0 0 0000

Petrol, dünya politikasini dönüştürüyor; Türkiye’yi de dönüştürecek...

Dünyanın önde gelen bir “Realpolitik ustası”, Alman asıllı Amerikalı stratejist Henry Kissinger’ın “21'nci Yüzyıl’da petrol rezervleri için mücadele, 19'uncu Yüzyıl’ın sömürge paylaşımı mücadelesiyle eş önemli olacaktır” tespitini kaydetmek gerekiyor. İngiliz gazetesi Observer, Pazar günkü sayısında, bu tespite dikkat çekerek “Bunun doğurduğu tehlikeler apaçık” hükmünü veriyor.

Bugünlerde alıp başını giden petrol fiyatlarındaki artışın -varil başına 70 dolar gibi inanılmaz bir rakama ulaştı; İran ile bir çatışma durumunda 100 doları bulacağı tahminleri yapılıyor- sebebi, Çin’in müthiş biçimde artan talebi.

Çin, bir yandan hızla kalkınmasına devam eder ve bu nedenle enerji talebi yükselirken, şimdiden Amerika’nın ardından dünyanın ikinci büyük petrol ithalatçısı durumuna geliverdi. Bu arada, dünyanın büyük petrol yatakları tükenmeye başladı. Örneğin Suudi Arabistan’ın uzak ara dünyanın en büyük petrol yatağı kabul edilen Ghawar yatağının yarı yarıya tükendiği resmen belirtiliyor. Observer’ın iddiasına göre, “iç bilgiler” bu oranın yüzde 90 olduğunu ileri sürüyor.

Ortadoğu, bugün dünya petrol arzının üçte ikisini ifade ediyor ve her ne olursa olsun, bu oranın 2020’de yüzde 80’e yükseleceği öngörülüyor. Observer, bu bilgiyi ilettikten sonra şu son derece ilginç satırlara yer vermiş:

“İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, İran’ın bütün kartları elinde tuttuğunu düşünmekte haklı. Irak’ın işgalinin jeopolitik sonuçlarından biri ve orada bir tür demokrasi kurma savaşı şimdi daha da önemli hale geldi, çünkü aksi halde dünya petrol arzı İslam köktendincilerinin kontrolüne girecek, Irak’ta Şiiler ve Suudi Arabistan’da Vahhabiler.

Petrol, dünya politikasını dönüştürüyor. İran, Batı’nın gazabına kafa tutabilir ve nükleer güç sahibi olmakta kararlı olabilir çünkü ardında, petrol sayesinde elde ettiği Çin’in demir gibi desteğini buluyor. Kasım 2004’te, İran Çin’e dev Yadavaran yataklarını işletme hakkını tanıdı. Çin, bu petrolü Hint Okyanusu ve Malakka Boğazı üzerinden değil, Amerikan filosunun denetiminden uzak biçimde Orta Asya üzerinden boru hattıyla Çin’e getirmeyi tasarlıyor. Çin’in İran’a ilişkin tavrı açık, Darfur’daki Sudan cinayetlerini kınamayı bile reddetmişti. Zira Sudan, Çin’e sahile dek 500 mil uzunluğunda bir boru hattı inşa etme izni vermişti. Dolayısıyla, Ahmedinejad, Çin’in İran’a karşı bir askeri müdahale için BM’deki herhangi bir girişimi veto edeceğinden yüzde 100 emin olabilir.”

Bundan iki hafta önce Tahran’da İngilizce yayınlanan Iran Daily gazetesinin iç sayfalarından birinde “Petrol rezervlerinin gerçek düzeyi ne?” başlıklı bir haber gözüme çarpmıştı. Kupürü kesip yanımda taşıdım. “Soru işaretleri” alt-başlığının altında şu satırlar dikkat çekiciydi:

“Körfez’deki rezervlere ilişkin soru işaretleri devam ediyor. Dünyadaki petrol rezervlerinin her üç varilinden yaklaşık biri, sadece iki ülkenin altında yatıyor: 259 milyar varillik kanıtlanmış rezervleriyle Suudi Arabistan ve 112 milyar varillik rezerviyle Irak.

Irak, şu sırada küresel petrol piyasasında nispeten marjinal bir rol oynamakla birlikte, iş, onun petrol rezervlerine gelince öyle değil. Savaşla hırpalanmış ülke, dünyanın kanıtlanmış 1,050 trilyonluk rezervlerinin yüzde 11’ine sahip olarak, uluslararası petrol arzı bakımından uzun vadede potansiyel önemini artırıyor.

Uzmanlar, Irak’ın petrol rezervleri payının potansiyel rezervler de dahil edildiğinde daha bile yüksek olacağına inanıyorlar. Amerikan tahminlerine göre, Irak’ın 432 milyar varillik rezervi söz konusu.”

Dünyada olan-biteni ve daha da önemlisi yakın ve orta vadeli gelecekte neler olabileceğini, niçin olabileceğini bu “veriler” ve bilgiler ışığında düşünmek isabetli olacak.

Türkiye’nin “stratejik geleceği” ve “stratejik yeri”ni de, bu “petrol ve enerji jeopolitiği”nin karelerinden oluşan “uluslararası satranç tahtası” üzerinde görmek gerek...

Bu yazı 1,098 defa okundu.