AK Parti: Nereden nereye?

5 Mayıs 2008 14:15 tsi
Ak Parti Tayyip Erdoğan'ın üç-beş arkadaşıyla aklına esip de kurduğu bir parti mi? Hayır... Bir gelenek ve toplumsal değişim dalgası üzerine oturuyor. İşte bu yüzden daha öncekiler gibi kapatılıyor. İyibilgi, AK Parti'yi büyüteç altına alıyor: Dünü, bug

Geçmiş, geçmişte kalmıyor; şimdinin içinde yaşayıp geliyor… O yüzden AK Parti’nin geçmişini kurulduğu Ağustos 2001’den başlatmak mümkün değil. Kurucu kadronun Fazilet Partisi’nde Erbakan’a karşı durup kaybettiği 1999’daki kongreden de başlatamayız…

Madem ki tepeden modernleştirme projesinin sorunlarını çözmemekte direttiğimize göre tüm siyasi hareketler gibi AK Parti’nin geçmişini de üzerinde bulunduğu çizginin kurumsallaştığı Demokrat Parti (DP)’ye ve tabiî ki onu da Cumhuriyet’in ilk kurulduğu zamanlara götürmek mümkün…

Önce İttihat Terakki içinde daha liberal kanatta bulunanların kurduğu Ahrar (Özgürlükler) Fırkası’ndan bahsetmeli. Bu fırka 1909’da içinden bir grubun 31 Mart’ı düzenlemesi nedeniyle kapatılıyor ve 1911’de yerine Hürriyet ve İtilaf Fırkası kuruluyor.

Cumhuriyet’in ilanından bir sene sonra da daha ziyade kişisel tartışmalar ve CHP’nin tepeden devrimci duruşuna karşı evrimci bir vizyon tercih eden Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy ve Kazım Karabekir tarafından kurulan Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası ise Şeyh Sait isyanı gerekçesi ve programındaki “Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası, din konusunda hürriyet perverdir” ifadesi nedeniyle kapatılıyor.

1930 yılında ise, Mustafa Kemal’in telkiniyle Fethi Okyar, Ahmet Ağaoğlu, Nuri Conker tarafından kurulan Serbest Cumhuriyet Fıkrası ise 5 ay sonra yine Mustafa Kemal’in telkiniyle kendini kapatıyor.

Tek parti döneminde yapılan seçimlerde hem tüm vatandaşlar oy veremiyorlar hem de bu açtırılıp kapatılan partiler katılamıyorlar. 1946’da ise açık oy, gizli sayım ile yapılan seçimlerde tabii ki CHP kazanıyor…

1950’de Batı’nın baskılarıyla gizli oy, açık sayım ile yapılan seçimleri bu kapatılan partilerin devamı olan Demokrat Parti “Yeter söz milletin!” diyerek kazanıyor. Fakat o da ilk darbe ile üç önderi idam edilerek kapatılıyor.

Özellikle 1970’lerde kentleşmenin hızlanmasıyla resmi ideoloji muhalifi olan sol ve İslami hareketler güç kazanırlar. Milli Nizam Partisi ve Milli Selamet Partileri kapatılan diğer “sağ” siyasi partilerden farklı olarak din içinden siyaset yapmalarıyla farklılaşıyordu.

12 Eylül’ün solun üzerindeki etkisi ve küreselleşmenin sonuçlarıyla 90’larda bu çizgi Refah Partisi ile geri döndü… Çünkü küreselleşme KOBİ ölçeğindeki Anadolu sermayesinin önünü açıyordu. Çünkü küreselleşmeyle ve modernizmin kriziyle hem din gündelik hayattaki alanını genişletiyordu, hem de kentlerdeki yalnızlaşma ve piyasanın yıkıcılığına karşı cemaatler öne çıkıyordu.

Sonra 28 Şubat’la RP hikayesi de sona erdi…

AK Parti de tüm bu tarihi çizgi üzerine oturarak, yaşananlardan ve Özal’ın başarısından dersler çıkararak ve toplumun “din içinden, dini reddetmeden sekülerleşme” olarak özetlenebilecek değişimini, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu sivilleşmeyi, AB üyeliğiyle dışa açılma ihtiyacını sahiplenerek, yeni taktiklerle 3 Kasım 2002’de iktidara geldi…

Yani daha önceki “Kemalistler dereyi görmeden paçayı sıvadı” başlıklı yazımızda belirttiğimiz gibi, “İslami kesimin, çevrenin aşağıdan yukarıya doğru modernleşmesinin, elit Kemalizm’in yukarıdan aşağıya modernleşmesi karşısında kullandığı bir direniş aracı” olarak liberalizmi daha sıkı kullanarak Özal çizgisiyle bir sentez oluşturdu…

Daha açık ifadeyle, özellikle dindar kesimin “din dışına çıkmadan sekülerleşme”, demokratlaşma, dışa açılma, entelektüel birikim sağlama, zenginleşme, kamusallaşma süreçlerinin ve sivil toplum alanındaki toplumsal hareketlerinin ürünüdür AK Parti…

2002-2007 arasındaki tek başına iktidar döneminde dindar kimliğiyle siyaseten liberal bakışı, küreselleşmeyi birleştirebildi. Toplumsal değişim dalgasının üzerine oturmakla yetinmedi, onu yönetmesini de bildi.

Fakat bunu yaptıkça, yani siyasetle toplum arasındaki ağzı açık makası kapattığı için, bu misyonu yerine getiren tüm partilerin kaderini paylaştı:

Çankaya’ya Abdullah Gül’ü göndermesi üzerine 27 Nisan e-muhtırasının ardından 22 Temmuz’da gidilen erken seçimde %47 ile tekrar tek başına iktidar geldi.

Burada kritik olan AK Parti’nin hem dindarlardan, hem laiklerden; hem Alevilerden hem solculardan, hem DTP’nin kalesi olan Güneydoğu illerinde hem de aynı anda MHP’nin kalesi olan İç Anadolu’da ve diğer illerde  %50’nin üzerinde oy almış olmasıydı…

Yani toplumun çok farklı kesimlerinin ortak derdi olan sivilleşme ve demokratikleşme sürecinin taşıyıcılığını yapmaya soyunduğu için “melez bir parti” olarak 22 Temmuz seçimlerinden çıktı.

Yarın 27 Nisan ile başlayan ve halen devam eden “hukuki darbe”yi ve AK Parti’nin darbeyle paralel yürüyen melezlikten merkezleşmeye eğilimini, bugününü irdeleyeceğiz.

Yarın: Gri AK Parti fümeleşiyor…

www.iyibilgi.com analiz İlhan Döğüş

Bu haber 3,388 defa okundu.