İklim, silah olarak kullanılabilir mi?

Geçtiğimiz hafta Türkiye’nin gündemini dolduran ve etkileri hala hissedilen sel suları nereden çıktı? Bu soruya kimileri ilginç yanıtlar veriyor. Son günlerde ortaya atılan iddialardan birisi de “iklim silahı!” İddia o ki Amerikan hava kuvvetleri iklimi kontrol edecek teknolojiye sahip. Elbette kimse Türkiye’de yaşanan sel felaketlerinin “bir operasyon” olduğunu iddia etmiyor, ancak sel felaketi ile uğraşırken bir yandan iklim silahından bahsetmek belli bir önermeyi ima ediyor.

Peki nedir bu iklim silahı? Bu sorunun yanıtını İTÜ Afet Yönetim Merkezi Başkanı Prof. Dr. Miktad Kadıoğlu ile birlikte aradık.

“Küresel ısınma var, ancak mazgallarınız yetersiz!”

Kadıoğlu, yaşanan sel felaketi ile ilgili öncelikle küresel ısınma gerçeğini vurguluyor. Ancak uyarısı da net: “Mazgallarımız bunu tahliye edemiyor!”

Kadıoğlu’nun konu ile ilgili sözleri şöyle: Küresel iklim değişikliği dünyada olmayan bir şeyi oluşturmuyor. İklim değişikliği meteorolojik afetlerin sayı ve şiddetini arttırıyor. Yani yağışların şiddetinde artış oluyor, ancak şiddetin artması ile bunun afete dönüşmesi farklı şey. Şehirdeki mazgallarınız bunu tahliye edemiyorsa afet oluşuyor.

Peki, yağış miktarındaki artış sadece Türkiye’ye mi mahsus? Diğer ülkelerde durum nasıl? Kadıoğlu, yağış artışının tüm dünyada meydana geldiğini vurguluyor. Dünyanın önemli başkentlerinde de sellerin meydana geldiğini vurgulayan Kadıoğlu, o şehirlerin altyapısı eski tip yağışa uygun yapıldığı için sellerden kurtulamadıklarını belirtiyor. Ama Türkiye’de durum biraz farklı. Türkiye’de sel felaketinin oluşması ilk etapta yağış artışından değil, dere yataklarından kaynaklanıyor. Kısaca çarpık yapılaşma sel felaketinde en önemli unsur. İkincisi ise “mazgallar tahliye edemiyor.”

“İklim askeri stratejinin parçasıdır!”

Peki, iklim silahı nedir? Kadıoğlu meteorolojinin on iki alt dalı olduğunu hatırlatıyor. Ve sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bunlardan birisi de askeri meteoroloji. Meteorolojiyi silah olarak kullanmak, hava şartlarından yararlanmak, hava şartlarından sakınmak ya da ona göre silah seçmek, her yerde yapılır bu. İklim silahı iklimi motive etmektir. Amerikan ordusunda ya da Aselsan’da yüzlerce meteoroloji mühendisi çalışır.”

Peki, iklim teknolojik olarak kontrol edilebilir mi? diğer bir deyişle silah olarak başkalarına karşı kullanılabilir mi? Bu önemli soruya Kadıoğlu’nun verdiği yanıt hem olumlu hem de olumsuz yönde. Kadıoğlu, “iklim silahından” anlaşıldığı şekliyle operasyonel bir amaç taşımadığını, teknolojik olarak bunun saldırı amaçlı kullanılamayacağını belirtiyor. Ancak ardından şunu söylüyor. Zaten iklimin saldırı amaçlı kullanılması Birleşmiş Milletler kararı ile yasaklandı. Peki, olmayan bir şey, ya da yapılmaya çalışılmayan, akıllarda olmayan bir şey yasaklanabilir mi, orasını siz düşünün.

Kadıoğlu’na göre iklim silahı net olarak şu: Silahlar, özellikle akıllı silahlar havadan etkileniyor. Akıllı silahların daha iyi çalışması, performansının yüksek olması için meteorolojiye ihtiyaç var. Dolayısıyla bu askeri stratejinin bir parçası. Uygulama alanında verilecek örnekse bu: 

Her silahın çalışabildiği hava şartları vardır. Askeri istihbarat örneğin bir ülkenin hava şartlarını bilmek ve o hava şartlarına uygun silah seçmek durumundadır. Dahası karşı ülkenin elindeki silahlar, hangi hava şartında etkisiz kalır, bunu bilmek ve buna göre hareket etmek durumundadır.