'Batı Türkiye'ye baskı uygulayacak'

25 Eylül 2008 13:33 tsi
Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan nükleer enerji santrali için dün gerçekleştirilen ihalede, teklif veren tek firmanın Putin'e ait olması tartışmaları beraberinde getirdi. Bu durumu 'paradoks' olarak değerlendiren Rus basını, tartışılacak bir iddia

Türkiye'nin kırk yıllık rüyası olan nükleer santral ihalesinde sadece Atomstroyexport'un teklif vermesi Rusya'da günün konusu oldu.

Diğer beş şirketin 'teşekkür' mektubu sunmasında üstlenilecek riskin yüksekliğinin etkili olduğu yorumu yapılırken, Rusya'nın coğrafi olarak yakınlığı ve yurtdışındaki nükleer tecrübesinin bu konuda cesur davranmasını sağladığı ifade ediliyor.

Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan ilk nükleer santral için dün açılan ihaleye sadece Rus Atomstroyexport firması teklif verdi. İhaleye teklif veren 6 şirketten beşinin sadece teşekkür ederek teklifte bulunmaması, ihale ile ilgili farklı yorumların yapılmasına neden oldu. Türkiye, ilginin azlığını tüm dünyada yaşanan küresel mali krize bağlarken, Cihan Haber Ajansı'na açıklamada bulunan Rus uzmanlar, Türkiye'nin nükleer yasasında üretici firmalara yüksek risk yüklemesinin diğer şirketlerin teklif vermemesine neden olduğunu belirtti. Enerjide Rus doğalgazına bağımlılığı azaltmak isteyen Ankara'nın nükleer enerjide de Rusya'ya bağımlı olmasının paradoks oluşturduğu değerlendirmeleri yapılıyor. Rus basınında batı ülkelerinin Türkiye'ye baskı uygulayarak ihaleyi iptal ettirebileceği iddiaları da yer alıyor.

Rusya'nın önde gelen ekonomi danışmanlığı şirketlerinden Finam Menedjement'in uzmanı Dmitri Baranov, nükleer santral konusunda deneyimli olmayan Türkiye'nin haklı olarak tüm riski firmalara yüklemesinin diğer şirketler üzerinde caydırıcı olduğunu savundu. Baranov, "Türkiye'nin nükleer santral inşaat ve kullanımı ile ilgili yasasına göre 'radyoaktif maddelerin taşınması ve olası kaza durumunda' sorumluluk tamamı ile o santrali inşa eden şirkete ait. Büyük bir ihtimalle diğer şirketler bunu fazla riskli buldu. Ancak Moskova'nın Türkiye'ye yakınlığı, İran ve Bulgaristan'da devam eden projeler ve elde edilen tecrübeler bu riski almasını kolaylaştırdı." değerlendirmesinde bulundu.

Bulgaristan, Çin ve İran'da Atomstroyexport'un inşa ettiği diğer nükleer santraller için böyle bir garanti istenmediğine değinen uzman, bu ülkelerin nükleer deneyimleri olduğu için bu riski kendilerinin üstlendiğini kaydetti. Dünyanın farklı bölgelerinde 40'a yakın nükleer santral talebi olduğunu kaydeden Baranov, Rusya'nın Türkiye aracılığı ile açılım yapmak istediğine dikkat çekti. İnşaat sürecinde Türk şirketlerinin de aktif olarak yer verileceğine değinen rus uzmana göre finans konusunda sorun yaşanmayacak. Başta Sberbank olmak üzere Rus bankaları gerekli krediyi vermeye hazır.

8 yılda yapılır, 10 milyar dolara mal olur

Ankara'dan onay çıkması halinde Rus şirketin nükleer tesisleri 8 yılda inşa edeceği belirtiliyor. Toplam maliyetin 10 milyar doları bulacağı kaydediliyor. Otkrıtie şirketi analiz dairesi Başkanı Halil Şehmametyev, Cihan Haber Ajansı'na konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, söz konusu santralin 8-10 yıl içinde inşa edileceğini ve Türkiye'ye maliyetinin 10 milyar doları bulacağını kaydetti.

Rusya'nın elinde çok iş olduğunu, teknik olarak inşa sürecinin zaman alabileceğini belirten Şehmametyev, "Son yıllarda Rusya yurtdışında nükleer santrali inşaatıyla ilgili çok sayıda sözleşme imzaladı.

Bu ülkeler arasında Çin, Bulgaristan ve İran da var. Rusya günümüzde nükleer santrali inşa etme bakımından sayılı ülkelerden biri. Türkiye'deki inşaatta zaman sorunu olabilir. Rusya'da nükleer reaktör üreten İjevski'de tek bir fabrika var." ifadelerini kullandı. İhalenin Rusya'nın elinden alınıp başka ülkelere verilmesi için Türkiye'ye baskı uygulanabileceğine değinen uzman, "Bunu bir ihtimal olarak söylüyorum. İhale Rusya'nın elinden alınarak batılı şirketlere verilebilir. Bunun için Ankara'ya siyasi baskı da yapılabilir." öngörüsünde bulundu.

Rus basını geniş yer verdi

Türkiye'nin nükleer ihalesine tek teklifin Rus firmasından gelmesi Rus basınında da geniş yankı buldu. Rus RBK Daily gazetesine konuşan Rusya'nın yurtdışına elektrik enerjisi ihraç eden şirketi İnter RAO EEC yetkilileri, Türkiye nükleer sanral ihalesinde yaşananların hem Türk hem de Rus tarafı için beklenilmez bir gelişme olduğunu belirtti. Haberde, bazı teknik zorluklara rağmen Rus şirketin Türkiye'deki nükleer santrali inşaatını başarıyla tamamlayacağını yazdı.

İtar-Tass haber ajansı Rus şirketinin Türkiye'deki ihaleyi fiiliyatta da kazandığını duyurdu: "Atomstroyeksport diğer şirketlerin teklif vermemesi sonucu ihaleyi fiiliyatta da kazanmış oldu. Rusya ihalede AEC-2008 projesi ile katıldı. Santralin toplam kapasite gücü 5 bin megavat olacak. Uzmanlara göre, Rusların inşa edeceği nükleer santral Türkiye'nin elektrik enerjisi ihtiyacının yüzde 8'ni karşılayacak."

The Moscow Times'a ihale sürecini değerlendiren Avrasya Grup uzmanı Wolfango Piccoli ise ilginç bir noktaya işaret etti: "Türkiye, enerji kaynaklarını çeşitlendirme girişiminde yeniden Rusya'ya bağımlı olarak paradoks yaşadı."

Cihan
 

Bu haber 479 defa okundu.