'Dananın kuyruğu' Ortadoğu'da kopacak

ABD seçimlerinde son viraja yaklaşılırken Ortadoğu, özellikle de Irak en hassas dönemlerinden geçiyor. Bölgede güç olmak isteyen ve Türkiye’nin de aralarında olduğu tüm ülkeler Irak üzerinden bir güç paylaşımı kavgası içindeler.

ABD’nin bölgeye olan ilgisi, İran’ın Şii kimliği üzerinden oluşturmaya çalıştığı cephe ve Türkiye’nin K.Irak’taki Türkler üzerinden hak iddia edişi bilinen kadim gerçekler.

Lakin son dönemde Irak ve bölge üzerinde iki büyük güç daha hak iddiasına girişmiş durumda.

Almanya’da iktidara gelen Merkel ve Fransa’da en üst koltuğa seçilen Sarkozy, ülkelerinin ‘daha geri planda durma’ya yönelik politikalarına son verme eğiliminde bir tavır içindeler.

Önceki gün İsrail’i ziyaret eden Almanya Başbakanı Merkel’in ‘İsrail'e yapılacak bir saldırıyı ve yönelen tehditleri Almanya'ya yapılmış sayacağını’ açıklaması oldukça manidar bulundu.

Öte yandan aynı gün İsrail’den yapılan bir açıklamada, Türkiye’nin 2015 EXPO adaylığına İsrail’in destek verdiği açıklandı.

Bu ilginç çıkış kulislerde, kaba tabirle ‘İsrail yok yere adama günahını bile vermez’ yorumları ile karşılandı.

İşte Almanya ve İsrail’in bu yakınlaşmasını ve Türkiye’yi de içine alan sürpriz açıklamalarını konunun uzmanı bir isimle konuştuk.

Avrasya Stratejik araştırmalar Merkezi ASAM’ın Ortadoğu uzmanı Serhat Erkmen, bu yeni gelişmeleri iyibilgi için değerlendirdi.

İsrail, sürpriz bir açıklama yaparak Türkiye’nin EXPO adaylığına destek verdiğini açıkladı? İsrail bu hamleyi neden yaptı?

Bu açıklamanın ve tavrın arkasında tarihsel nedenler olduğu gibi iki ülke arasındaki geliştirilmeye çalışılan ekonomik ilişkiler de var. İsrail Türkiye’nin hassas olduğu konularda zaman zaman böyle çıkışlar yapabiliyor.

Örneğin?

Örneğin PKK konusunda. İsrail, Türkiye’nin K.Irak harekâtına bir tepki göstermedi. Ya da EXPO Fuarı ve ekonomi konularda Türkiye’ye destek veriyor. Gene İsrail, Gazze’deki operasyonlarına Türkiye’den gelen sert çıkışları adeta duymazdan geldi, kulak arkası etti. Sert tepki vermekten kaçındı. İsrail, bölgede yegâne stratejik ortağı olarak Türkiye’nin kendisinden uzaklaşmasını istemiyor.

İsrail’in bu açıklamayı yaptığı gün, Almanya Başbakanı Merkel ise ‘İsrail’e karşı yapılacak bir saldırıyı kendi ülkesine yapılmış sayacağını’ söyledi. Bu söz tam olarak ne anlama geliyor?

Merkel, çok açık olarak İran’ı hedef alıyor. ABD’nin İran konusunda tavrı yumuşuyor ama İsrail’in tavrı halen çok sert. Ve İsrail, İsrail’e karşı oluşturmak istediği cephede, güçlü aktörleri yanında görmek istiyor.

Bu aktör Almanya mı?

Hem Almanya, hem de Fransa. Bakın, gerek Sarkozy’den sonra Fransa, gerekse Merkel’den sonraki Almanya, ülkelerinin bundan önceki Ortadoğu politikalarının ötesine geçiyorlar. İsrail ile olan ilişkilerini güçlendirme politikası güdüyorlar ve söylemsel anlamda da İsrail’e destek veriyorlar.

İran’ın nükleer programı hakkında İsrail’in tutumu belli. Herkes biliyor ki, İran’ın nükleer çalışmalarındaki başarılar, en başta İsrail’i tehdit ediyor. İsrail de bu noktada yoğun propaganda yapıyor. Israrla, ‘Ben hedefim’ diyor ve ab ülkelerinden destek bulmak istiyor.

ABD’nin İran’a karşı sert yaptırım isteğinin önündeki en büyük engel Rusya ve Çin. Ardandan da AB ülkeleri. Merkel bu açıklamasıyla, ülkesinin politikasında da kırılmaya neden oluyor.

Merkel, Shörider ve sözcülerinin yaptığı açıklamalara bakacak olursak AKP’ye açılan kapatılma davasına en fazla karşı çıkan AB ülkelerinden birinin Almanya olduğu görülüyor. Türkiye’nin AB’den uzaklaşabileceğini ve İran başta olmak üzere başka güçlere yaklaşabileceğini gören Almanya, Türkiye’yi yeniden AB’ye yaklaştırmaya mı çalışıyor? Ya da bu söylemler düne kadar üyeliğimize karşı çıkan Almanya adına bir anlamda günah çıkarma olarak algılanabilir mi?

Ben bir kere Türkiye’nin İran çizgisine yaklaşacağına da, AB ülkelerinin böyle bir vehme kapıldıklarını da düşünmüyorum. Türkiye kuruluşundan beri yüzünü Batıya dönmüş bir ülke. Ve o doğrultuda devam ediyor.

Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin son dönemde yoğunlaştığı doğru. Bunun hem ekonomik gerekçeleri hem de bölgesel stratejik nedenleri var. Fakat Türkiye ile İran arasında hem de kısa vadede bir ittifakın kurulması bence imkânsız.

www.iyibilgi.com özel ömer Çakkal