Türkiye için Obama mı, McCain mi?

27 Ekim 2008 12:28 tsi
ABD Başkanlık seçimlerine sayılı günler kala hangi adayın Türkiye için daha iyi olacağı tartışılıyor. Türkiye için Obama mı McCain mi daha iyi olur?

Bahçeşehir Üniversitesi misafir öğretim görevlisi Soner Çağaptay, ABD’nin başkan adayları McCain ve Obama’nın, Türkiye’yi ilgilendiren konularda nasıl politikalar izleyeceğini ve hangi adayın Türkiye için daha iyi olacağını anlattı.

Cumhuriyetçi John McCain ve Demokrat Barack Obama isimlerinden biri, 4 Kasım’da gerçekleşecek ABD başkanlık seçiminde ipi göğüsleyecek ve dünya politikasına yön vermeye başlayacak. “McCain’in veya Obama’nın başkan olması ne fark getirir?” sorusu birçok ülkede tartışılıyor. Türkiye’de de “Obama mı, yoksa McCain mi bizim için daha iyi olur?” sorusu gündemde. Birçok kişi ise, “Hangisi başa gelirse gelsin, ABD’nin politikası değişmez.” görüşünde. Ancak Bahçeşehir Üniversitesi misafir öğretim görevlisi ve Washington Enstitüsü Türkiye Programı Direktörü Soner Çağaptay bu görüşe katılmıyor ve iki adayın farklı tutum sergileyeceği birçok alan olduğunu söylüyor. Obama ve McCain’in Türkiye’yi ilgilendiren konulardaki tutumlarını değerlendiren Çağaptay’a göre iki adayın ayrıldığı en önemli nokta Ermeni soykırımı iddiaları.
 
İKİ ADAY ARASINDA BÜYÜK FARKLAR VAR
Soner Çağaptay, Obama ve McCain’in Türkiye’yi ilgilendiren konulardaki tutumunu analiz etmeden önce, iki adayın dış politikaya yaklaşımında metodolojik olarak büyük bir farklılık olduğunu söylüyor: “Bush’un dış politikası tek taraflıydı. Obama, onun aksine çok yanlı bir dış politika izleyecek. Yani uluslararası kurumları kullanacak ve onların üzerinden meşruiyet arayacak. Bir şey yapmak istediği zaman, bunu BM veya NATO üzerinden yapacak. McCain ise, çift taraflı bir politika kullanacak, direkt konunun muhatabına gidecek ve: “Ben bunu yapmak istiyorum, katılıyor musun bana?” diyecek.

Türkiye açısından iki adayı ayıran en sıcak konu ise Ermeni soykırım iddiaları, çünkü Obama soykırım iddiasını tanıyacağını, McCain de tanımayacağını söyledi. Bu konu iki aday arasındaki Türkiye ayrımının belki de en net olduğu alan. “Ancak aday Obama ile başkan Obama aynı davranır mı?” bu noktada kritik bir soru.

SOYKIRIM TASARISI OBAMA’YA GELECEK İLK TALEPLERDEN

Demokrat Parti’nin içinde 1,5 milyon Ermeni asıllı Amerikalı var. Bunlar güçlü bir lobi olduğu ve hepsi de Demokrat olduğu için, Obama’nın onların parasına ve oyuna ihtiyacı var. Obama seçimi kazanırsa Ermenilerin ilk yapacağı şey, soykırım tasarısını gündeme getirmek olacak. Seçimler 4 Kasım’da yapılıyor, ama Amerikan başkanının iktidarı devralması 77 günlük bir sürenin sonunda oluyor. Yani Obama seçilirse, iktidara Ocak sonunda gelecek. Ermeniler ise tasarılarını genelde bahar aylarında gündeme getiriyorlar, 24 Nisan ile çakışsın diye. Dolayısıyla Obama seçilir seçilmez, masasına gelen ilk taleplerden biri, kendisine seçilmesi için destek vermiş olan 1,5 milyon Ermeni’den gelen bir dilekçe olacak. Orada Obama ABD’nin ulusal çıkarlarına göre karar almak durumunda olacak. Amerika’nın ulusal çkarları ise İran, Irak, Afganistan’dır. Obama, bunların üçünde de Türkiye’ye ihtiyacı olduğunu görecek ve tavrını yumuşatacak. McCain’in aksine, Obama Türkiye’ye gelmemiş ve buraya aşina değil. İşte kritik soru şu: “Obama önce Türkiye’nin önemini mi görecek, yoksa Ermenilere söz mü verecek”.

TÜRKİYE BUNU UNUTUR GİDER

Obama’nın Türkiye politikasını danışmanları belirleyecek. Bu danışmanların bir kısmı: “Türkiye bunu unutur, gider.” diyor. İşte bu zihniyet Obama üzerinde etkili olmaya devam ederse, tasarı geçer ve o zaman Türkiye-ABD ilişkileri çok büyük yara alır.

Danışmanlar arasında bir de, “Bu Türkiye’nin elitleri için sorun, halkı için değil. Elitlerden tepki görürüz. Sokaktaki halktan görmeyiz.” diyenler var.

MCCAIN İÇİN ERMENİ TASARISI MESELE BİLE DEĞİL

McCain için ise Ermeni tasarısı bir mesele bile değil, çünkü hem Ermenilerden destek almıyor hem de bu iddialara zaten karşı. McCain Türkiye’ye aşina. Soğuk savaş dönemini hatırlayan birisi. Türkiye’yi, Kore, NATO, Soveyetler Birliği, Kosova, Bosna gibi meselelerde Amerika’ya gösterdiği yardımlarla biliyor. Onun için Türkiye bir müttefik. McCain bu yüzden Türkiye’nin kalbini kırmak istemiyor ve Türkiye ile ilişkileri yıpratacak adımlar atmak istemiyor.

KIBRIS KONUSUNDA ABD’NİN DERİN BİR SİYASETİ VAR

Kıbrıs konusunda iki aday arasındaki fark bu kadar büyük olmaz. Kıbrıs’ta ABD’nin derin bir siyaseti var: İki bölgeli, iki toplumlu çözüm. Türkiye’nin çözüm önerisine çok yakın ve kim seçilirse seçilsin bu değişmez. Gerçi Obama geçen hafta Türkiye’ye “Kıbrıs’ta işgalci” deme çıkışı yaptı. Bu ABD’de 1,5 milyon Rum yaşadığı ve bunların hemen hepsi Demokrat olduğu için gerçekleşti. Rum lobisini memnun etmek için, onların bir yayınına demeç vermişti. Belki de sözlerinin Türkiye’de duyulmayacağını bile düşünmüştür. Daha sonra zaten onu toparlamak için Türkiye lehine konuştu ve “Stratejik ortaklığımızı onarmalıyız” dedi. Ama her halukarda ABD’nin Kıbrıs politikasında süreklilik olur.

MCCAIN OLAYA TERÖRE KARŞI MÜCADELE OLARAK BAKIYOR

Irak konusunda iki aday da tedrici (kademeli) çekilme istiyor ve bunun için Türkiye’nin çok önemli olduğunun farkındalar. PKK konusunda, şu anda varolan işbirliği devam eder ama iki aday arasında bazı farklılıklar olacak. PKK’ya karşı ortak harekat düzenlenebilir mi? Ya da Iraklı Kürtlerin zorlanmasıyla, 1990’larda olduğu gibi bir Amerikan-Irak-Türk ittifakı kurulabilir mi? Ben bu konuda McCain’i daha istekli görüyorum. O olaya daha çok teröre karşı mücadele olarak bakıyor. Obama ise, teröre kaşrı mücadeleye ilave olarak sosyal ve siyasi birtakım adımların gerekli olduğu bir mesele olarak bakıyor. O yüzden Obama seçilirse , istihbarat işbirliği devam eder ve Türkiye siyasi açılımlarda bulunması için teşvik edilir. McCain seçilirse, istihbarat işbirliği yine devam eder ve üstüne askeri işbirliği gelir.

MCCAİN’E GÖRE İRAN İLE DİYALOG İŞE YARAMAZ

İran konusunda hedefler aynı, ama araçlar farklı. İkisi için de hedef, İran’ın nükleer silah elde etmesini engellemek. Obama bunun için müzakere ve diyalog dahil bütün araçları düşünüyor. McCain ise diyaloğun işe yaramayacağını düşünüyor. Eğer Türkiye’deki halkın büyük bir kısmının İran’da savaşa karşı olacağını düşünürsek, bu noktada Obama’nın politikası daha cazip gelecek.

OBAMA: IRAK SAVAŞI APTALCAYDI

Afganistan ise şu açıdan önemli: Obama bir senedir: ‘Esas kazanmamız gereken savaş Afganistan. Irak savaşı aptalcaydı. Ben onu hemen bitireceğim, Afganistan’a yükleneceğim’ diyor. O yüzden başkan olursa, ondan Afganistan’ı kazanması beklenecek. Peki ya kazanamazsa? Benim Afganistan’ı anlayan uzmanlar ile yaptığım görüşmelerde, ‘Afganistan kazanılabilir değil’ diyenler var. Obama bu konuda kendini köşeye sıkıştırıyor bence. Afganistan’da durum kötüleşiyor ve bu onun prestijini sarsar. Dolayısı ile Obama için en büyük test Afganistan olacak. Eğer Taliban’ı yenerse sözünü tutmuş olacak. Yoksa sözünü yerine getirememiş bir başkan konumuna gelecek. Eğer başarılı olursa çok büyük sükse yapar.

ABD’NİN RUSYA’YA İHTİYACI VAR

Rusya konusunda McCain sert konuşmuş, hatta “G-8’den çıkarılsın” demişti. Ancak yine de Rusya ile zıtlaşma içine gireceğini söyleyemeyiz. Obama ise Rusya hakkında zaten daha yumuşak konuştu. Sonuçta kim seçilirse seçilsin, siyasette büyük farklıklar olacağını söyleyemeyiz, çünkü ABD’nin Rusya’ya ihtiyacı var. İran nükleer projesini Rusya’dan aldığı teknolojik destek ile yürütüyor. Ayrıca Rusya BM Güvenlik Konseyi’nde. ABD’nin, İran’a uluslararası mali yaptırım inşa ettirmek için, Güvenli Konseyi’nde veto gücü olan Rusya’ya ihtiyacı var.

OBAMA’NIN BOĞAZ’DA BALIK YEMESİ GEREKLİ

Sonuç olarak “Obama mı, McCain mi Türkiye için iyi?” sorusuna konu temelinde bakmalıyız. İran konusunda Obama Türkiye’ye daha yakın, çünkü diyalog ve müzakere istiyor. Ermeni konusunda ise McCain daha yakın. Irak’tan çekilme konusunda iki aday arasında farklılık yok. Rusya ve Kıbrıs konusunda da yok. Ancak PKK konusunda farklılık var. Bu konuları matematiksel olarak toplamak zor, ama genelde McCain Türkiye’ye daha yakın olabilir gibi görünüyor. Fakat Obama da Ermeni meselesinde hengameye girmezse, Türk-Amerikan ilişkileri onun başkanlığnda düzgün olabilir. Obama’nın Türkiye’yi bilmemesi en büyük meselesi. Türkiye’ye gelirse bu mesele ortadan kalkar. Onun Boğaz’a gelmesi, balık yemesi, rakı içmesi, Türkiye’nin hem ABD için stratejik konumunu anlamasına hem Türkiye’nin iyi bir ülke olduğunu görebilmesine yol açacak.
 
8 sütun

Bu haber 316 defa okundu.