CHP davayı 'nereden' açacak?

23 Şubat 2008 23:26 tsi
Cumhurbaşkanı’nın onaylamasıyla anayasada türbanla ilgili düzenlemeler Resmi Gazete’de de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Şimdi gözler, iptal davası için Anayasa Mahkemesi’ne gideceğini açıklayan CHP’de. CHP’nin tartışmalı dava

Üniversitelerde türbanı serbest bırakan Anayasa değişikliği, Cumhurbaşkanı’nın onayının ardından Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi ve şimdi bu düzenlemenin iptalini isteyen CHP’nin başvuru yapmak için 10 günü var. Anayasa Mahkemesi’nin açılması muhtemel davayı “içerik” yönünden mi, yoksa “şekil” yönünden mi görüşeceği konusundaki tartışmalar ise sürüyor.

Anayasa, anamuhalefet partisine, milletvekili sayısı ne olursa olsun, “kanunların anayasaya aykırılığı” gerekçesiyle iptal davası açma yetkisi tanıyor; ancak anayasa değişiklikleri için başvuru hakkını sadece Cumhurbaşkanı veya TBMM üyelerinin beşte biri tarafından istenebileceğini söylüyor. Bugünkü durumda, 98 milletvekili olan CHP, aralarında İlhan Kesici gibi ‘muhafazakar’ milletvekillerinin de bulunduğu grubundan hiç fire vermezse ve 13 milletvekili olan DSP’den de tam destek alırsa, gereken 111 milletvekili sınırına ulaşmış oluyor.

Uzlaşma olmadı, Gül türbanı onayladı

CHP bu çoğunluğa ulaşırsa, bu kez ‘içerik’ yönünden iptal davası açıp açamayacağı tartışması başlıyor. AK Parti ve bazı hukukçular, Anayasa Mahkemesi’nin anayasa değişikliğini ancak “şekil” yönünden denetleyebileceğini savunuyor.

Anayasa Mahkemesi’nin, geçen hafta açıkladığı, CHP ve DSP’nin bir önceki anayasa değişikliğini iptal davasını reddetme gerekçesi de bu konudaki tartışmayı bitirmedi. Mahkeme, anayasa değişikliğini ancak, oylama sayısı gibi ‘şekil’ yönünden denetleyebileceğini söylüyor; “daha ileri bir tartışma için iptal nedenlerinden daha ağır bir hukuka aykırılık gerektiği” belirtiyordu.

CHP ve bazı hukukçular, türbanla ilgili düzenlemenin anayasanın “değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek” ilkelerinden “laiklik” ilkesine aykırı olduğunu, dolayısıyla “ağır bir hukuka aykırılık” doğduğunu iddia ediyor; Anayasa Mahkemesi’nin ‘yokluk denetimi’ yapabileceğini, bu düzenlemeyi “yok hükmünde’ sayabileceğini” savunuyor.

PROF. ÖZBUDUN NE DİYOR?

Yeni anayasa taslağını hazırlayan bilim kurulu başkanı Prof. Ergun Özbudun ise, Anayasa Mahkemesi’nin bugüne kadar hiç ‘yokluk denetimi’ yapmadığını belirtiyor. Özbudun, NTV’de Anayasa Mahkemesi’nin açıklamalarını şöyle değerlendirmişti:

“Oldukça karmaşık gibi görünen cümleden çıkarılabilecek bir anlam; iptal nedenlerinden daha da ağır bir hukuka aykırılık olması halinde, yokluk müeyyidesinin üzerinde durulabileceği. Dolayısıyla burada yani Anayasa Mahkemesi’nin belki bir içerik incelemesi yapabileceği gibi bir intiba çıkıyor. Fakat hemen onu takip eden cümlede Anayasa Mahkemesi bence gayet isabetli olarak işlemin maddi anlamda yoksun, yani işlemi vücuda getiren, doğuran iradenin var olmadığı durumları kasdetmiştir. Mesela TBMM’nin böyle bir karar almamış olması, cumhurbaşkanının bunu ilan etmemiş olması, Resmi Gazete’de yayınlanmamış olması gibi... Bu şartlarda irade mevzuu da olmadığı için, işlem de yok demektir. Buradan, Anayasa Mahkemesi’nin önümüzdeki davalarda bir içerik incelemesi yapabileceği işareti çıkmıyor. Bugün medyadaki yorumlar genellikle bu yönde. Yani Anayasa Mahkemesi’nin sanki böyle bir işaret verdiği izlenimi uyanıyor. Bence bu son belirttiğim husus çerçevesinde bu doğru bir yorum değil. Anayasa Mahkemesi yokluk haline ancak işlemi meydana getiren iradenin var olmaması durumunda hükmetmiştir, en azından bu kararında. Öyleyse bu önümüzdeki durumlara zorunlu olarak emsal olacak bir karar değil.”

Farklı görüşler, bugünden itibaren 10 gün içinde, CHP’nin başvurusu halinde, Anayasa Mahkemesi’nin kararına kalacak.

ANAYASA’YA GÖRE DAVA AÇMA ŞARTLARI

Anayasanın “Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri” başlıklı 148. maddesinin, ilgili bölümleri şöyle: Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.
...Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır. Şekil bakımından denetleme, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.”

“Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası” başlıklı 150. madde de şöyle:
“Kanunların, kanun hükmündeki kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları ile Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir. İktidarda birden fazla siyasî partinin bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye sahip olan parti kullanır.”

TARTIŞMALI ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ NE DİYOR?
Üniversitelerde türbanın serbest bırakılmasını düzenleyen Anayasa değişikliği kanunu, Cumhurbaşkanı’nın onayından sonra Resmi Gazete’de şöyle yayınlandı:

MADDE 1 - 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasına “bütün işlemlerinde” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 2 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 42 nci maddesine altıncı fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Kanunda açıkça yazılı olmayan herhangi bir sebeple kimse yükseköğrenim hakkını kullanmaktan mahrum edilemez.Bu hakkın kullanımının sınırları kanunla belirlenir.”
MADDE 3 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.

 

ntvmsnbc

 

 

Bu haber 513 defa okundu.