Küresel kriz ve kapatma davası büyümeyi durdurdu

11 Eylül 2008 12:05 tsi
Küresel krizle kapatma davası üst üste gelince büyüme sert fren yaptı.

AK Parti hakkında 14 Mart'ta açılan kapatma davasının ekonomiye faturası ağır oldu. Son 5,5 yılda kesintisiz devam eden, ancak 2006 yılının sonlarına doğru hız kesen büyüme, kapatma davasıyla ilgili tartışmaların yaşandığı bu yılın ikinci çeyreğinde adeta durma noktasına geldi. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, nisan-haziran döneminde sadece yüzde 1,9 artarken, rakamlar beklentilerin çok altında kaldı. Söz konusu olumsuz tablo, tarımdaki daralma, imalat sanayii ve inşaat gibi ana sektörlerdeki gelişmenin durmasıyla ortaya çıktı. Böylece Türkiye, 6 yıl aradan sonra en düşük büyüme oranıyla karşılaştı. 2002'nin ilk çeyreğinde (ocak-mart) Türk ekonomisi yüzde 0,3 büyümüş, piyasalar bu durumu, Bülent Ecevit başkanlığındaki koalisyon hükümetinin yaşadığı krizlere bağlamıştı. İş dünyası temsilcilerine göre, Nisan-Haziran 2008 dönemine ait verilere de, kapatma davası sebebiyle siyasî istikrarın bozulacağı endişeleri yol açtı. Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı bilgilere göre, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2,6 büyüyen tarım sektörü, nisan-haziran döneminde yüzde 3,5 küçüldü. İmalat sanayiindeki yüzde 7'lik büyüme de yüzde 2,5'e düştü. Önceki yıllarda rekor kıran inşaat sektörü ise tamamen durma noktasına geldi: Büyüme oranı yüzde 0,9.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,9 arttığını açıkladı. GSYH büyümesi geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,1 olmuştu. Yılın ilk yarısındaki büyüme yüzde 4,2 olarak gerçekleşti. Reuters anketine göre GSYH'nin ikinci çeyrekte yüzde 3,65 artması bekleniyordu. İlk çeyrek için yüzde 6,6 olarak açıklanan GSYH büyümesi ise yüzde 6,7'ye revize edildi. TÜİK ayrıca 2007 sonu için yüzde 4,5 olarak açıklanan GSYH büyümesini de yüzde 4,6 olarak revize etti. Rakamları değerlendiren Finans Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, "İlk çeyrekte büyüme yüksekti. İkinci çeyrekten itibaren yavaşlama sinyali almıştık. Sanayi sektöründeki büyüme yüzde 7'lerden 3'lere inmişti. Hizmet sektöründe de belirli bir düşüş bekliyorduk, bunda global belirsizliğin derinleşmesinin etkisi oldu. Hizmet sektöründe özellikle inşaat ve iç ticarette yavaşlama var. Ayrıca tarımda sürpriz bir düşüş dikkat çekiyor, ben bunun devam etmesini beklemiyorum. Tarım üretiminin yılın ikinci yarısında katkı sağlamasını bekliyoruz." dedi.

İktisadi faaliyet kollarına göre ikinci çeyrekte tarım yüzde 3,5 küçüldü. TÜİK ilk çeyrekte yüzde 5,6 büyüdüğünü açıkladığı tarım sektöründeki artışı yüzde 2,6'ya revize etti. İkinci çeyrekte imalat sanayi yüzde 2,5, inşaat yüzde 0,9, ticaret yüzde 3,3 büyüme kaydetti. İmalat sanayi yılın ilk çeyreğinde yüzde 7, geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,1 büyümüştü. İnşaat sektörü ise ilk çeyrekte yüzde 3,1, geçen yılın ikinci çeyreğinde ise yüzde 7,3 büyümüştü. Harcamalar yöntemine göre yerleşik hanehalklarının tüketimi yüzde 2,8 büyürken devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 3,7 düştü. Kamu sektörü yatırım harcamaları yüzde 16,8 daralma kaydederken özel sektör sermaye yatırımları yüzde 0,6 büyüdü. Dış ticaret tarafında ihracat yüzde 2,3, ithalat yüzde 0,7 büyüdü.

'4'üncü çeyrekten itibaren toparlanma olur'

Finans Yatırım'dan Tokalı, yılın tamamı için büyüme beklentilerinin yüzde 3,7 olduğunu hatırlatarak, şunları söyledi: "İkinci çeyrekten sonra bu beklentimizi değiştirmiyoruz. Üçüncü çeyrekte de buna yakın olacaktır. Dördüncü çeyrekten sonra toparlanma bekliyoruz. Ancak bu hem global tarafa hem de hükümetin reform programını ne kadar hızlı uygulamaya koyacağına bağlı." İkinci çeyrekteki zayıf büyüme performansında faizlerdeki artışın, emtia fiyatlarındaki sert yükselişin ve yurtdışı piyasalardaki ekonomik yavaşlamanın ana etkenler olduğunu söyleyen HSBC Stratejisti Fatih Keresteci ise şu değerlendirmeyi yaptı: "Büyüme rakamları beklentilerin altında kalsa da mali piyasaları çok şaşırtmadı. Yılın ilk çeyreğinde beklentilerin üzerinde kalan gerçekleşme, ikinci çeyrekte beklentilerin altında oldu. Ama ilk yarıyıl itibarıyla bakıldığı zaman yüzde 4,2 ile beklentiler civarında bir gerçekleşmeye şahit oluyoruz." Yılın ilk 6 ayında en yüksek büyüme yüzde 10,9 ile yine gayrimenkul sektöründe yaşandı. Tarım sektörü ilk 6 ayda yüzde 1,5 gerilerken, imalat sanayinde büyüme yüzde 4,7, inşaatta yüzde 2, ticarette yüzde 6,1, ulaştırmada yüzde 5,4, mali kuruluşlarda yüzde 9,1, konut sahipliğinde yüzde 1,6, gayrimenkul kiralamada yüzde 10,9, sağlıkta yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. İkinci çeyrekte GSYH cari fiyatlarla yüzde 14,7 artışla 240 milyar 867 milyon YTL, sabit fiyatlarla yüzde 1,9 artışla 25 milyar 130 milyon yeni lira oldu. Haziran sonu itibarıyla yıllık GSMH cari fiyatlarla 918 milyar 723 milyon, sabit fiyatlarla 103 milyar 213 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. Bu arada 2007'ye ilişkin daha önce açıklanan GSYH ve büyüme oranları da revize edildi. Buna göre 2007 yılı gayrisafi yurt içi hasıla değeri ise cari fiyatlarla yüzde 12,6'lık artışla 853 milyar 636 milyon, sabit fiyatlarla yüzde 4,6'lık artışla 101 milyar 208 milyon yeni lira olarak açıklandı. Geçen yıl kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değerinin de cari fiyatlarla 12 bin 94 YTL ve 9 bin 305 dolar olduğu bildirildi.

Suni gündemleri bırakalım 

Ali Kibar (Hyundai Assan Yönetim Kurulu Başkanı): Türkiye'nin tekrar bir büyüme ivmesi yakalayabilmesi için yeni yatırımların yapılmasına imkan sağlayacak ortam oluşturulmalı. Ancak ülke başka gündemlerle meşgul oluyor. Girdi maliyetlerinde herhangi bir gerileme meydana gelmediği gibi sürekli artış gösteriyor. Enerji maliyeti sürekli artıyor. Elektrik fiyatları geçen ay arttı, bu ay da artacak. Çin gibi ülkelerle bu maliyet artışı ile rekabet etmek mümkün değil. Üretici neyi ne kadar üreteceğini bilmiyor. Yatırımcı hangi fiyattan enerji alacağını bilmediği için yeni yatırımlara soğuk bakıyor. Bir de Türkiye'nin en önemli pazarı olan Euro bölgesi pazarında sıkıntı yaşanıyor. Euro'daki değer kaybı da ihracatçıyı olumsuz etkiliyor.

Artık büyümeye odaklanalım

Mustafa Boydak - (Kayseri Sanayi Odası Başkanı): Türkiye hak ettiği gündemleri takip etmiyor maalesef, gereksiz gündemlerle uğraşıyoruz. En önemli konu ekonomik büyüme olmalı ancak hem hükümetin hem de muhalefetin gündeminde böyle bir şey yok. Maalesef hesaplaşma dönemi yaşanıyor. Kapatma davası ve son yaşananlar olaylar sebebiyle Türkiye enerjisini boşa harcadı. Büyüme rakamları da bu süreçten olumsuz etkilendi. Artık bu aşamadan sonra herkes Türkiye'nin büyümesi ve gelişmesi için çalışmalı.

Yeni bir heyecana ihtiyaç var

Hamdi Akın (Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı): İnşaat başta olmak üzere tüm sektörlerde büyümenin neredeyse durması tamamıyla birbirine bağlı. İnşaat büyürse, yatırım yapılırsa diğer sektörler de bundan etkilenir. Ancak elde edilen sonuçlar yeni bir heyecan gerektiğini gösteriyor. Hem siyaset hem de bürokraside yeniden bir yapılanma gerekiyor. Heyecan kayboldu, sihir bozuldu.

Teşvik paketi hızlandırılsın

Abdülkadir Konukoğlu (Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı): Yeni bir büyüme hamlesine ihtiyaç var. Bunun için de hem iş dünyası hem de hükümetin çok çalışması gerekiyor. Reel sektör kur sebebiyle çok zor günler yaşıyor. Her şey ithalata dönüştü. İthalatın artması Türkiye'nin küçülmesi anlamına geliyor. Bir an önce ara malı üretimini Türkiye'de yapmanın yollarını aramalıyız. Hükümetin üzerinde çalıştığı yeni teşvik paketi de büyümeye yeni bir heyecan katabilir. Bunun bir an önce çıkarılması için hızlı hareket edilmeli.
 
Zaman

Bu haber 499 defa okundu.