0 0 0000

Federasyon Irak'ı böler mi?

ABD Senatosu'nun Irak'ta federal bir sistemin kurulmasıyla ilgili kararı bu ülkeyi farklı yönlere çekmeye çalışan rakip güçleri ortak bir çizgide birleştiriverdi!
Bu ilk bakışta garip görünebilir, ama militan Kürtler bir yana bırakılırsa, Şiilerin ve Sünnilerin çoğu, bu vesileyle Irak'ın bölünmesine karşı olduklarını ortaya koydular.
Nitekim Bağdat'ta toplanan 6 siyasal grup, ABD Senatosu'nun önerdiği federal sistemin ülkeyi böleceği kaygısını dile getirdiler.
Kararı eleştirenler arasında Ayetullah Sistani ve El Sadr gibi önemli Şiir liderler bulunuyor. Sünnilerin öteden beri Irak'ın üniter yapısının değişmesine karşı çıktıkları da biliniyor.
Bu karar vesilesiyle ortaya çıkan ilginç başka bir husus, Bush yönetiminin de buna karşı tavır almasıdır. Bağdat'taki ABD Büyükelçiliği dahi hemen tepkisini duyurup kararın ABD'nin resmi politikasına ters düştüğünü belirtmek ihtiyacını duymuştur.
"Washington Post"un önde gelen yazarlarından David Ignatius Senato kararını eleştiren dünkü yazısında şöyle diyor: "Irak'ın mezhep çatışmalarına bakılırsa, ülkenin özerk bölgelere ayrılması kaçınılmaz bir sonuç olarak görülebilir. Ancak Irak'ın ulusal parçalanması, Amerikalıların tavsiye ettiği bir şey olmamalı"...

Karar metni muğlak
Dün de belirttiğimiz gibi, bu kararın çıkmasına önayak olan Senato Dışişleri Komisyonu Başkanı Joseph R. Biden, gelen sert tepkiler karşısında bazı açıklamalar yapmak zorunda kalmış ve özellikle bu kararın Irak'ı bölmeyi değil, aksine birleştirmeyi amaçladığını belirtmiştir.
Aslında geçen hafta Senato'nun kabul ettiği karar tasarısının basına yanlış yansıdığı, ciddi Amerikan gazetelerinin son olarak yayımladığı "düzeltme"lerden de anlaşılıyor. Gerçekten, karar metninde "etnik ve mezhepsel" temele dayalı bir federasyondan söz edilmiyor. Keza "üç bölgeli" federasyon lafı da geçmiyor.
Ancak karar metninde bu terimle açıkça yer almamakla beraber, öngörülen federalizm üzerinde geniş çapta kuşku ve kaygıların ifade edilmesi, anlamlıdır.
Diğer bir deyişle, Senato kararı Washington'un bugünkü "resmi" politikasını yansıtmasa da, Iraklılar (ve bölgede daha pek çok insan) bunu Irak'ın mezhep ve ırk bazında 3 bölgeli bir federasyona ve sonuçta muhtemelen ülkenin parçalanmasına yol açacak bir sürecin işareti olarak algılıyorlar.

Ülkeye göre değişiyor
Aslında federal sistem Irak'ın anayasasında da var. Mesele Irak'ın toprak bütünlüğü ve ulusal birlik içinde, federal bir yapıyı nasıl yaşatabileceğidir.
Senatör Biden ABD'den İspanya'ya, Arap Emirlikleri'nden Bosna'ya kadar, federal sistemi başarıyla sürdüren ülkelerden söz ediyor. Doğru; federal sistemi yaşatabilen ülkeler çok, ama yaşatamayanlar da var... Yugoslavya Federasyonu'nun parçalanması son örneklerden biri. Günümüzde Belçika'da Flaman ve Valon bölgelerinin ayrılması gündemde...
Bir de, federasyonun şekli ve dozajı da ülkeden ülkeye değişiyor.
Ankara'nın görüşü, Iraklıların yönetim sistemlerine kendilerinin karar vermesi yönündedir. Ancak, federal sistemin ileride ülkenin dağılmasına yol açmaması için, merkezi yönetimin temel yetkilerinden mahrum edilmemesi esastır. Yani Irak'ta federasyon "birleştirici" unsurlarını kaybetmemelidir. Aksi halde sonuçta "taksim"e giden yolu açmış olur...
Türkiye'nin bu konudaki tavrını yarın işlemeye devam edeceğiz.

milliyet

Bu yazı 1,194 defa okundu.