Darbe yapmak niye normal olsun?

11 Mayıs 2008 16:10 tsi
Kemalizm kendisinin istediği gibi şekillenmeyen toplumu gayri-meşru gördüğü için mi onun seçtiği partileri kapatıyor, on yılda bir darbe yapıyor? Yani darbeler Kemalizmin doğal siyasi aracı mı? Peki niye? Etyen Mahçupyan yazdı...

Etyen Mahçupyan/Gazetem.net

Kemalizmin istikrarlılığı

Birçok insan Türkiye’deki ‘garip’ dönüşümle ilgili olarak samimi şaşkınlık duyguları içinde. Bir yandan İslami duyarlılığa sahip muhafazakar taşranın nasıl böylesine modernleşme yanlısı bir tutum içine girebildiğini anlamaya çalışıyorlar. Diğer taraftan da bu topraklara modernliği taşımayı amaçlayan kemalizm gibi bir ideolojinin, nasıl olup da bugün Batı karşıtıve içe kapanmacıbir siyaseti ifade edebildiğini, nasıl olup da azınlık haklarının gaspedilmesinden yana bir ayrımcılığı, hatta ırkçılığı ima etmeye başladığını kavramaya uğraşıyorlar. O kemalizm ki henüz 1920 yılında önce İtalyanların, ardından İngiliz ve Fransızların, sonrasında ise Rusların doğrudan ve dolaylı desteğini alarak yeni bir ülke kurmuş; yabancı sermayeyi Türkiye’ye getirmek için yoğun uğraş vermiş ve her fırsatta yeni Cumhuriyet’i Batı dünyasına sokmanın çarelerini aramıştı... Diğer bir deyişle kemalizmin modernlik anlayışı esas olarak Batı dünyası içinde bir konumlanmayı ifade etmekteydi.

Ne var ki kemalizm aynı zamanda bağımsızlıkçı bir hareketti... Bu ise dış politikada özerk bir tavır sergilemekten ziyade, yabancı unsurların Türkiye’nin iç işlerine karışmaması demekti. Dolayısıyla kemalizmin bağımsızlıkçılığı esas olarak her zaman savunmacı ve içe kapanmacı oldu. Nitekim dışardaki ‘düşmanlar’ hiçbir zaman politika sahnesinin belirleyici unsurları olmadılar. Devletin temel politikası uluslar arası sorunları çözmeye çalışmak bir yana, konuşmaktan bile kaçınarak onları dondurmaktı... Buna karşılık siyasetin dinamiği içerdeki ‘düşmanlara’ ne yapılacağı noktasında düğümlenmekteydi ve kemalizm bu alanda en katı otoriter tedbirleri almaktan çekinmedi. Bu açıdan bakıldığında ‘bağımsızlık’, devletin toplumsal çeşitliliği göz ardı etmesini sağlayan bir tahakküm stratejisiydi. İçerdeki farklı toplumsal talepleri dış mihraklarla ilişkilendiren bir söylemin ve özellikle gayrimüslimlere yönelik husumetin egemenliği altında, bu genel devlet tavrı giderek olağan bir hal aldı.

Öte yandan modernliğin bireyselci ve özgürlükçü yanını pek anlamayıp, onu ulus-devlet oluşumuna indirgemesi, kemalizmin devleti yüceltmesine neden oldu. Söz konusu devleti bizzat kemalistlerin temsil etmesi ise, kemalizmin neredeyse narsist bir nitelik almasıyla sonuçlandı. Öyle ki sanki kemalistler ‘doğruyu’ ve ‘iyiyi’ fıtraten bilen aydınlanmış ‘öğretmenlerdi’ ve bu özellikleriyle de halktan ayrılarak onun ‘üzerinde’ bir sınıf oluşturmakta idiler. Bu durumda kendilerine benzemeyen herkesin bir tür ‘iç düşman’ haline dönüştüğü bir algılama geliştirdiler ve bu algılamayı Anayasa’ya, yasalara ve iç tüzüklere yedirerek kurumsallaştırdılar. Dolayısıyla darbeler kemalizmin doğal siyasi araçları haline gelebildi. Çünkü demokrasi mekanizması söz konusu ‘iç düşmanların’ bazılarını iktidara getirebiliyor veya kemalistlerin hoşlanmadığı bazı toplumsal taleplerin kamusal alanda temsil edilmesine neden oluyordu.

Kısacası kemalizm, bu ülkenin kemalistlerin istediği gibi olmasını öneren bir ideoloji olarak tanımlanabilir. Kemalistler bu önermenin ‘modernliğe’ uygun olduğunu düşünürken muhtemelen samimi idiler. Bugün bile modernliğin steril bir kamusal alan gerektirdiğini düşünmekteler ve bunun otoriter bir laiklik ve devletçi bir milliyetçilikle sağlanabileceğini sanmaktalar. Çünkü toplumun içinden gelen her türlü değişim kemalizm için bir tehdit oluşturuyor ve söz konusu değişimin meşrulaşması kemalistlerin bağımsızlık alanını daraltıyor.

Böylece değişimi, toplumsal tercihleri ve giderek bizzat toplumun kendisini gayrimeşru gören bir devlet ideolojisine doğru ilerliyorsunuz. Böyle bir güç odağının ne kadar oy almış olursa olsun, resmi ideolojinin içermediği farklı talepleri temsil eden siyasi partileri kapatmak isteyeceğinden emin olabilirsiniz... Bu onları kemalist olmaktan çıkarmıyor. Aksine onları daha da kemalist yapıyor. Çünkü kemalizm bir zamanlar modern olup, şimdi oradan uzaklaşan bir ideoloji değil. Kemalizm zaten otoriter zihniyette bir ideoloji ve onun modernlikten anladığı da ancak bu...

Bu haber 784 defa okundu.