Çin ile Amerika'nın yeni oyun tahtası

21 Kasım 2008 12:19 tsi
Bugün korsanlarla gündeme oturan Afrika'da aslında neler oluyor?

ABD'nin yeni Afrika stratejisi ya da AFRICOM

Mehmet Yılmaz / Zaman

Somali açıklarında, Hint Okyanusu'nda, Gine Körfezi'nde gemileri kaçırıp yüksek meblağlarda fidye isteyen deniz korsanlarına kim dur diyecek acaba? NATO mu? Avrupa Birliği ülkeleri mi? Rusya mı? ABD mi?

İlginçtir, kimse müdahale edemiyor korsanlara.

Ya da etmiyor.

Peki, ama neden?

Cevabını veremeyeceğimiz bir soru bu.

İşin doğrusu, ekonomik krizin tüm ülkelere zarar verdiği bir dönemde küresel ticareti etkileyen faktör olarak karşımıza çıkan korsanların hangi amaca hizmet ettiğini de bilmiyoruz.

***

Fakat bildiğimiz bir şey var. Afrika, yarısı Müslüman olmak üzere 1 milyarı aşan nüfusu ve zengin doğal kaynaklarıyla büyük güç merkezlerinin iştahını kabartan bir kıta.

ABD ve AB başta olmak üzere Rusya, Japonya, Çin, Hindistan gibi ülkeler, gözlerini Afrika'nın enerji kaynaklarını dikmiş durumda. Hemen hepsi çıkarlarını maksimize edebilmek için çalışıyorlar yıllardır. Şüphesiz bu rekabette öne çıkan en önemli iki ülke ABD ve Çin.

Son 10 yıldır Çin hem hammadde ihtiyacını karşılamak hem de ürettiği malları satabilmek için Afrika'da bir dizi yatırım yapıyor.

Mesela...

Çin ile Afrika ülkeleri arasındaki ticaret hacmi 2007 yılı itibarıyla 73 milyar dolara çıkmış durumda. Bu rakam 2003'te, bir önceki yıla göre ikiye katlandığı halde sadece 18,5 milyar dolardı.

Çin'in yatırımları ekonomiyle sınırlı değil.

Pekin yönetimi, Afrika kıtasının önemli ülkeleriyle (Sudan, Zimbabve, Nijerya) askerî ilişkiler kurmuş bulunuyor. Ayrıca kıtadaki çatışma bölgelerine silah satışı da yapıyor.

Geçtiğimiz temmuzda ABD Savunma Bakan Yardımcısı Eric Edelman'ın Senato Dış İlişkiler Komitesi'nde, Çin'in Afrika açılımına dikkat çekerek, Amerikan çıkarlarının zedelenebileceği uyarısında bulunması bu açıdan hayli manidardı.

***

Pekin'in faaliyetlerine dikkat çeken ABD de boş durmuyor aslında. 1 Ekim 2007 tarihinde kurulan ve geçtiğimiz ay faaliyete geçen AFRICOM onlardan biri mesela.

Afrika Birleşik Savaş Kumandanlığı adıyla kurulan AFRICOM'da 1.300 personel çalışıyor. Resmî olarak amacı, "Afrika'da barış ve güvenliği geliştirmek, kalkınma, sağlık, eğitim, demokrasi ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek" olarak açıklanıyor.

Her ne kadar AFRICOM Komutanı General William Ward "gizli ajandaları" olmadığını söylese de yeni yapının üç temel hedefi olduğu belirtiliyor.

Onlardan biri Çin'in Afrika'da artan nüfuzunu 'soft power' yöntemiyle tamamen kırmak ya da sınırlamak. Bunun için kamu diplomasisi uygulamak istiyor AFRICOM. Hayır projeleri geliştirerek, sağlık ocakları inşa ederek, içme suyu kuyuları açarak.

Bir diğer amaç, kıtada çıkan petrolün güvenliğini sağlamak. Geçen yıl ABD ham petrol ihtiyacının yüzde 20'sini Gine Körfezi'nden karşıladı. Bu oranın 2015'te yüzde 25'e çıkacağı tahmin ediliyor.

Son hedef ise uluslararası terörizmle mücadele etmek. 53 Afrika ülkesiyle ilişkiler kuran AFRICOM istikrarsız ülkelerin askerlerine eğitim vererek onların uluslararası terörizmle mücadele kapisitelerini artırmak istiyor.

***

Burada yeni bir anlayış söz konusu tabii ki...

7 yıldır güç kullanarak uluslararası terörizmin kökünü kurutmaya çalışan ABD, bu kez önceliği diplomasiye vereceğini göstermek istiyor.

Peki bu mümkün mü?

Benzer bir politika geçtiğimiz yıllarda Filipinler'de denenmişti. Şimdi aynı sürecin bir benzerini ilk kez "kıta" ölçeğinde test etmek istiyor ABD.

Afrika kökenli yeni Başkan Barack Obama da bu strateji için biçilmiş kaftan olabilir.

Tabii bölgedeki istikrarsızlığı tetikleyen deniz korsanları da bir vesile...

Bu haber 1,076 defa okundu.