Demiryolları kasıtlı geriletildi

22 Temmuz 2008 09:58 tsi
TMMOB Makina Mühendisleri Odası’nın “Ulaşımda Demiryolu Gerçeği Oda Raporu”nda,Türkiyede demiryolu gerçeğini ortaya koydu.

 TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO), demiryolu yapımı, yolcu ve yük taşımacılığıyla çalışan sayısında Türkiye’nin 1923-1950 döneminin çok gerisine düştüğünü belirterek, “Demiryolları bilinçli olarak geriletildi. Yarım asırdır neredeyse ray döşenmiyor” açıklamasını yaptı.
MMO ayrıca 22 Temmuz 2004 tarihinde Haydarpaşa-Ankara seferini yapan hızlandırılmış trenin Sakarya’nın Pamukova ilçesinde raydan çıkarak devrilmesi sonucunda 41 kişinin yaşamını yitirdiği anımsatarak, “Pamukova Faciası ‘İmaj’ uğruna yaşanan bir katliamdır” değerlendirmesinde bulundu.
MMO, “Ulaşımda Demiryolu Gerçeği Oda Raporu”nu yayımladı. Raporda, az gelişmiş ve dışa bağımlı bir ülkede ulaşım türlerinden birinin diğerine göre öncelikli olmasının nedeninin uluslar arası sermaye ve emperyalist ülkelerin istem ve talepleri de olabileceği kaydedilerek, “Bu gerçek, ülkemiz uygulamalarında da açıkça görülmektedir” denildi. Cumhuriyetin ilk dönemlerinde demiryollarının bilinçli bir şekilde geliştirilmeye ve Türkiye’nin “demir ağlarla örülmeye” başlandığı belirtilen raporda, “2008 yılı itibarıyla toplam demiryolu hattı uzunluğu yaklaşık 11 bin km’dir. Bunun 4 bin 559 km’si, yabancı şirketlerin imtiyazında Osmanlı döneminde yapılan ve Kurtuluş Savaşı'ndan sonra devletleştirilen hatlardır ve bugünkü hatların yüzde 41.6’sı oranındadır” açıklaması yapıldı.

-DEMİRYOLLARI YERİNE KARAYOLLARINA YATIRIM YAPILDI

Raporda, zaman içinde demiryollarının bir kenara itildiği ve yatırımları karayollarına yoğunlaştırıldığı vurgulanarak, şöyle denildi:
“2. Dünya Paylaşım Savaşından karlı çıkan otomotiv şirketleri tercihlerinin karayolu ulaşımı olduğunu ifade etmişler ve Amerikan Ford, General Motors ve ABD petrol tekelleri bu politikanın başını çekmişlerdir. ABD’nin Marshall Planı ile Türkiye’ye dayatılan ulaşım politikası uyarınca demiryollarının geliştirilmesi politikası bir kenara bırakılarak, karayollarına yatırım yapılması sağlanmış ve 1950’li yıllarda Türkiye ulaştırma sisteminde bir ‘zihniyet değişikliği’ne gidilerek karayolu ulaştırma alt sistemi geliştirilmiştir.”
Raporda, söz konusu süreçler sonunda ulaşım sistemlerinin planlanmasında, ulusal çıkarlarla örtüşmeyen, tümüyle karayolu ağırlıklı ulaşım politikasının izlenmesi sonucunda demiryolu yapımının durma noktasına geldiği vurgulandı. Rapora göre, 1950–2001 arasında bin 738 km hat yapıldı. 2001–2005 arasında ise on binde 4 oranında 44 km yeni hat yapıldı. 1923–1950 yılları arasında yılda ortalama 172 km demiryolu inşa edilirken, 1950 yılından sonra yılda ortalama 34.5 km demiryolu inşa edildi. 2001–2005 arasında bunun da gerisine düşüldü. Raporda, 1923–1950 yılları arasındaki Türkiye’nin olanaklarıyla günün Türkiye’sinin olanakları karşılaştırıldığında, “Demiryolu inşası konusunda yaklaşık yarım asırdır neredeyse doğru düzgün ray döşenmediği görülmektedir” değerlendirmesi yapıldı.

-DEMİRYOLLARININ ULAŞIMDAKİ PAYI YÜZDE 1.3’E DÜŞTÜ

Raporda, demiryollarının ulaşımdaki genel payının yüzde 1.3’e kadar düşürüldüğü, karayollarının ulaşımdaki payının ise yüzde 98’lere çıkarıldığı belirtildi. Raporda, “Demiryollarının ulaştırma sektöründeki kamu yatımlarından aldığı pay yüzde 6, yolcuda yüzde 2, yükte ise yüzde 4 düzeyine düşmüştür. Kullanılan teknoloji ve kapasite 1963 yıllarında kullanılan teknolojiyle aynı kalırken, kullanım kapasitesi de giderek küçülmektedir” denildi. İtalya’da demiryolu hat uzunluğunun 16 bin 80 km, İngiltere’de 16 bin 847 km, Fransa’da 31 bin 727 km olduğu kaydedilen raporda, Türkiye’nin demiryollarının toplam ana hat uzunluğunun 10 bin 984 km olduğu ifade edildi. Türkiye’nin yüzölçümünün söz konusu ülkelerin yüzölçümlerinin sırasıyla 2.6, 3.2 ve 1.4 katı olduğu belirtilen raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:

-FİZİKİ YAPI GELİŞEN TEKNOLOJİYE UYUMLU DEĞİL

“Şu anda karayolu, denizyolu, demiryolu, havayolu entegrasyonlu kombine taşımacılığın tek bir taşıma zinciri oluşturacak şekilde entegre edilmesine yönelik yeterli fiziki kapasiteye sahip yükleme, boşaltma ve aktarma terminalleri de söz konusu değildir. Bu zincirin sağlıklı ve verimli çalışmasını sağlayacak elektronik ağ ve işlemleri yeterli değildir. Kombine taşımacılığı kolaylaştırmak bakımından her taşıma türüne göre düzenlenmiş olan mevzuatta bütünleşme sağlamak, gümrük işlemlerini hızlandırmak için mevzuat müsait değildir. Taşıma sektörünün hem yurtiçi hem de uluslar arası taşımacılığın entegrasyonunu sağlayacak uluslar arası antlaşmalar ve mevzuatlara ilişkin problemler hala devam etmektedir. Mevcut demiryollarının fiziki ve geometrik yapısı da gelişen teknolojiye uyumlu halde değildir.”
Raporda, özel otomobillerin hareketini kolaylaştıracak yeni yolların inşa edilmesinin, raylı sistemlerin devreye sokulmasını veya başlayan projelerin bitirilmemesine yol açtığı kaydedildi. Raporda, ülkenin varolan diğer ulaşım alternatiflerine karşın ulaşımın karayolu üzerine yıkıldığı değerlendirmesi yapıldı.

Bu haber 545 defa okundu.