İşte Türkiye'nin global kriz reçetesi

17 Eylül 2008 22:02 tsi
ABD kaynaklı finansal kriz, artık son basamaklarında. Belki de büyük yıkıma ramak kaldı. Bir çıkış yolu var ama ABD ne yapabilir, bilemiyoruz. Türkiye içinse tablo çok da karamsar değil. Elbette iyibilgi'nin reçetesine kulak verilirse... İbrahim Öztürk'

ABD’de patlak veren kriz, son 1.5 yıldır gündemimizde. Her ne kadar Türkiye, krizin etkilerini en az hisseden ülkelerden biri olsa da tedirgin olmakta da haksız değil. Dünyada bu krizden korkmayan ülke mi var! Ama Türkiye gibisi de yok doğrusu… Tüm dünya finansal krize ‘can simidi’ ararken, biz içeride çok daha başka şeylerle uğraşıyoruz. Sanki kriz diye bir şey yok!

Hadi dünyayı bir kenara bırakalım; en önemli müttefikimiz, artık ne yapacağını bilemiyor. Sanki dünyanın ‘o en büyük devleti’, çaresiz bir bekleyiş içinde…

Bu dev kriz, artık son basamaklarında… ABD ekonomisi ya patlayacak, ya sakat kalacak. Başka bir seçenek yok.

Peki ABD nerede yanlış yaptı? ABD’yi ne kurtaracak? Türkiye, bu krizden etkilenmemek için ne yapmalı? Doç. Dr. İbrahim Öztürk yanıtlıyor…

ABD kendi ideolojisine ihanet etti

ABD ekonomisini ne kurtarır?

O şansı kaybettiler… Krizin başında, sürece müdahale etmesin diyordum. Kurumlar için, kendi risklerini örtecek bir kamunun varlığı, işi kötüye götürür. Serbest piyasa ekonomisine uymuyor müdahale. ABD kendi ideolojisine ihanet etti. Artık yapacak bir şey kalmadı. Eğer ikna edebilirlerse, Çinlilerin varlıkları ABD’de artacak.

Lehman Brothers da Güney Kore devredeydi, ama vazgeçti. Araplar, ABD’deki varlıkları kurtarmada daha cömertti, ama Asyalılar daha açık gözlü. ABD, belki Asyalılara varlık satarak kurtulabilir. Bu sürecin Asya’ya sıçrama ihtimali yok.

ABD bu krizden zor kurtulur

Peki ya bu olmazsa, ABD nereye gidecek?

Batanların ardından, geride kalanlar direnmeye çabalayacak. Sıkıntı şu: Şirketlere ortak bulunamıyor. ABD’nin bu krizden kurtulması zor. Faizi düşüremiyorlar. Borç, bütçe açığı sıkıntısı var.

Peki, ABD bu krizde nerede hata yaptı?

ABD, en büyük hatayı büyük şirketlerin ahlaksızlıklarını ‘görmeyerek’ yaptı. Sistemi denetleyen irade çürüyen iradenin esareti altına girdi. Şimdi ABD’de bir bağış dönemi var. Başkan adayları ne kadar bağış topladıklarını açıklıyor. Türkiye’den de lobicilik parası aktarılıyor, seçilirken Türkiye’yi destekle, diye.

Siyasi tartışmalar son bulsun

Türkiye, bu krizden nasıl kurtulur, neler yapmalı?

Türkiye’de iktisadi faaliyetler özel sektöre kaydığı için, görev daha çok özel sektöre düşüyor. Özel sektörde abartıldığı kadar döviz pozisyonu açığı yok. Piyasalardaki yaygaranın nedeni, Türkiye’ye IMF anlaşması yaptırıp riskleri tamamen sisteme atmak. Dış borcu olan şirketler ihracat  şirketleri.

Artık can sıkıcı hale gelen siyasi tartışmalar ve ahlaksız muhalefet son bulmalı. Yoksa özel sektör kendini toparlayamaz. TÜSİAD, siyasi kavgalara itiraz etmeli. Aksi halde CHP ve AK Parti birbirini tetikleyip medyayı da kullanacak ve bize gün yüzü göstermeyecek…

Kriz şartları cari açık için fırsat

Hükümet ne yapmalı? Sizce üzerine düşeni yapıyor mu?

Hükümet makro göstergelerle ilgili çalışıyor. Merkez Bankası sıkı para politikasına devam ediyor. BDDK (Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu) bankaların sorumsuzluklarına izin vermedi. Finansal sektör üzerinden kriz, Türkiye’ye sirayet etmez.

Ama Hazine’nin borç dinamiklerine dikkat etmesi gerekiyor. Bunun da farkında. Hükümet, KOSGEB üzerinden KOBİ’lere kredi veriyor. Bunu artırmalı ve kredi miktarını yaygınlaştırmalı.

Körfez ülkeleri, cari açığı finanse etmek için daha etkili. Türkiye’nin şanslı olduğu konu, cari açığın sıkıntılı olduğu dönemde, emtia ve enerji fiyatlarının hızla geriliyor olması. Enerji fiyatları, 2008’in ilk aylarına göre geriledi. Bu da cari açık için inanılmaz bir şans.

Döviz fiyatlarının artışı enflasyonu zorlayacakken, cari açığın azalmasına neden oluyor. Bu risklerin olduğu dönemde, Türkiye’nin lehine olan dinamikler küçümsenmemeli. Türkiye, yılın son çeyreğinde büyümeyi artırmalı. Bütün umut son çeyrekte. Kamu mali disiplini normalleştirilip  Anadolu’daki harcamalar artırılmalı.

www.iyibilgi.com özel Seda Baştuğ

Bu haber 1,428 defa okundu.