Ankara’nın enerjisini çekiyorlar!

28 Nisan 2008 14:22 tsi
Türkiye 'enerji vanası' haline gelmeyi istiyor. Türki Cumhuriyetler, İran, Irak, Balkanlar ve nihayetinde Avrupa’yı (belki Kuzey Afrika’yı da hafifçe içine alarak) enerji ile “bağlamayı” arzu ediyor. Keşke hemen olsa. Ama olmuyor

BOP enerji demek. Enerjiye sahip olan bölgeye sahip olamıyor ama rakibini ağır yaralıyor. Enerji’nin bir koluna; kaynak, yol hatta ana alıcılardan biri bile olsanız, oyunculardan biri oluyorsunuz.

Genişletilmiş Ortadoğu’nun kalbine kan pompalayan petrol ve doğalğaz oyunu, “yıkmak” için “kuruluyor”. Ve Türkiye’nin pozisyonu seçenekler arasında değil, bu oyunlar arasında sıkışmaktan geçiyor.

Biz kendi küçük sorunlarımızla uğraşırken, enerji haklarının örümcek kolları boğazımı sıkıyor. Yerel ölçekte de “süper lig”de de ölümüne savaş veriliyor. Biraz kafamızı kaldırmamız gerekiyor.

Oyunun kuralları…

Bölgedeki en önemli enerji yolu Nabucco. Bu proje temel olarak Batı tarafından destekleniyor ve ana oyuncu kategorisinde Ankara bulunuyor. Ancak Nabucco tehlikeli bir oyun.

İçinde taşıdığı gaz yüzünden değil bu tehlike. Açık biçimde “kuzeyi” sıkıştırıyor, yani Rusya’yı.

Temeli şu; bir çok hattan gelecek gaz Türkiye’de birleyecek ve buradan Avrupa’ya gidecek. Bizden sonra yol hattında Bulgaristan, Romanya, Macaristan bulunuyor.

Ardından Avusturya ve tabii Avrupa. “Giden” bu. “Gelen” ise Azerbaycan ve Türkmenistan. Bu iki ülkeden toplam-yaklaşık 16-19 milyar metreküp gaz sağlanacak.

Azerbaycan’da bir sorun yok. Fakat Türkmenistan’ın durumu biraz netameli. Türkmenistan, önümüzdeki 10 yıl boyunca kaynaklarının tümünü “Gazprom”a yani Rusya’ya bağlamış durumda.

Yine de gaz verecek ama nasıl? Yeni kaynakların bulunması, çıkarılması gerekiyor. Temmenni var yani, yoksa ortada gaz falan yok. Neyse ki Türkiye’nin merkezi rolü, başka coğrafyalardan gaz teminine imkan veriyor!

Örneğin Irak bunlardan biri. (Biraz garip bir güzergah olmasına mukabil Mısır’da eklenebilir. Tabii bir “aksilik” olmaz, ABD sesini çıkarmaz ise İran’da.) Irak yönetimi Nabucco’ya katılma isteğini kısa bir süre önce belirtti.

Belirtti ama iş burada bitmiyor. Irak’ın iç dinamikleri, Irak’ın Kuzeyi, ABD’nin bakışı ve kartları dağıtış şekli hep ikircikli.

Küçük bir örnek verelim. Irak, hemen hatırlanacağı gibi kısa süre önce ülkesinde petrol arayacak şirketlerin (ülkelerin) listesini yayınladı. Türkiye’nin olmadığı görüldü. Bu liste Irak’ın orta ve güneyine yönelik.

Kuzeyi daha sonra. Yani bir anlamda Türkiye’ye denildi ki, “sen Kuzey’e git”. Gidilir ama Kuzey’de kiminle muhatap olunacak? Ankara Kuzey ile muhatap olmak istiyor mu? Yani daha bu adımda siyasi yönlendirme/baskı başlıyor.

Gaz meselesi de aynı. Irak’ın Nabucco’ya katılayım dediği, Suriye sınırı yakınında ve yine Kuzey’de bulunan Akas gaz yatakları. Ankara’ya yine aynı şey söyleniyor yani. Yine bu örnek oyunun orta seviye oyuncuları için.

Yunanistan sıkı bir dayak yiyecek!

Nabucco’ya bütün olarak bakıldığında, Rusya’nın güney doğu (eski) sınırlarından, Türkiye’ye oradan da Balkanlar ve Avrupa yoluna bir hat görünüyor. Tabii İran, Irak’ı da bağlayarak.

Bu enerji yolu açık biçimde görülüyor ki, Rusya’yı hem çevreliyor hem de boğuyor. Avrupa’nın Rusya’ya gaz bağını kesip atıyor.

Peki Rusya ne yapıyor? Tıpkı NATO’ya alınmaya çalışılan eski Sovyet ülkeleri konusunda, tıpkı füze kalkanı meselesinde olduğu gibi bu hamleyi de tehtid olarak görüyor.

Karşılığında geliştirdiği proje ise “Güney Akım”. Rusya'nın Nabucco’yu ezmek için yarattığı bu projenin oyuncuları ise İtalya, Bulgaristan, Macaristan ve Sırbistan. Şu sıralar da ise Atina oyuna katılmak üzere.

Kremlin Yunanistan için “strateji ortak” ifadesini kullanıyor. Atina’yı yanına almaya çalışıyor ve anlaşılıyor ki komşu da buna razı. Yakın zamanda gerçekleşek bir Yunan-Rus toplantısında Atina yönetimi Güney Akım’a resmi katılımı için beyan da bulunucak.

Güney Akım’ın rotası şöyle; Rusya'dan Karadeniz'e, oradan Bulgaristan'a. Burada çatallanıp, Kuzey-batı kolu Sırbistan üstünden Avusturya'ya, güney-batı kolu ise Yunanistan üstünden İtalya'ya ulaşıyor.

Mal nereden geliyor: Rusya, Türkmenistan, Kazakistan. Güney Akım’ın iki oyuncusu-İtalya ve Yunanistan-şaşırtıcı gelebilir. Zira Batı ekseninde ülkeler. Ama küresel enerji oyunu öyle oynanmıyor. Menfaatler ile aidiyetler çatışıyor.

Avrupa ‘satışı’ beklenebilir mi?

Bu haritaya bakıldığında Avrupa’nın, AB diyelim, Nabucco’nun yani ABD ve Türkiye’nin yanında olması beklenir. Keşke. Fakat öyle değil. Birincisi Avrupa Rusya’dan ürküyor.

Süpergüç olması bir tarafa herhangi bir kriz halinde gazsız kalmaktan çekiniyor. Bu nedenle AB politikalarından önce ülkesini düşünenler var. İkincisi, aynı AB, bu sefer de Türkiye’ye boyun eğmek zorunda kalmaktan çekiniyor.

Bu ana kadar AB müzakereleri ile idare ettiği Ankara karşısında borçlu durumuna düşmek istemiyor. İtalya ve Yunanistan bu sınıflara dahil edilebilir.
ABD ise şimdilik ses çıkarmasa da-bir iyibilgi öngörüsü olarak yazalım-İtalya, Bulgaristan, Macaristan ve Yunanistan’ı önümüzdeki dönemde hırpalayabilir.

Çünkü onun oyunu daha büyük ve hedefi Rusya. Fakat şimdi pek ses çıkarmıyor. Kasım ayındaki seçimlerden sonra işin rengi değişebilir.

Türkiye ‘tost’ gibi…

Ankara ise Nabucco’nun gerçekleşmesini, moda deyimle, Türkiye’nin enerji vanası haline gelmesini istiyor. Hele Türki Cumhuriyetler, İran, Irak, Balkanlar ve nihayetinde Avrupa’yı (belki Kuzey Afrika’yı da hafifçe içine alarak) enerji ile “bağlamayı” arzu ediyor.

Ama oyun o kadar büyük ki, her adımında bir taviz istendiği gibi, ABD ile Rusya arasında kalıyor. Bu hem iyi hem kötü. Bir tür enerji soğuk savaşı olan bu dosyada, değerli ülke konumuna oturuyor.

Öte yandan ise eninde sonunda bir taraf olacağı için, yakın coğrafyada düşmanlarını çoğaltma zorluğu doğuyor. Bunlar yetmezmiş gibi, Türk siyasetinin iç dinamikleri gelen tavizleri sertçe yanıtlama imkanını da kısıtlıyor. Ama belki “riskli” bir terci dengeleri değiştirebilir!

Bu haber 1,991 defa okundu.