0 0 0000

Bakanın telefonu ve İkinci Mavi Akım

Başlığında Mavi Akım ibaresini taşıyan haberi görünce hemen dikkat kesildim. Bir de haber, büyük medya gruplarından birine ait gazetede yayınlanınca daha yakından bakmak gerekiyordu. Üstelik bir de 2. Mavi Akım’dan söz ediyordu.

Habere göre, Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksandr Medvedev, Mavi Akım 2 Projesi üzerine ciddi bir çalışma yürüttüklerini ve ikinci boru hattının kârlı olduğu sonucuna vardıklarını söylüyordu. Berlin’deki Rusya-AB Enerji Diyaloğu toplantısında konuşan Rus yetkili, başka ayrıntılar da veriyordu. 2. Mavi Akım, 8 ya da 16 milyar metreküp kapasiteli olacaktı. Amaç, Güney Avrupa ve İsrail gibi Ortadoğu pazarlarına Rus gazı taşımaktı.

Açıkçası, Rusya’nın bu projeyle ilgilenmesinin ardında, Avrupa’ya sattığı gazda transit ülke olan Ukrayna ile yaşadığı sorunların ve Avrupa’ya alternatif pazar arayışının etkisi biliniyor. Önemli bir aktör olarak böyle bir arayış içinde olması da doğal. Ancak 1. Mavi Akım’la ilgili tartışma ve şaibeler hâlâ tartışılırken, 2. Mavi Akım’ı konuşmaya başlamak Türkiye’nin çıkarları ve öncelikleri açısından ne derece sağlıklı, tartışmak gerekiyor.

Soğuk Savaş’ın gerilimle geçen yıllarından sonra, Türkiye-Rusya ilişkilerinin gelişmesi iki ülkenin de çıkarına. Ticaretten inşaata, enerjiden turizme çeşitli alanlara yayılan ve ciddi boyutlara ulaşan ilişki, tarih boyunca hayal edilemeyecek bir noktaya ulaşmış durumda.

Ancak her ilişki gibi bu ilişkiyi de dengeleri gözeterek taşımak gerekiyor. Son yüzyılda Türkiye’nin Batı ile ilişkilerin bozulduğu dönemlerde Rusya’nın başvurulan bir denge unsuru olduğunu biliyoruz. Kurtuluş Savaşı sırasında Batı’ya karşı varlık mücadelesi veren Ankara’nın Moskova ile kurduğu ilişki hayati derecede önemliydi ve Stalin’in Boğazlar’ın yanı sıra Kars ve Ardahan’a yönelik taleplerde bulunacağı II. Dünya Savaşı sonrasına kadar sürdü. Benzer şekilde Kıbrıs sorununun tetiklediği ünlü Johnson Mektubu yüzünden ABD ile ilişkiler yara aldığında da Ankara, Moskova ile ilişkileri denge unsuru olarak görmüştü.

Bazılarına göre Türkiye yine Batı’nın tehdidi altında. Bunu önlemenin yolu Rusya ile stratejik ortaklıktan geçiyor. Belki bu abartılı ve sürrealist görüşün sahibi çevreler, bu çerçevede 2. Mavi Akım’ın hemen inşasını da isteyebilirler. Halbuki Rusya ile ilişkiler bu hayalci yaklaşımlarla geliştirilemez. Bizce ilişkilerde belirleyici unsur, alternatif eksen arayışı değil, karşılıklı çıkarlar olmalıdır. 2. Mavi Akım projesine başlanacaksa, tamamen bu kritere uygun olarak yapılmalıdır.

Avrupa gibi Türkiye’nin bu konudaki birinci önceliği, muhtemel krizlere hazırlıklı olabilmek için doğalgaz kaynaklarını çeşitlendirmektir. Şu anda herkes Batı Hattı ve Mavi Akım yoluyla Türkiye’nin büyük oranda Rusya’ya bağımlı olduğunu gösteriyor. Hatta Avrupa’nın doğalgaz ihtiyacının üçte birini Rusya’dan aldığı hatırlanacak olursa, Türkiye’yi bekleyen risklerin daha yüksek olduğu rahatlıkla görülebilir.

İkinci husus, petrol ve doğalgaz gibi uzun vadeli ve yüklü miktarda para transferini gerektiren alışverişlerin ciddi bir stratejik boyutu bulunuyor. Bu yüzden yapacağınız tercih genel strateji ve çıkarlarınızla örtüşmeli. Bu açıdan, Türkiye’nin önündeki en önemli alternatif Hazar ve Orta Asya bölgesidir. Öncelikle de 1. Mavi Akım’ın önünü kestiği, Türkmen doğalgazıdır.

Konuyu takip edenler hatırlayacaktır. Daha önce, bu alandaki önemli bir uzmanın uyarısını aktarmıştım. O uzman, uluslararası şartların Türkmen gazı için tekrar uygun hale geldiğini, bunu engelleyecek en büyük yanlışın, yeni bir hatla Rusya’dan ilave gaz alınması olduğunu vurgulamıştı. O yazı üzerine de Enerji Bakanı Hilmi Güler, telefonla arayarak, konuyu çok yakından izlediğini ve durumun farkında olduğunu, kendilerine güvenebileceğimizi söylemişti. 2. Mavi Akım haberinin bu kadar dikkatimi çekmesi de bundandı. Rus yetkili bu kadar iyimser konuştuğuna göre, acaba Ankara’dan olumlu bir sinyal mi almıştı?

Türkiye’nin Avrupa ve ABD ile Rusya arasında kızışan enerji savaşına taraf olması gereksiz. Ama doğan yeni konjonktürde, kendi ayağımıza kurşun da sıkmayalım...

Bu yazı 1,102 defa okundu.