'Çin ve Rusya, İran'ı ŞİO'ya almayacak'

31 Mart 2008 16:58 tsi
İran, Şangay İşbirliği Örgütü'ne tam üye olmak istediğini ilan etti, fakat Batı ile mücadeleye girmek istemeyen Rusya ve Çin, yakın gelecekte İran'ı tam üye yapmayacak.

EurasiaNet, Çin ve Rusya'nın İran'ı Şangay İşbirliği Örgütü'ne almayacağını ileri sürdü.

Bir çok uzmanın İran'ın yakın bir gelecekte ŞİO üyesi olamayacağını düşündüğünü belirten EurasiaNet, Moskova ve Pekin'in İran'ı tam üye yaparak Washington ve Brüksel ile açık bir mücadeleye girmekten kaçınacağını ileri sürdü.

EurasiaNet'nin haberine göre, Hollanda'nın Leiden Üniversitesi'nde Ortadoğu ve Orta Asya uzmanı Prof. Turaj Atabaki, Radyo Farda'ya verdiği mülakatında Rusya ve Çin'in İran'ı tam üyeliğe kabul ederek ŞİO'nun faaliyetlerini riske atmayacağını ileri sürdü.

Atabaki, "ŞİO'nun başlıca iki üyesi Çin ve Rusya ŞİO'nun aktif bir şekilde Batı ve Amerikan örgütü karşıtı olmasını istemez. Bu sebeple, Rusya ve Çin, İran'ın üye olmasıyla Doğu ve Batı arasındaki bölgesel anlaşmazlıklar ve çatışmaların değişik bir yöne gitmesinden kaçınır." dedi.

İRAN AKILLI BİR HAMLE YAPIYOR FAKAT...

Moskova'daki Doğu Çalışmaları Enstitüsü'nden bölgesel uzman Vladimir Sazhin, İran için ŞİO tam üyelik girişimin akıllı bir hamle olduğunu belirterek bölgesel örgüte katılması ile birlikte İran'ın siyasi ve ekonomik olarak varlığını sürdürebileceğini kaydetti.

Geçen hafta, Duşanbe'de Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman ile görüşmesinden sonra İran Dışişleri Bakanı Menuçehr Muttaki, İmamali Rahman'ın Tahran'ın ŞİO tam üyelik girişimini desteklediğini açıklamıştı. Muttaki, İran'ın gözlemci üyelikten tam üyeliğe geçmek istediğini ifade etmişti.

ŞİO'da İran, Afganistan, Moğolistan ve Pakistan gözlemci statüde bulunuyor. ŞİO, 1996'da Şanghay Beşlisi olarak kuruldu. Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan'dan meydana gelen grup 2001'de adını Şanghay İşbirliği Örgütü olarak değiştirdi.

27 Mart'ta ŞİO Genel Sekreteri Kazakistan'dan Bolat Nurgaliev İran'ın tam üyelik girişimini memnunlukla karşıladı ve İran'ın üyeliğinin bölgesel ve uluslararası örgütlerle ilişkilerde bir sorun meydana getirmeyeceğini ileri sürdü.

İRAN ŞİO'YA KATILARAK KENDİNİ EMNİYETE ALMAK İSTİYOR

İran'ın tartışmalı nükleer programı sebebiyle Batı ile iyi ilişkiler içinde olmadığını vurgulayan Sazhin, uluslararası arenada gittikçe kendini yalnız hissetmeye başladığını söyledi. Sazhin, "ŞİO'ya tam üye olmakla, İran herşeyden önce resmi ve meşru ortaklara sahip olacak. Bu ortaklar arasında Rusya ve Çin gibi iki büyük oyuncu da var." dedi.

ŞİO üyeliğinin İran'a ABD tehditlerine karşı bir dereceye koruma sağlayacağını kaydeden Sazhin, "İkincisi, ŞİO'nun kanatları altında tam üye olarak İran'a karşı muhtemel ABD ve İsrail askeri saldırısına karşı da bir garanti almış olacak." şeklinde konuştu.

Menuçehr'in Duşanbe'deki açıklamasını değerlendiren Sazhing, bu açıklamanın Tahran'ın olmasını istediğini belirtmesinden başka bir şey olmadığını ifade ederek "Duşanbe'de böyle bir açıklama yapmak için Tahran'ın Rusya veya Çin'e danıştığını düşünmüyorum. Çünkü Moskova ve Pekin'in İran'ı üyeliği konusunda bir çok çekincesi var." dedi.

Sazhin'e göre Moskova ve Çin, İran'ı tam üye olmasının Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde Batılı üyelerle Rusya ve Çin arasında bir bölünmeye yol açacağının farkında.

Bu yıl Duşanbe'de yapılacak ŞİO zirvesinde İran'ın tam üyelik başvurusunda bulunması halinde Rusya ve Çin'in kendilerini çok rahatsız hissedeklerini söyleyen Sazhing, böyle bir girişim karşısında Rusya ve Çin'i resmi bir cevap vermek zorunda kalacaklarına dikkat çekti.

ŞİO HEMEN GENİŞLEMEK İSTEMİYOR

ŞİO'nun şu anda genişleme konusunda bir moratoryumu bulunuyor. Grup 2001'de sadece bir üye kabul etti. O da Özbekistan.

Grup, için İran'ın tam üyeliğe kabulü ile de genişleme sorunu bitmiyor, bu sefer Pakistan'ın da aynı şekilde tam üye olmak isteyeceği tahmin ediliyor. Pakistan da tam üye olmak istediğini açıklamış durumda ve Çin'in desteğine sahip. Ancak Pakistan'ın gruba üye yapılıp, Hindistan'ın dışarıda bırakılması ayrı bir sorun olacak. Geçmişte ŞİO, Hindistan'a tam üyelik teklif etti, fakat Yeni Delhi üyelik istediğini resmen deklare etmedi. Bu sebepler de İran'ın neden yakın bir zamanda tam üye yapılmayacağının bir başka göstergeleri.

ŞİO, NATO'YU MU DENGELİYOR?

ŞİO üyeleri ve gözlemcileri dünya yeryüzünün yüzde 25'i kapsıyor. Ayrıca dünyanın en büyük enerji üreticisi, ekonomik ve askeri güç açısında karşı konulmaz bir blok. ŞİO liderleri askeri bir blok olmak gibi bir planlarının olmadığını deklare ettiler ve ittifak herhangi bir devlet veya bölgeye karşı değil.

Fakat bir çok gözlemci, grubun NATO ve ABD'yi dengelemek için kurulduğunu düşünüyor. Bunların görüşüne göre; grup, Washington'un Rusya ve Çin civarına müdahalesine önlemek üzere kuruldu.

2005'teki Astana zirvesinde, grup ABD'den ŞİO'ya üye ülkelerden askerlerini çekmek için bir takvim belirlemesini istedi. Zirvenin hemen arkasından, Özbek hükümeti ABD kuvvetlerinin Özbekistan'daki Hanabad Hava Üssü'nden çekmesini istedi.

Dünya Bülteni

Bu haber 721 defa okundu.