Gizli Rapor: Biyoyakıt, gıda krizine yol açtı

6 Temmuz 2008 16:36 tsi
Dünya Bankası'nın rapora göre, gıda fiyatlarındaki hızlı artışın yolaçtığı krizin nedeni biyokıt olduğu tespit edildi.

Biyoyakıt, küresel gıda fiyatlarını yüzde 75 oranında yükseltiyor. Küresel finansın uluslararası saygınlığa sahip ekonomistleri tarafından hazırlanan raporun gıda kriziyle ilgili olarak şimdiye kadar yapılan en detaylı çalışma olduğu hatırlatılıyor.

Dünya Bankası tarafından hazırlanan gizli rapor, İngiliz Guardian gazetesine sızdırıldı. Amerikan hükümetine göre bitkisel yakıtların gıda fiyatları üzerindeki etkisi yüzde 3'ü geçmiyor. Fakat Dünya Bankası raporundaki rakamlar, atmosfere salınan sera gazlarını ve enerji bağımlılığını azaltmak isteyen Amerikan ve Avrupa yönetimlerini sıkıntıya sokacağa benziyor.

Üst düzey kaynaklar, raporun Nisan ayında tamamlandığına ancak George Bush'a sıkıntı vermemek için yayınlamaktan imtina edildiğine inanıyorlar.

Dün bir kaynak, "Dünya Bankasını Beyaz Sarayla sıcak bir siyasi zemine çekecekti" dedi.

Haber, biyoyakıt politikası üzerinde dünya çapında yürütülen görüşmelerin arefesine denk geldi. G-8 ülkelerinin liderleri gelecek hafta, bitkisel yakıt kullanımının ertelenmesini talep edenlerin yoğun kulis faaliyetleri altında Japonya'nın Hokkaido şehrinde gıda krizini ele alacaklar.

Biyoyakıtın etkileri üzerine hazırlanan Gallagher raporunun sızdırılmasından dolayı İngiliz hükümeti de baskıdan payına düşeni alacak Geçen hafta yayınlanması beklenen rapor resmi olarak halen yayınlanmadı. Guardian, bitkisel yakıtların gıda fiyatlarının dikkate değer bir oranda yükselmesinde etkili olduğunu kaydeden İngiliz raporunu daha önce haber yapmıştı.

Oxfam'dan Robert Bailey, "Siyasi liderler biyoyakıtın gıda fiyatlarının yükselmesinde oynadıkları başlıca rolü hasıraltı etmeye veya yoksaymaya niyetli görünüyorlar" dedi. "Resmin bütününü görmemiz mecburi. Siyasi liderler sanayi lobilerini mutlu etmeye çalışırken fakir ülkelerdeki insanlar yiyecek ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumdalar."

Dünya Bankası, yükselen gıda fiyatlarının dünya'da 100 milyon insanı fakirlik sınırının altına ittiğini ve Bangladeş'ten Mısır'a kadar ayaklanmaları teşvik ettiğini tahmin ediyor. Buradaki hükümet bakanları, yüksek gıda ve petrol fiyatlarını "küreselleşmenin ilk gerçek ekonomik krizi" olarak tanımlıyorlar.

ABD başkanı G.Bush, yüksek gıda fiyatlarını Hindistan ve Çin'deki talep yükselmesine bağladı ancak sızdırılan Dünya Bankası raporu "gelişmekte olan ülkelerdeki hızlı gelir artışının hububat tüketiminde büyük bir artışa neden olmadığını ve büyük fiyat artışlarında ana etken olmadığı" itirazını yapıyor.

Rapor'da, Avustralya'da peşpeşe yaşanan kuraklığın etkisinin bile marjinal bir düzeyde kaldığı belirtiliyor. Rapor bunun yerine, gıda arzı ve fiyatları üzerinde en büyük etkiyi AB ve ABD'nin biyoyakıt inisiyatifine bağlıyor.

İngiltere'de Nisan ayından bu yana tüm benzin ve dizellere % 2.5 oranında biyoyakıt katılması mecburi tutuluyor. AB bu hedefi 2020 yılına kadar % 10 seviyesine yükseltmeyi hedefliyor ancak bunun gıda fiyatlarını yükselteceği gerçeğiyle yüzleşmek durumunda.

Rapora göre "biyoyakıt artışı olmaksızın küresel buğday ve mısır stokları hissedilir derecede aşağı düşmeyecek ve diğer etkenlere bağlı fiyat artışları makul düzeyde kalacaktı." Çalışmada incelenen gıda fiyatları sepetinde 2002'den 2008 Şubat'ına kadar % 140'lık bir artış söz konusu. Rapordaki tahminlere göre yüksek enerji ve verimlilik (fertilizer) fiyatları artıştan sadece % 15 düzeyinde sorumluyken biyoyakıt aynı süreç içerisinde % 75'lik bir sıçramadan sorumlu.

Biyoyakıt üretimi, gıda piyasasının dengesini üç bakımdan alt üst etmektedir. İlki, hububatın yönünü gıda'dan yakıta yöneltiyor; ABD tahılının 3/1'den fazlası etanol üretimine, nebâti yağların yarısı AB'de biyodizel üretimine gidiyor. İkincisi, çiftçilerin toprağı bir kenara bırakıp biyoyakıt üretimine yönelmelerini teşvik ediyor. Üçüncüsü ise fiyatların yükselmesine neden olacak şekilde hububat fiyatlarında mâli spekülasyona neden oluyor

Gıda krizi ile ilgili olarak yapılan diğer eleştiriler daha uzun vadeli etkilere odaklanıyor veya bu üç etkeni masaya yatırmıyor. Bunun sonucunda da biyoyakıtın etkileri hakkında daha düşük değerler sunan tahminler ortaya çıkıyor. Raporun yazarı, Dünya Bankası ekonomistlerinden Don Mitchell, gıda fiyatlarının aylık seyrini takip ederek biyoyakıt ve gıda arzına ilişkin detaylı bir analiz yapmış.

Yine rapora göre Brezilya'nın uzmanlaştığı şekerkamışından biyoyakıt üretimi ise benzer bir etkiye yol açmıyor.

Biyoyakıt taraftarları, petrol ve diğer fosil yakıtlara karşı daha çevreci bir seçenek olduğunu savunuyorlar ancak bazı uzmanlar da ABD'de bitkilerden yapılan etanol üretimi için bunun geçerli olmadığını savunuyorlar.

Çeviren: Ertuğrul Aydın

dünya bülteni 

Bu haber 468 defa okundu.