Türkiye Kuzey Irak'la birleşeceğine...

Geçtiğimiz hafta 8. Cumhurbaşkanı Özal’ın projesi olarak Kuzey Irak’ın Türkiye’ye bağlanması tekrar gündeme geldi. Uluslararası yapı bakımından bu mümkün mü sizce?

Bundan sonraki süreç içerisinde bence Türkiye kendine bağlama gibi bir gayret içinde olmamalı. Bu, Türkiye’nin de sınırlarının sorun olmasına yol açıyor. Bence Filistin ve Irak meseleleri gösteriyor ki değiştirmek çok zor olduğunu çok net ortaya koymuştur. Ortadoğu’da sınırlar cetvelle çizildi ama yeniden cetvelle çizemiyorsunuz. Filistin çok net bir şekilde kanıtladı ki, burada devleti parçalamak, atomu parçalamak kadar tehlikelidir.

Sınırların değiştirilemez olduğu ABD tarafından da anlaşılmış, kabul görmüş durumda mı peki?

O bizi ilgilendirmemeli. ABD “gel burayı al” dese de, biz istememeliyiz. Sınırların değiştirilmesi böyle olmaz. Türkiye sınırlarını genişletmek yerine, sınırları anlamsızlaştıracak çalışmaların içerisinde yer almalı. Bölgeyi istikrarlı hale getirmeli. Özellikle Kuzey Irak’ı ve sonraki aşamada Irak’ın bütününü evrensel standartların uygulandığı bir yer haline getirebilirsek, zaten sınır kendiliğinden anlamsız hale gelir ve Türkiye’nin parçasıymış gibi iş görür.

Peki, şuanda makul ve doğru olan politika nedir?

Irak’ın Kuzey’indeki halkın yüzü Türkiye’ye dönüktür, “gelsin bizi bu durumdan kurtarsın” düşüncesi vardır, fakat bu birleşme veya federasyonu gerektirmez. Bundan sonraki birleşme şekiller AB örneğinde kendini gösteriyor. Bu aşamaya gelmesi için de ekonomik entegrasyon, kültürel ve sosyal ilişkilerin geliştirilmesi gerekiyor. Bunun nereye götüreceğini de bilemeyiz ama o noktaya gelinirse nereye kadar gidilirse, bunun arkasında durulur.

Bir yandan operasyonlar devam ederken, öbür yandan “güven bunalımının aşıldığına” dair karşılıklı mesajlar veriliyor. Aynı zamanda üst düzey görüşmeler de gerçekleşti. Burada şöyle bir soru sormak gerekiyor: Türkiye Kürt sorununu çözerek mi Kuzey Irak’la ilişkilerini geliştirebilir, yoksa Kuzey Irak’la ilişkilerini güçlendirerek mi Kürt sorununda adım atabilir? Yoksa ikisi aynı anda mı? Sizce formül nasıl kurgulanmalı?

Birbirini besler ama asıl Türkiye’nin Kuzey Irak’la ilişkilerini geliştirmesinin başka unsurları da var. Kürt sorunu boyutlardan sadece bir tanesi… Ekonomik ilişkiler ana dinamiktir bence. Ekonomi çalışmaya başlarsa iki taraf arasında ilişki başlar ve bunu siyasi sonuçları da olur. Bu tür projelerin telaffuzu bile tehlikelidir bence. Ekonomik, sosyal, siyasi, kültürel ilişkilerin güçlendirilmesi gerekiyor.

www.iyibilgi.com özel İlhan Döğüş