Yahudiye hoşgörü Çarşamba'ya ancak!

28 Nisan 2008 14:16 tsi
Oray Eğin, Brooklyn'de saçlarını göstermemek için kazıtan ve peruk takanların mahallesiyle, Çarşamba Mahallesi'ni kıyasladı. İşte tuhaf bir benzetme...

Oray Eğin/Aksam

Fatih-Çarşamba'ya sanatçı göçü?

Dün, Yahudilerin hamursuz bayramı 'Pesah' bitti. New York'ta Yahudi ilintili hayat da bugünden itibaren kendine gelecektir illa ki. Mesela ünlü fotoğraf malzemeleri dükkanı B&H bir haftalık Pesah izninin ardından bugün kapılarını yeniden açıyor. Brooklyn'in boş sokakları da yavaş yavaş canlanacaktır.

Geçen hafta, dünyanın en iyi etini yapma iddiasındaki tarihi Peter Luger'da Pesah sayesinde kolaylıkla yer bulabildik. Genelikle kapısında kuyruk olan, 15'er dakikalık zaman dilimlerinde rezervasyon verilen ve asla ama asla geç kalınmaması önerilen bu restoranda pek çok boş masa vardı.

Peter Luger, Brooklyn'in Williamsburg bölgesinde. Alman, Hasidik Yahudi, Porto Rikolu ve Dominikliler çoğunluluğu oluşturuyor. Birkaç sokak arkasında ise onbinlerce Hasidik'in oturduğu bölge başlıyor.

Şehrin bu kısmında yaşayan Hasidikler'e Satmar deniyor ve kendi okulları, kendi eğitim sistemleri var. Çok çocuklu olmalarıyla biliniyorlar, sokaklarda anne-babaların yanında altı-yedi çocuğun yanyana dolaşıp Brooklyn'de baharın tadını çıkardığını görmek mümkün.

Satmar kadınlarının da başları örtülü ya da peruklu, erkekler saç lüleleri, şapkaları ve takımlarıyla bilinen Hasidik kostümleri içinde.

New York dünyanın en fazla Yahudi nüfusuna sahip şehri. Tıpkı İstanbul'un Türkiye'nin en büyük Kürt nüfusuna sahip olması gibi. Aradaki fark, Yahudiler'in New York'taki etkinliklikleri kuşkusuz.

Peter Luger'dan çıktığımızda Özer'den sadece Türk olduğum için yanlış anlaşılmayacak bir istekte bulundum. Biraz arabayla Williamsburg'ın Hasidik mahallesinde gezmeyi. Biz Türkler'in kendimiz dışında olmayana karşı bir merakı var ya, hoş görülebilir belki...

Brooklyn'de dolaşırken, daha evvel Paris'in Le Marais bölgesinde düşündüklerimi yeniden hatırladım. Türkiye'de dönem dönem Fatih-Çarşamba gündeme gelir, oradaki insanların yaşam tarzları ve kıyafetleri tartışılır.

New York'taki Hasid'lere laf söylemiyoruz, Marais'dekileri kabulleniyoruz da neden İslam dininin belli bir sect'ine göre giyinen ve yaşamayı tercih eden Çarşambalı vatandaşlarımıza aynı hoşgörüyü göstermiyoruz? Onları kabullenmekte zorlanmanın altında bir 'İslamafobi' mi var? Konuyu din düşmanlığına bağlamak sadece çok kolay bir yanıt olur.

Williamsburg'daki Hasisiklerin okul otobüslerindeki yazılar, kimi tabelalar, okulların girişleri tıpkı eğitim dilleri gibi 'Yiddish' yazılmış mesela. Ya da her dem para basan B&H, Pesah diye paranın merkezinde bir mağaza olmasına rağmen bir haftalığına kolaylıkla kepenklerini indiriyor, düzenin gerektiğini değil kendi yaşam tarzının dayattığını yapıyor.

Arapça okul tabelaları, Arapça eğitim dili, İslami bir eğitim düzeni, cuma kapalı mağazalar - bütün bunlar Fatih Çarşamba'da olsa herhalde derhalde ordunun buraya müdahale etmesini isterdi laik cephedekiler...

Ama arada çok önemli bir fark var...

O da hoşgörünün ve kabullenmenin karşılıklı oluşu.

Hem Marais'de hem de Williamsburg'da Hasid'ler mahallelerinin kendileri dışındaki açılımlarına, gelişmesine karşı çıkmıyorlar. Dahası, demokrasinin bir gereği olarak başkalarının yaşam tarzlarına karışmayıp kendilerine de karışılmamasını garanti altına alıyorlar.

Williamsburg, 70'lerde düşük kirayla insanları çekmiş, Soho gibi yerlerin gelişmesinden sonra ucuza yaşamak isteyen sanatçılara ev sahipliği yapmıştı. 90'ların ortasındaysa New York sanat dünyasının atar damarlarından biri olmuştu. Ressamlar, performans sanatçıları, müzisyenler Williamsburg'a taşınarak ürettiler. Yeah Yeah Yeash, We Are Scientists gibi bağımsız rock grupları da buralardan çıktı. Burası bugün hâlâ gençleri, sanatçıları kendine çekmeye devam ediyor. Herkes kendi hayatını yaşıyor...

Biz ve onlar burada ayrılıyoruz.

Bu haber 1,048 defa okundu.