Vietnam manevrası: ABD, İran’a dönerse!

0 0 0000 00:00 tsi
İngiltere’den gelen, “İran’la konuşmak” önerisi, Washington’da yükseliyor. ABD, İran’la ilişkilerin yolunu açmak için “onur kırıcı” olmayan yol arıyor. Ama daha önemlisi, bu formül bazı ülkeleri rahatsız edi

Birleşik Devletler, İran’la “yeniden iletişim” kurmanın yollarını arıyor. Ama bu o kadar kolay değil. Birincisi İran bu kadar tatsızlıktan sonra ne yanıt verecek tam kestirilemiyor. Ancak Tahran’ın soğuk davranmayacağına ilişkin ilk işaretler de ortaya çıkmış durumda. Elbette “nükleer” meselesi hal yoluna girerse.

ABD’nin en çok diline doladığı nükleer gelişmelere ilişkin ilginç fikirler de ilk kez tüm açıklığıyla söylenmeye başladı. Bunlardan biri, “zaten artık Amerika’nın İran’ın nükleer çalışmalarına engel olamayacağı!”

Böylece “güncel engel” bir anlamıyla ortadan kalkmış oluyor. İkinci açılım ise eski tarihli. Richard Nixon 1970'lerde Vietnam'dan çekilme kararı aldığında, durumun bugünkünden de kötü göründüğünü, ancak Henry Kissinger'ın hiç beklenmedik şekilde yürüttüğü görüşmelerle, Çin ile diplomatik ilişkiler kurulmasının önünü açtığını anımsatılıyor. Amerika'nın Çin'e açılımının Rusya ve Çin arasında soğukluk yaratıp Komünist dünyasında onarılmayacak bir bölünme yarattıysa, teokratik İslam dünyası da İran'a bir açılımla bölünebileceği fikir dillendiriliyor. 

İran’ın böylece hem İsrail'in bölgedeki en büyük düşmanı olarak tarafsızlaştırılacağı  hem de yine İran’ın, aşırılığın asıl kaynağı olan Sünni Suudi Arabistan'a karşı bir denge unsuru olacağı kestirmesi yapılıyor.

Esasında 11 Eylül’den sonra ABD’nin erken analizleri, terör musibetinin ve hatta bizzat terör eylemlerinin ardında Suudi Arabistan’ın bulunduğuna dayanıyordu. Zira ABD’nin elindeki bilgiler, “İslamcı teröristlerin beyninin yıkandığı Pakistan, Afganistan, Türkiye, Endonezya, Kuzey Afrika, hatta İngiltere ve Avrupa'daki medreselerin ve camilerin finansmanın İran'dan değil, Suudiler’den geldiğini" söylüyordu. Ancak geçen zaman, “pratik”, “enerjik” ve “politik” nedenler Arabistan’a yönelik öfkenin yalnızca dinmesine değil; unutulmasına da neden oldu.

İsrail içinse durum daha farklı. Çünkü İsrail, İran’ın ABD’nin bu manevrasıyla etkisizleştirilmesinden veya en azından tarafsızlaştırılmasından şikayet edecek değil… Ancak İran’la ABD’nin bir süredir neredeyse savaşa giden pozisyonunun değişmesinden kesinlikle mutsuz olacak. Bunun değişmemesi için elinden geleni yapacak. İran ve İsrail bölgenin birbirini “dost” görecek en son iki ülkesi.

ABD’nin Vietnam’dan çıkardığı dersin bir pratiğini İran’da uygulayıp uygulamayacağı şimdilik belirsiz. Kaldı ki bundan aynı sonucu elde edip edemeyeceği de öyle. Buna rağmen, ABD İran’a yanaşırsa, kullanılacak en iyi metotlardan birinin bu olduğu da su götürmez.

Belki tek istisnayla… İran’ın bu şekilde pasifize edilmesi Irak’ta, nispeten Filistin’de etki yaratabilir. Ancak Ortadoğu’daki tam teokratik yapıları hele Suudi Arabistan kaynaklı olduğu iddia edilen terörü durdurması zor. Nedeni de basit. Evet bu iki ülke teokratik. Ama çıkış noktaları farklı. Sadece mezhepsel olarak değil politik olarak da. Irak’taki en korkulan mezhep gerekçeli iç savaşın temelinde de bu yatıyor; İslam dünyasına lider olma arzusu. Bu dünya daha çok Arap bir dünya ve İran değil! Bu dünya daha çok Sünni-vahhabi bir dünya ve İran değil!

Bu haber 235 defa okundu.