Develer tellal, pireler berber iken...

20 Mart 2008 14:38 tsi
Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal, pireler berber iken, senelerden 2008, aylardan Mart iken üç genç araştırmacı Yörük köylerinde anlatılan Anadolu masallarına ulaşmak için dağ bayır yollara düşmüş. Ortaya öyle

Modern zamanların insanı, bu masalların dünyasından uzaklaşadursun, aylık gezi ve coğrafya dergisi Atlas, Yörük köylerinde hâlâ yaşayan Anadolu masallarını bulmak, belgelemek ve hatırlatmak için 'Kayıp Masallar' adlı bir proje başlattı. Çağlar İnce, Kenan Özer ve Caner Kayar, proje kapsamında yağmur çamur, dağ bayır demeden masalların peşine düştü. Proje, göçebe kültürünü sürdüren son topluluklara ulaşarak hikâyelerini yazılı ve belgesel bir film aracılığıyla kaydetmeyi, bu kültürü gelecek nesillere aktarmayı amaçlıyor. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Buğday Derneği ve Coca Cola Hayata Artı Gençlik Programı tarafından da desteklenen proje için bu üç genç Konya, Ankara, Antalya, Mersin ve Balıkesir'de kâh bir Yörük çadırına, kâh yerleşik hayata geçmiş bir Yörük köyüne misafir oluyor.

Orta Asya'dan Anadolu'ya, Sibirya'dan Hindistan'a kadar geniş bir coğrafyaya yayılan Yörükler, edebiyatları, el sanatları, eğlenceleriyle zengin bir kültüre sahipler. Yakın zamana kadar konar göçerliklerini koruyan bu topluluktan şimdi çok azı eski hayatını sürdürüyor. Yazılı eserleri olmayan Yörüklerin sözlü kültürü, kayıtlara geçmezse korunmazsa bin yıllık miras kaybolacak. Bu kaygılarla Yörük masallarının peşine düşen genç araştırmacılar, güzergâhın yarısını tamamladı. Geçtiğimiz hafta ayaklarının tozuyla geldikleri İstanbul'da, topladıkları malzemeyi tasnif etmeye koyuldular bile. Projenin koordinatörü, kendisi de bir Yörük olan Çağlar İnce. Dinledikleri masallardaki bilgi ve tecrübeden pek çok şey öğrendiklerini söyleyen İnce, "Bunun için masalların yanında Yörüklerin sözlü kültürünü de kayıt altına almaya çalışıyoruz. Lakin bir kültür gitgide yok oluyor. Yerleşik hayata geçen Yörükler arasında bile hâlâ köyde evinin önüne kurduğu çadırda yaşayan insanlar var. Teknoloji ve en önemlisi televizyon, aile içindeki iletişimi koparmış durumda. Masal toplamaya gittiğimiz insanlar, bir yandan mutlu bir yandan da bu sözlü kültürün yok olmasından dolayı çok üzüntülü." diyor.

'Çocuklarının ve torunlarının dinlemediği masalları bize anlattılar'

Ekibin iki yönetmeninden biri olan Kenan Özer için masal projesi farklı bir deneyim olmuş. Artık çocuklarının ve torunlarının bile dinlemediği insanları dinlemeye gittiklerini söyleyen Özer, "Keşke, dedeme zamanında bildiği masalları sorsaydım." diyor ve ekliyor: "O insanların masal anlatırken yaşadıkları sevinci görünce şimdilerde açıkçası çok hayıflanıyorum." Ekibin ilk dinlediği masal 'Tak Eden Kabacık, Bizi Aldatan Babacık' olmuş. Yörüklerin sıcaklığı, misafirperverliği onları mest etse de masal faslına geçmek öyle kolay olmuyormuş. Hele televizyonu olan evlerde işler epey uzuyormuş. Ekibin diğer yönetmeni Caner Kayar, bir süre sonra bu durumu fark edip tedbir aldıklarını söylüyor: "Televizyonu açık olan evlerde ilk yaptığımız, onu hemen kapatmak oluyordu. Sonrasında yapılan sohbetlerle masallar anlatılmaya başlanıyordu. Büyük bir kültür hazinesi olan masalları kaydetmek ve Yörüklerin buruk mutluluğunu görmek farklı bir tecrübe."

Arazi aracıyla yaklaşık 4.400 km yol kat eden ekip, çalışmalarını tamamlandıktan sonra Atlas dergisinin bir eki olarak yayımlayacak, bir de kısa film hazırlayacak. Bunun yanında Yörük köylerinin hikâyelerini ve haritalarını da içeren web sayfası kurulacak. Modern zamanların genç masalcıları, Temmuz 2008'de tamamlanması beklenen proje için, elinde Yörük masalları hakkında bilgisi olanların katkısını bekliyor. (caglar.ince@dogadernegi.org) 
 
Zaman

Bu haber 535 defa okundu.