Küresel krizde ikinci dalga

25 Ekim 2008 14:24 tsi
İşte ikinci dalganın tüm detayları...

Küresel malî piyasalarda yaşanan ağır kayıpların etkisi finans sektörü dışında da görülmeye başlandı. Ekonomilerdeki yavaşlamanın şirketlerin satış ve kârlarını azaltması, borsaları yine kasıp kavurdu.  
 
Dünya devi Sony'nin kârdan zarara geçmesi ve Toyota'nın satışındaki azalma Japon Borsası'nı yüzde 9,6 geriletti. İngiltere ekonomisinin 16 yıldır ilk kez küçülmesi ve Avrupa'da hizmet sanayii sektörü verilerinin ekimde son 20 yılın en kötü performansını göstermesi, Avrupa borsalarını yüzde 10'a yakın düşürdü. Bu durum ABD vadeli işlemler piyasasını da vurdu. Satışlarla birlikte kayıp yüzde 6'yı geçince sistem otomatik olarak durdu.

Piyasalardaki son dalgayı üç dedikodu tetikledi. Dünyanın ikinci büyük finans merkezi Londra kaynaklı haberlere göre Amerika'da Dow Jones endeksinin açılmayabileceği, otomotiv devi General Motors'un iflas başvurusunda bulunacağı ve piyasalarda yeni bir koordineli faiz indirimi olabileceği yönündeki söylentiler borsaları yangın yerine çevirdi.

Ekonomik küçülmenin şirketleri etkileyeceği beklentisiyle satışların geldiğini belirten uzmanlar, bunlara bir de piyasa spekülasyonlarının ve dedikodularının eklenmesinin paniği artırdığını ifade ediyor.

Dünya borsalarındaki düşüşlerden Türkiye de nasibini aldı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası yüzde 6 civarında değer kaybederek 23 bin 571 puana kadar geriledi. Merkez Bankası'nın döviz satım ihalelerine başlayacağını duyurması ve gerekirse müdahale edeceğini açıklaması kurdaki tırmanışı ancak frenleyebildi.

Asya'da borsalar, küresel durgunluğun şirketlerin kârını düşüreceği kaygıları yüzünden değer kaybetti. Yenin son 10 yılda dolar karşısındaki en büyük yükselişi görmesi ihracatçı Japon şirketlerinin kârlarını olumsuz etkilerken ürünlerinin de rekabetçi avantajlarını azaltıyor.

Japon otomotiv devi Toyota'nın sattığı araba sayısı 10 yıl aradan sonra bu yıl yüzde 2 düştü. 2007'nin üçüncü çeyreğinde 267 milyon Euro kâr açıklayan Sony Ericsson, bu yılın aynı döneminde 25 milyon Euro zarar açıkladı. Sony'nin düz ekran televizyonlar ve diğer cihazların satışlarının düşmesi sebebiyle kârının yüzde 59 gerileyerek 1,5 milyar dolar olacağını açıklaması hisselerinin yüzde 13 düşmesine yol açtı.

Tokyo Borsası yüzde 9,6 geriledi. Nikkei endeksi Mayıs 2003'ten bu yana ilk kez 8 binin altına düştü. Asya'da diğer borsalar da değer kaybederken Avrupa borsaları yüzde 5'i aşan düşüşle açıldı. İngiltere ekonomisinin üçüncü çeyrekte yüzde 0,5 daraldığının açıklanmasıyla Almanya, Fransa ve İngiltere borsalarında düşüş hızlandı ve yüzde 10'a yaklaştı. İngiltere'de Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, üçüncü çeyrekte 16 yıldır ilk defa daraldı. Ayrıca Euro bölgesi hizmet ve sanayi aktivitesi ekim verileri beklentilerin üzerinde düştü ve 1990'ların başındaki resesyondan bu yana en kötü performansını gösterdi. Rus Borsası'nda düşüşler yüzde 16'yı aşınca işlemler durduruldu.

Dünya borsalarında öğle saatlerinde bir anda yaşanan çöküşün ardından üç dedikodu çıktı. ABD'de Dow Jones endeksinin açılmayabileceği, otomotiv devi General Motors'un iflas başvurusunda bulunacağı ve piyasalarda yeni bir koordineli faiz indirimi olabileceği yönündeki söylentiler borsalarda yüzde 10'a varan düşüşler yaşanmasına sebep oldu.

ABD'de vadeli işlemlerde Dow Jones yüzde 6,27 kayıpla limite geldiği için işlemler durdu. New York Borsası'nda endeksler yüzde 6 civarında düşüşle açıldı. Amerika'da otomobil satışlarındaki düşüşler ve yavaşlayan ekonomi yüzünden GM, Ford ve Chryles'ın zor duruma düştüğü ifade ediliyor. İşlemciler, gün içinde görülen iniş-çıkışların önemli bölümünün hedge ve yatırım fonlarının paralarını çekmek isteyen taleplerini karşılamak için yaptıkları zorunlu satışlardan kaynaklandığını belirtiyorlar.

'Merkez' korkusu doları frenledi

Dolar, yatırımcıların global durgunluk kaygılarıyla riskli varlıklardan kaçışıyla önemli para birimleri karşısında son iki yılın en yüksek değerine ulaştı. Euro/dolar paritesi 1,2498'e kadar geriledi. Dolar, Japon Yeni karşısında son 13 yılın en düşük seviyesine düşerek 92,80'e kadar indi. Fon çıkışlarının sürdüğü İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da güne düşüşle başladı.

Yüzde 6 civarında düşerek 23 bin 571 puana kadar gerileyen endeks, yüzde 3,45 kayıpla 24 bin 177 puandan kapandı. Önceki gün 1,74 YTL'yi gören dolarda ise sakin bir seyir gözlendi. Merkez Bankası'nın döviz satım ihalelerine başlayacağını duyurması ve gerekirse müdahale edeceğini açıklaması doların 1,6720 YTL'ye kadar gerilemesini sağladı.

En yüksek 1,7175 YTL'yi gören dolar, kapanışta 1,69'da kaldı. Euro da 2,14 yeni liradan kapandı. Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, ihalelerde satımı yapılacak tutarın günlük 50 milyon dolar olarak belirlendiği ve gerekli görülen günlerde ihalelerdeki satım tutarının artırılabileceği kaydedildi. Ayrıca gerekli gördüğü durumlarda doğrudan satım müdahalesinde bulunabileceğini de duyurdu.  

Dünyada petrol fiyatı gerilerken Türkiye'de benzine zam geldi

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) dün yapılan olağanüstü toplantısında, günlük petrol üretiminin 1,5 milyon varil düşürülmesi kararlaştırıldı. Petrol fiyatlarındaki ciddi düşüşlerin ardından alınan üretimi azaltma kararı 1 Kasım'dan itibaren geçerli olacak. Bu gelişmeye rağmen ham petrol fiyatlarındaki gerileme sürüyor. ABD tipi hafif ham petrolün varil fiyatı aralık ayı teslimi 4,80 dolar düşerek 63,04 dolara, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 4,42 dolar değer kaybederek 61,50 dolara indi.

Buna karşın Türkiye'de akaryakıt ürünlerinden 95 oktan kurşunsuz benzin, gazyağı, motorin, kırsal motorin, fuel-oile zam yapıldı. Kurşunsuz benzin ve motorinin litresi 8-9 kuruş artırıldı. Ankara ve İzmir'de BP, Opet ve Petrol Ofisi (PO) bayilerinde 95 oktan kurşunsuz benzinin litre fiyatı 3,11'den 3,19 YTL'ye, Shell&Turcas bayilerinde 3,20 YTL'ye yükseldi.

İstanbul'da ise BP, Opet ve Petrol Ofisi bayilerinde litre fiyatı 3,12'den 3,20'ye çıkan kurşunsuz benzinin litre fiyatı, Shell bayilerinde ise 3,21 YTL'ye yükseldi.

Motorinin litre fiyatı Ankara'da BP'de 2,81'den 2,92'ye, Opet'te 2,82'den 2,92'ye, Shell'de 2,81'den 2,91'e, PO'da 2,79'dan 2,90 YTL'ye çıkarken, İstanbul'un Anadolu ve Avrupa yakalarında BP ve Shell'de 2,77'den 2,87'ye, Opet'te 2,78'den 2,88'e, Petrol Ofisinde ise 2,75'ten 2,85 yeni liraya çıktı.
 
Zaman

Bu haber 338 defa okundu.