0 0 0000

“Stratejik Vizyon” ne demek?

Ziyaretten çıkan belki en önemli sonuç, iki ülke dışişleri bakanlıklarının üzerinde bir süredir çalıştıkları “Stratejik Vizyon” belgesi olacak. “Stratejik Vizyon” ne demek?

Benim anladığım şu: Soğuk Savaş sonrasında önemini kaybedeceği ileri sürülen Türk-Amerikan ilişkileri, Birinci Körfez Savaşı’ndan sonra yeniden önem kazandı. Bir önceki ABD Başkanı Bill Clinton 1999’da, önce Başbakan Ecevit’i Washington’da ağırlarken, sonra Ankara’yı ziyareti sırasında Türk - Amerikan ilişkilerini pek çok alandaki işbirliğini ifade eden “Stratejik Ortaklık” kavramıyla nitelendirdi. Türkiye’nin Irak’ın işgalinde ABD ile işbirliği yapmaması üzerine “Stratejik Ortaklık” kavramı kullanılamaz oldu; her şeye rağmen devam eden işbirliği, “Enhanced Partnership / İlerletilmiş Ortaklık” kavramıyla anılmaya başladı. Fakat iki ülke arasındaki ilişkilerin tanımı yapılmadığı için, iki ülke arasındaki ilişkilerin niteliği, Irak, PKK, Hamas, İran gibi tek tek konulara göre tanımlanmaya başladı.

Bunun sakıncalarının giderilmesi için, işbirliğinin genel çerçevesinin, üzerinde anlaşılacak bir metin ile tarif edilmesi ihtiyacı ortaya çıktı. Bu metin imzalanmayacak, hukuki bir bağlayıcılığı olmayacak, ama kamuoyuna açıklanacak bir referans kaynağı olacak. Gerçekte Türkiye’nin Rusya’dan Tunus’a kadar uzanan birçok ülke ile ikili ilişkilerini düzenleyen ve eylem planı olarak anılan belgeler mevcut. Ancak Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin stratejik niteliği, bu belgenin “Stratejik Vizyon” belgesi olarak anılmasının gerekçesi. Yakında açıklanması beklenen bu belgenin belki en temel yararı şu olacak: İki ülke arasındaki üst düzey temaslar belirli bir düzene bağlanacak, danışma mekanizmaları güçlendirilecek ve böylelikle ilişkilerde “sürpriz”lere yer kalmayacak.

Üst düzey dışişleri yetkililerinin verdiği bilgilere göre, Rice’ın İran’la ilgili olarak Ankara’ya verdiği mesajlar şunlar: Askerî seçeneği elde tutuyoruz; ancak İran’a saldırmak gibi bir kararımız yok. Esas amacımız İran’ın nükleer silahlanmasını önlemek için oluşan uluslararası ittifakla birlikte davranmak. Ankara’nın Rice’a mesajları ise şunlar olmuş: İran’ın nükleer silah edinmesini kesinlikle istemiyoruz; ama nükleer enerjiden yararlanma hakkı vardır. Uluslararası toplulukla birlikte davranmaya hazırız; fakat İran’ın komşumuz olması nedeniyle hareket alanımız sınırlıdır. Yaşanan krizde ne askerî müdahale, ne de yaptırımlar netice verebilir; doğru olan Tahran’la diyalog yoluyla netice alınmaya çalışılmasıdır. Yalnız İran’ın nükleer silahlanmasının önlenmesi değil, bütün bölgenin nükleer silahlardan arınması hedef olmalıdır.

Türk - Amerikan ilişkilerinin sağlıklı bir temelde yürümesinde elbette ki her iki ülkenin de yararı var. Irak’ın işgali dolayısıyla yaşanan bütün olumsuzluklara rağmen, Ankara kadar Washington’un da ilişkilerin düzeltilmesine önem vermesinin nedeni, muhakkak ki büyük ölçüde örtüşen değerler ve çıkarlar. İki başkent arasında uyumsuzluklara ve “sürprizler”e mahal bırakmayacak danışma mekanizmalarının kurulması ileriye dönük olumlu bir adım. Ne var ki Washington, Türk kamuoyundaki itibarının yerlerde sürünmesinin sorumluluğunu hâlâ Türk hükümetinin “ilişkilere sahip çıkmamasına” ya da “Türk medyasındaki anti-Amerikanizm”e yüklüyorsa, fena halde yanılmaya devam ediyor. Eğer Türkiye kamuoyunda Washington, görülmemiş ölçüde büyük bir itibar kaybına uğramışsa, bunun nedenini Irak’ta öldürülen on binlerce masum insanın vebalinde, Abu Gurayip’deki işkencehanelerde, Guantanamo’daki hukuksuzluklarda, PKK’nın yalnız Kandil Dağı’nda yuvalanan militanlarında değil Bağdat’a kadar bütün Irak’a yayılan faaliyetlerinde aramalı.

Bu yazı 1,881 defa okundu.