Putin'in sabıkalı şirketi

26 Eylül 2008 12:49 tsi
Türkiye’nin ilk nükleer enerji santrali ihalesine tek teklif veren Atomstroyexport’un uluslararası alanda nükleer santral sabıkası bulunuyor. En meşhuru ise Ermenistan’da! Bilinmeyen gerçeği, iyibilgi için Necdet Pamir açıklıyor… <

Mersin Akkuyu’da kurulması planlanan Türkiye’nin ilk nükleer santrali inşaatı ve işletmesine tek teklif gelmesi hayal kırıklığı yaratırken, aslında bunun altında yatan birçok neden var. İyibilgi, size bu nedenleri açıklayacak. Ama önce, ihaleye tek teklif veren Putin’in şirketinin de ortağı olduğu konsorsiyumu yakından tanımak gerekiyor. İşte nükleer enerji konusunda bilmediklerimiz… Enerji Uzmanı Necdet Pamir anlatıyor…

Nükleer enerji ihalesine ilginin düşük olmasının nedeni nedir?

İhaleyi çok yakından takip etmedim. Ama nükleer santral, 4 sayfalık bir yasayla kurulamaz. Ayrıca çok pahalı. Firmaların çeşitli konularda itirazlar dile getirdiğini görüyoruz. Amaçları, minimum riskle, maksimum kar kovalamak…

Eleştirilerinin nedeni şu: Tesis ve işletme döneminde geçecek sürede lisans iptali durumunda masraflarının karşılanmasını istiyorlar. Haklı bir gerekçe olduğunda iptal edilirse masrafları neden karşılansın? Siz bir sözleşme yapıyor ve 15 yıllığına satın alma garantisi istiyorsunuz. Her yıl için belli plan veriyorsunuz. Böyle bir durumda karşılıklı taahhüt var. Ama kendi sözünüzü yerine getiremediğinizde piyasadan elektrik alacaksınız.

4 sayfalık kanunla nükleer gelmez. Bu, ihale yasası, teknoloji değil.

Sizce Türkiye’nin nükleer enerjiye ihtiyacı var mı?

Bir mühendisin herhangi bir teknolojiye karşı çıkması olmaz. Ama şunu söyleyebilirim; tek çare nükleer değil. Türkiye’nin linyiti 12.5 milyar ton. Türkiye linyitin üçte birini kullanmıyor. Kömür, jeotermal enerjisini neredeyse hiç kullanmıyor. Türkiye’nin bu kadar üretim gücü varken, nasıl enerji krizi oluyor?

Büyüme rakamlarına bakın; gerçekçi değil. Bu kaynaklar rahatlıkla büyümeyi karşılar. 1980-2000 arasında ortalama yüzde 3.5 büyüme var. Bunun sürdürülebilir olması önemli, artması değil. Türkiye, yeni doğalgaz, kömür keşfi yapmazsa, 2020’ye kadar rahat.

Eğer ihaleyi Rus firma alırsa, enerjide dışa bağımlılığı azaltmak isteyen Türkiye, daha da artırmış almayacak mı?

Kesinlikle. Ben de bunu söylüyorum. Ayrıca Rus teknolojisi kötüdür. Ermenistan’daki Metsamor santralini de onlar işletiyor. Tam bir felaket yeri. Kapatılsın diye kararlar alınıyor. Çernobil diye bir hadise var.

İnat edip yenileyecekler ihaleyi. Bunun sonunda az önce bahsettiğim şirketlerin istekleri kabul edilecek. Biz çok daha pahalıya elektrik tüketeceğiz. Nükleer enerji verimli değildir. Sadece işletme maliyetini söylüyorlar. Bunun yatırım maliyeti, söküm ve atık maliyeti var.

İşte firmayla ilgili bilinmeyen gerçeğin detayları

Mersin-Akkuyu‘da kurulması planlanan Türkiye‘nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi ihalesinde teklif veren grubun Türkiye açısından da ciddi tehdit unsuru olarak görülen Iğdır‘a 30 kilometre mesafedeki Ermenistan‘daki Metsamor nükleer santralı işletmecisi. Metsamor‘un ömrünü tamamlamış, sık sık arıza yapan ve daha önce devre dışı bırakılmış olmasına rağmen, enerji ihtiyacı nedeniyle çalıştırılmakta ısrar edilen uluslararası çevrelerce de kapatılması gündeme getirilen bir nükleer santral olduğu biliniyor.

Rus şirketi Atomstroyexport‘un çeşitli ülkelerde yürüttüğü santral projelerinden Doğu Almanya ve Slovakya‘daki toplam 1980 megavatlık 6 ünite devre dışı bırakıldı, 9 ülkedeki toplam 17 bin 160 megavatlık nükleer santral yapımının durduruldu ve bir ülkedeki 1280 megavatlık nükleer santral kurulum ihalesi de ertelend. Şirket hazırlık, başlangıç aşaması, inşa halinde olanlar gibi süreci devam eden 10 bin 920 megavatlık nükleer santral projesi portföyüne sahip.

Atomstroyexport‘un stratejik işbirliği imzaladığı Inter Rao şirketinin de 2003 yılından beri Ermenistan‘da sorunlu Metsamor nükleer santralini işlettiği, ayrıca bu şirketin Türkiye‘ye Ermenistan‘dan elektrik ithalatı yapma talebiyle de gündeme geldiği biliniyor.

www.iyibilgi.com özel Seda Baştuğ

Bu haber 1,063 defa okundu.