.

Uzman dostlara soruyorum… Herkes ilk önce-normal olarak-arz-talep dengesine bakmış.

Yani piyasaya sürülen petrol ile satın alınmak istenen petrol arasında bir bozukluk var mı?

Yok!..

Petrol bol… Sıkıntısı yok. Ama fiyatı uçuyor.

Bugünkü Sabah’ta (10 Haziran 2008) Meliha Okur hanımefendi fiyatlardaki patlamayı üç nedene bağlamış.

“Tırmanan ABD-İran gerilimi, stratejik petrol stoklarının artması,  doların değer kaybı.”

Doğrusu bu gerekçeler içinde beni özellikle “stratejik petrol stoklarının artırılması” huzursuz etti.

           *   *   *

Amerikan halkı tarihinde belki ilk kez “benzinden tasarruf” etmeye başladı. Bir tür Amerikan geleneği olan çok silindirli devasa arabalarından vazgeçip, benzini koklayarak harcayan minik arabalara itibar ediyorlar.

Keza, toplu taşıma araçlarına da ilgi artmış. Demek bakkala bile arabayla giden bir millet uyanıyor! Demek ülkede ilk kez benzinin galonu 4 doların üstüne çıkınca cepleri yanmaya başlamış.

Doğrusu ben ABD vatandaşlarının alıştıkları yaşam tarzından kolayca vazgeçeceklerini düşünmem.

Washington’daki yöneticilerin en korktuğu şeylerden biri budur. Zira Amerikan seçmeninin hayat biçimine bir saldırı olarak gerçekleşen ekonomik sıkıntılar, sandığa genellikle “intikam” olarak döner!

Tam da seçim zamanı!

           *   *   *

Bunları şunun için yazıyorum…

Petrol fiyatlarının kontrolünü iyice yitirdiği bir dönemde, dünyanın en çok petrol tüketen ülkesi, kendisinin inanılmaz çaptaki enerji ihtiyacını gidermek için petrol alıyor, hem de yine aynı paradan büyük miktarlarda petrol stokluyor!?

Bu iyi bir sorudur ve Meliha Okur da soruyor; “Körfez Savaşı öncesi ABD'nin petrol stoğu 350 milyon varil, petrol fiyatları 14 ile 15 dolardı. Savaş esnasında petrol fiyatları 40 dolara fırladı. 2008 yılında ABD-İran gerilimi devam ederken yıla 80 dolarla giren petrol, 140 dolara dayandı. ABD'nin stratejik stoku ise korkunç arttı."

Acaba ABD neyin hazırlığını yapıyor?

Dediğim gibi iyi sorudur. Ama biraz açılmaya muhtaç.

Sadece ABD petrol stoklamıyor. Çin, Hindistan ve Japonya da stokluyor. Avrupa ülkeleri içinde de stokçular çok. Hem de hepsi “çok” stokluyor.

Peki bu kadar stokun bir ölçüsü, sınırı yok mu?

           *   *   *

Yok… İsteyen istediği kadar stokluyor ama bir teamülü, alt sınırı var.

OECD, ülkelerin bir önceki yılki tüketimlerinin belli bir yüzdesi kadar stratejik stok yapmalarını istiyor.

Peki şu anki stoklar bu kadar mı? Soru o zaten. Değil. Daha fazla yapılıyor.

Aynı noktaya geliyoruz... Neden?

           *   *   *

İkinci sıkıntı noktası “serseri fonlar”. Uzmanları “hedge” fon diyor. Bu fonların rezillikleri yüzünden Türkiye’nin canı 2001 krizinde çok yandı… Bu yüzden siz, “pis işler fonları” da diyebilirsiniz.

Bu fonların elinde Trilyon dolarlık güç var. Riskli yatırımlara girmeyi seviyorlar. Tabii "kör gözüm parmağına" sanmayın. Çok iyi koku alıyorlar.

İşte şimdi bu fonlar daha üretilmemiş petrolü bile kağıt üzerinden alıp-satıyorlar.

Yine sayın Okur’a teşekkür ediyoruz yararlı bir not aktarıyor; “Dünyada günde 90 milyon varil petrol üretiliyor. ICE ve NYMEX'te günlük 800 milyon kâğıt varil petrol işlem görüyor.”

Dönüp dolaşıp aynı yere sürükleniyoruz. Ne oluyor? Neden oluyor?

           *   *   *

Türkiye’ye gelince…

Bir-iki rakam vereceğim durumu netleştirmek için ama önce sokak ağzıyla söyleyelim; “petrol fiyatları belimizi kırıyor”!

Abdurrahman Yıldırım köşesinde durumu özetlemiş; “Hazine'nin hesaplamalarına göre, petrol fiyatlarında 10 dolarlık artış Türkiye'nin dış açığını 5.3 milyar dolar büyütüyor. Yine 10 dolarlık artışın enflasyonu yükseltici etkisi yüzde 0.5 düzeyine varıyor.”

“Petrol fiyatları 6 Haziran Cuma günü 11 dolar gibi, tarihte görülmemiş düzeyde birden yükseldi. Dolayısıyla bir günlük maliyet, cari açıkta 5 milyar dolarlık ve enflasyonda yarım puanlık artış anlamına geliyor.”

           *   *   *

Artık anlaşılıyor. Yeni bir petrol şoku ile karşı karşıyayız.

Daha yükseleceğinin sağlam işaretleri de geliyor.

Biraz aşağı çokça yukarı. Ama bir de “kırılma noktası” yaşanırsa petrol herkesi çökertecek.

Bu kırılma noktası "sezilmek" zorunda. Olur mu olmaz mı ayrı konu, "sezilmek" zorunda.

Çünkü bu olursa, örneğin zaten kriz yaşayan gıda fiyatları küresel açlık noktaları yaratır. İki kriz aynı anda bir seri ülkeyi hızlıca hırpalar.

Tabii politik sonuçları da olur! O kırılma noktası mesela bir savaş olursa (!), sonuçlarının getireceği memnuniyetsizlikleri sineye çekmek zorunda kalırsıınız!

           *   *   *

Tamam ama bu “panik tuşu”na ne basabilir?.. Nedir bu kırılma noktası?

1) ABD Başkanı Bush, “veda turu” kapsamında Avrupa ülkelerini ziyaret ediyor. Avrupalıları belli bir fikir etrafında toplamaya çalışıyor.
2) Bu hafta içinde İstanbul’da Arap Forumu yapılacak. Petrolün kritik bir geçiş yolu da gündemde olacak.
3) Suriye-İran arasında imzalanan savaş durumu anlaşması ne anlama geliyor?
4) Suriye-İsrail yakınlaşmasında, Türkiye’nin aracı rolü ne anlama geliyor?
5) İsrail içinde bazı grupların Türkiye’nin aracılığına itiraz etmeleri ne anlama geliyor?
6) ABD’de Başkanlık seçimini Demokratların kazanması hali, “ne yapılacaksa bu arada yapılacak” bakışını ne kadar hırslandırıyor?
7) İsrail’de Olmert’e kimler karşı çıkıyor?
8) Bağdat Başbakanı neden Tahran’a gidip, “ABD askerleri komşularına saldırmayacak” diyor?
9) Neden herkes harıl harıl petrol stokluyor?

Bu olayların hepsi “şimdi” oluyor…

   *   *   *

Türk Silahlı Kuvvetleri her zaman yedekli çalışır ama… Türkiye petrol stokluyor mu acaba?

Bu yazı 3,508 defa okundu.