Moskova’da Türkiye için kalkan pazarlığı

19 Mart 2008 09:46 tsi
ABD Dışişleri Bakanı Condoleeza Rice ve Savunma Bakanı Robert Gates, Moskova’da önceki gün Rusya liderleri Vladimir Putin ve Dmitriy Medvedev’le yaptıkları görüşmenin ardından, dün de Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Savunma Bakanı Anat

Amerikalı bakanların ziyaretinin ana amaçlarından biri, “yeni lider Medvedev’le tanışıp iyi ilişki kurmak” olarak açıklandı. İkinci amaç ise, Amerikan füze sistemi konusunda Kremlin’in tutumunu yumuşatmaya çalışmak ve anlaşma zemini aramaktı.

Görüşmede “Bush’un özel mektubu”nu alan Putin, “füze kalkanı konusunda uzlaşılabileceğini” söyledi.

Kulislerden sızanlara ve Rus medyasına yansıyan bilgilere bakılırsa, görüşmelerde “füze kalkanının konuşlandırılması için” Türkiye’nin seçilmesi üzerinde konuşuldu.

Önce Rusya önermişti

ABD’nin Doğu Avrupa’ya füze sistemlerini yerleştireceğinin belli olmasının ardından Rus-Amerikan ilişkileri gerginleşmişti.
Kremlin, füze savunma sistemlerinin Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne yerleştirilmesi planlarına şiddetle karşı çıkıyor, bunun “İran ve Kuzey Kore’ye karşı değil, Rusya’ya karşı önlem olduğunu” vurguluyordu.

Geçen yazın başlarında önce Rusya Genelkurmayı’ndan yapılan bir açıklamada, “Madem füzeler İran’a karşı, neden Türkiye’ye değil de Doğu Avrupa’ya yerleştiriliyor?” sorusu yöneltilmiş, ardından da Almanya’daki G-8 zirvesinde füze sistemi için önce “Gelin, Azerbaycan’daki Gabala Radar Üssü’nü birlikte kullanalım” diyerek bir öneri getiren Putin (Gabala, Rusya tarafından 2002-2012 döneminde kiralanmış durumda), ardından birkaç adres daha göstermişti: “Füzeler, Türkiye veya Irak, ya da Akdeniz’deki ve Basra Körfesi’ndeki deniz platformlarına yerleştirilebilir; o zaman biz de kendi füzelerimizin yönünü Doğu Avrupa’ya çevirmekten vazgeçeriz.”

Kalkan için 1 milyar dolar

Rusya’nın “füze kalkanı” için Türkiye’ye sıcak bakmasının nedeni üzerine çeşitli fikirler ileri sürülüyor. Birincisi, Rusya’nın ABD’yi en büyük tehlike olarak gördüğü Doğu Avrupa’dan vazgeçirmeye çalışmak (İran ve Suriye ile birlikte, Türkiye’de kurulacak sistemin kapsama alanı olan Güney Rusya’da stratejik Rus füzeleri olmadığı söyleniyor). İkincisi, Rusya’nın, ilişkileri düşmanlık sınırında olan Polonya’ya kıyasla çok daha istikrarlı bağlar kurduğu Türkiye’nin işin içine girmesini tercih edebileceğini göstermek. Üçüncüsü de, bazı askeri çevrelerin yaklaşımına göre, füze savunma sistemlerinin, örneğin, olası bir İran füze saldırısına karşı Türkiye’den karşı füzeyle tepki vermeye vakti kalmıyor; sistem uzaktan daha etkili işliyor, açıklamasına dayanıyor.

Ve eğer ABD, İran’a daha yakın bir yerde füze konuşlandırmaya zorlanırsa, bu onun sistemi yeni baştan elden geçirmesi, bir anlamda işe sıfırdan başlaması sonucuna yol açacak.

Dün Nakanune.ru adlı bir Rus internet sitesinde, ABD’nin Şubat ayından bu yana Türk hükümeti ile kısa ve orta menzilli bir radar sistemi kurulması üzerine görüşmeler yaptığını yazdı:

“Yankee, Osmanlı ordusuna modernizasyon ve 1 milyar dolarlık yatırım teklif etti. Şimdi Türk paşalar ağabeylerine verecekleri cevabı düşünüyor.”

Rus Nezavisimaya gazetesi ise, füzelerin Türkiye’ye yerleştirmesini öneren Rusya’nın, şimdi bunun gerçekleşme aşamasına geldiğinde pek memnun olmadığını, yakında “kuşatılıyoruz” diye yakınacağını, çünkü silahlanma yarışına ayak uyduramadığından hep geride kaldığını yazdı.

Scheffer’dan al haberi

Moskova’daki Amerikan-Rus görüşmeleri kapalı kapılar ardında sürerken, Brüksel’de bir demeç veren NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, paktın Türkiye’yi de kapsayacak kısa menzilli bir savunma sistemi üzerinde çalıştığını açıkladı.

Daha önce de Pentagon sözcüsü Geoff Morrell, Bakan Gates'in Türkiye ziyareti ile ilgili yaptığı açıklamada, Amerikalı ve Türk yetkililerin gündeminde Türk Ordusu'nun Kuzey Irak’a yaptığı operasyonun yanı sıra, Türkiye'de kurulması planlanan füze savunma sistemi olduğunu söyleyerek, ABD'nin Polonya ve Çek Cumhuriyeti'nden sonra Türkiye'de de füze savunma tesisleri kuracağı yönündeki haberleri resmi olarak doğrulamıştı.

Avusturya gazetesi Die Presse de, Amerikan Füze Savunma Dairesi'nin Türkiye'ye bir mobil radar sistemi yerleştirmek niyetinde olduğunu yazmıştı. 

BBC

Bu haber 605 defa okundu.