Fransa, yeniden 'Kilise'nin büyük kızı' olma yolunda!

15 Eylül 2008 10:31 tsi
Sosyalist senatör Melenchon, "Fransa'nın cumhuriyet tarihinde ilk defa, bir papa ile Fransa cumhurbaşkanının ortak bir tutum benimsediklerine" dikkat çekerek, bunun "laikliğin tehlike altına girdiğinin" göstergesi olduğunu savunuyor.

Cuma günü geldiği Fransa'dan bugün ayrılacak olan Papa 16. Benedict, bu ülkede adeta laiklik depremine yol açtı. Laikliğin kalesi olarak nitelendirilen Fransa'da Papa'nın ziyareti etrafında yaşanan hararetli tartışmalar, laikliğin değişmez tek bir tanımının olmadığını açık bir şekilde ortaya koydu. 
 
Fransa'daki depremin sebebi Papa'nın ziyareti ya da açıklamaları değil aslında. Katolik Kilisesi'nin, din-devlet-toplum ilişkileri konusundaki tavrı asırlardır ortada. Kilise cephesinde değişen çok bir şey yok. Fransız İhtilali ile başlayan süreçte, Avrupa'da önce devlet, sonra toplum üzerindeki etkisini ve belirleyiciliğini kaybeden Kilise, kamusal alanda yeniden söz sahibi olmak istiyor. Vatikan, bugün Avrupa Birliği ile oluşmakta olan yeni Avrupa'da var olabilmek, varlığını hissettirebilmek için, zaman zaman da tepkilere yol açan etkin bir mücadele veriyor. Fransa'da, Nicolas Sarkozy ile başlayan gerginliğin kaynağı, Avrupa'da Kilise'yi bitiren süreci başlatan bir ülkenin cumhurbaşkanının, bugün paradoksal bir şekilde dinin toplumsal alandaki rolünün artırılmasını savunması. 16. Benedict'in ziyaretine en sert tepkiyi Fransız siyasetçilerden birisi olan Sosyalist senatör Jean Luc Melenchon, "Fransa'nın cumhuriyet tarihinde ilk defa, bir papa ile Fransa cumhurbaşkanının ortak bir tutum benimsediklerine" dikkat çekerek, bunun "laikliğin tehlike altına girdiğinin" göstergesi olduğunu savunuyor.

Fransa, ortaçağda, "Kilise'nin büyük kızı"ydı ve Fransız kralları "çok sağlam Hıristiyan krallar" olarak adlandırılırdı. Güneydeki Avignon şehri, uzun bir süre papalığa ev sahipliği saptı. Fakat, 1789 ihtilali ile başlayan sekülerleşme sürecinde Fransa, önce Kilise'yi "millileştirdi" ardından da yok etmeye çalıştı. "Anti-clericalisme" olarak bilinen Kilise karşıtı mücadele, Üçüncü Cumhuriyet döneminde, laik ve Katolik şeklinde "iki Fransa'nın savaşına" dönüştü. Sonunda Kilise'nin her şeyini kaybettiği çok kanlı olaylar yaşandı. 1905 yılında çıkarılan laiklik yasasıyla ülkede nispi bir barış ortamı sağlansa da, kilise ve devlet arasındaki gerginlik azalarak da olsa bugünlere kadar sürdü. Bugün, Fransız toplumunda din ve laiklik konularına büyük oranda hâlâ hassas ve tabu olarak bakılıyor.

İçişleri bakanlığından bu yana din konusunda Fransızların alışık olmadığı bir yaklaşım ortaya koyan Sarkozy, Elysee Sarayı'na çıktıktan sonra 1905 laiklik yasasında değişiklikler yapacağını açıklayınca Fransızlar kendilerini bir anda yeniden laiklik tartışmalarının ortasında buldu. Fransa'nın dine karşı katı ve dışlayıcı bir tutum sergileyen laik cumhuriyet geleneğinden değişim sinyali veren Sarkozy, Vatikan ve Riyad konuşmalarında bu yöndeki düşüncelerini detaylandırdı. Elysee Sarayı'nın yeni sakinleri, 1905'te çıkan kanunun Fransa'ya sonradan gelen Müslümanların ve Protestanların varlığıyla yeniden şekillenen Fransız toplumuna dar geldiğini ve yasada kısmi "düzenlemeler" gerektiğini düşünüyor. Cumhurbaşkanı Sarkozy, laiklik konusundaki çıkışlarını 1905 yasasıyla da sınırlı tutmayarak dinin toplumsal alandaki rolüne ilişkin Fransızlar için radikal sayılabilecek görüşler ortaya koydu. "Laiklik Fransa'yı Hıristiyan köklerinden koparamaz", "Değerlerin aktarımında ve iyi ile kötünün ayrımının öğretilmesinde eğitimci hiçbir zaman papazın yerini alamaz", "Tanrı esirleştirmez, hür kılar" gibi açıklamalarıyla Fransız kamuoyunda sarsıntıya yol açtı. Jacques Chirac yönetimindeki Fransa, Avrupa Anayasası'nda Hıristiyanlığa referans yapılmasına şiddetle karşı çıkarken halefi Sarkozy ise, her fırsatta Fransa ve Avrupa'nın köklerinin Hıristiyan olduğunu vurguluyor. Laiklikle ilgili şimdiye kadar tüm Avrupa'ya ders veren Fransa, Sarkozy ile bir anda Hıristiyanlığın bayraktarlığına soyunmuş bulunuyor.

Sarkozy, Elysee Sarayı'nda 16. Benedict'le yaptığı konuşmasında, laiklikle ilgili yeni yaklaşımını, "dini dışlamayan", "pozitif laiklik" olarak adlandırdı. Sarkozy'nin yorumu, asırlardır Paris'le çatışma içerisinde olan Katolik Kilisesi'ni sevindirdi; ama Fransa'yı bir asır sonra yeniden ikiye bölerek eski saflaşmaları yeniden gündeme taşıdı. Büyük Doğu mason locası ve anamuhalefetteki Sosyalist Parti'nin başını çektiği "laik cephe" Sarkozy'yi laikliği tehlikeye atmakla, iktidardaki Halk Hareketi Birliği (UMP) ise Sosyalistleri, "Hıristiyanlara hakaret etmekle" suçluyor.

Fransa, Sarkozy yönetimi ile birçok konuda radikal değişimler yaşıyor. Papa, bugün Vatikan'a dönüyor. Fakat Sarkozy ile dini yeniden keşfeden Fransa önümüzdeki günlerde laiklik konusunu daha derinden tartışacağa benziyor.
 
zaman

Bu haber 338 defa okundu.