Son türban anketinin 'ezici' sonuçları!

9 Şubat 2008 09:02 tsi
Radikal'in 4 yıl önceki bir anketi manşetten yayınlamasının ardından Zaman, geçtiğimiz hafta yeni bir araştırmaya imza attı. İşte Ankethane'nin 12 il ve 140 ilçede 7 bin 422 kişiyle görüşerek yaptığı araştırmaya göre başörtüsü yasağının kalkmasını iste

Başörtüsü tartışmalarının en yoğun yaşandığı günlerde (31 Ocak-4 Şubat) Ankethane Araştırma Şirketi aracılığıyla kamuoyunun nabzını tutan Zaman, çarpıcı sonuçlara ulaştı. Buna göre, ezici bir çoğunluk (ortalama yüzde 80) üniversitelerde başörtüsü yasağının kalkmasını istiyor. Başı açık kadınların haklarının savunulması konusunda ortak bir tavır sergileyen katılımcılar, yasağın kalkmasıyla toplumsal barışın bozulacağı ve baskının ortaya çıkacağı iddialarını ise çürütüyor.

Türkiye'nin en kapsamlı ve güncel başörtüsü anketi, 12 il ve 140 ilçede 7 bin 422 denek üzerinde gerçekleştirildi. İlk kez, başörtülü, başı açık kadınlar ve erkekler olmak üzere üç kategoride sorgulamaya gidildi. Araştırma konusu, örtünme nedeninden bağlama biçimine, türban-başörtüsü ayrımından kapalı-açık ayrımcılığına, mahalle baskısından laiklik kaygılarına kadar on başlıkta değerlendirildi.

Anket sonuçlarına göre, başörtüsü siyasi bir simge olarak görülmüyor, aksine dinî bir gereklilik olarak algılanıyor. Ezici bir çoğunluk üniversitelerde başörtüsü yasağının kalkmasını isterken (ortalama yüzde 80), lise ve ortaöğretime ise serbestiyet getirilmesi istenmiyor, tartışılmıyor. Anketin ortaya koyduğu en önemli sonuçlardan biri ise başı açık bayanların haklarının savunulması konusunda gösterilen ortak tavır. Başörtülü bayanlar ile erkek katılımcılar, 'Başörtüsünün serbest olmasını savunan başı açık kadınların 'başları açık olma' hakkını savunur musunuz?' sorusuna (yüzde 83,6-yüzde 75,1) 'evet' cevabı veriyor. Siyasilerin ve kimi medya kuruluşlarının son bir aydır oluşturmaya çalıştıkları puslu havayı dağıtan bu cevap, başörtülü-başı açık kadınların birbirlerine bakışlarını ortaya koyan sorularda da öne çıkıyor. Örneğin başörtülüler başı açık kadınlara bakışını yüzde 80,3 'olumlu', başı açık kadınlar başörtülü bayanlara bakışını yüzde 79,8 'olumlu' şeklinde özetliyor. Yani kadınlar birbirlerine başı örtülü-açık ayrımı yapmaksızın 'demokratik destek' veriyor. Başörtüsü yasağının kalkmasıyla toplumsal barışın bozulacağı tezleri ise sosyal katmanlarda hiç yer bulmuyor.

'Başımı, dinim emrettiği için örtüyorum'

Araştırmada hem başörtülü hem başı açık bayanlar ayrı denek grupları olarak ilk kez bir çalışmada yer aldı. Baş örtme ve açma sebebiyle ilgili yöneltilen sorularda da bu anlamda Türkiye'yi şaşırtacak netlikte sonuçlar çıkıyor. Örneğin 2 bin 445 başörtülü katılımcı, 'Başınızı neden örtüyorsunuz?' sorusuna; 'inancım gereği örtüyorum' (yüzde 54,1), 'İslamiyet'in emridir' (yüzde 12,4), 'Müslüman'ım ondan' (8,2) cevabını veriyor. Aynı soruda, kapanma nedeni olarak 'eşimin talebi' (yüzde 4) 'ailem istiyor' cevabı (yüzde 6,7) olarak ortaya çıkıyor.

Başörtülü bayanların ezici çoğunluğu örtünmelerinin sebebini 'inancım gereği' diyerek, konuyu siyasi merkezli tartışmalardan uzaklaştırıyor. Örtünmeyi 'inancının gereği' olarak ifade eden katılımcılar 'Türban ve başörtüsü aynı şey midir?' sorusu karşısında iki kavramı ayrı görüyor.

Hem Cumhurbaşkanı Abdullah Gül hem de uzlaşmaya imza atan AK Partili ve MHP'li siyasiler, başörtüsü yasağının kaldırılması için yapılan Anayasa değişikliğinin referanduma götürülmeyeceğini, bunun temel insan hakkı ve eğitim, özgürlük ve eşitlik çerçevesinde değerlendirildiğini söyledi. Araştırma, üniversitede başörtüsü serbestliği referandumluk olursa ne olacak sorusunun cevabını da veriyor. Buna göre, başörtülülerin yüzde 97,2'si, başı açıkların yüzde 78,6'sı, erkeklerin de yüzde 81,4'ü referanduma 'evet' oyu vereceğini beyan ediyor. Referandumda verilecek cevabın ezici bir şekilde 'evet' olacağı ifade ediliyor.

Vatandaşların yüzde 80'i yasağın kalkması taraftarı

'Başörtüsünün üniversitede serbest olmasını ister misiniz?' sorusuna başörtülü bayanlar yüzde 96,5, başı açıklar yüzde 73,1, erkekler ise yüzde 78 oranında evet cevabı veriyor. Katılımcılar başörtüsünün lise ve ilköğretim okullarında serbest olmasın ister misiniz?' sorusuna 'hayır' diyor. İlköğretim ve liselerde başörtülü eğitim serbestisi sorusuna başörtülülerin hayır ve fikrim yok şeklinde verdikleri toplam yüzde 68'lik cevap, bu kitlenin başörtüsüne ideolojik yaygınlık kazandırma amacı taşımadığını gösteriyor. Özgürlükler ve eğitim hakkı açısından başörtüsü yasağının kaldırılmasını isteyen başı açık bayanların bir kısmı türbanın kamuda görünürlüğünü istemiyor. Katılımcılar, başörtüsü tartışmalarından hoşnut olmadıklarını belirtiyor. 'Sizce başörtüsü tartışmaları Türkiye'nin ilerlemesi yolunda enerji kaybettiriyor mu?' sorusuna yaklaşık yüzde 80'lik bir oranda 'evet' cevabı veriliyor.

Mahalle baskısı yok, medya baskısı var

Anket sonuçları 'mahalle baskısı'ndan çok 'medya baskısı'nın etkili olduğunu gösteriyor. Başörtülü bayanlara yöneltilen 'Çevrenizde bulunan başı açık arkadaşlarınıza başörtüsü takması için herhangi bir telkinde bulunuyor musunuz?' sorusuna sadece yüzde 11 oranında 'evet' cevabı veriyor. Başı açıklara sorulan 'başörtülü arkadaşlarınıza başlarını açması için herhangi bir telkinde bulunuyor musunuz?' şeklindeki soruya alınan yüzde 10'luk 'evet' cevabı da bu yönde bayanlar arasında belirgin bir farklılık olmadığını gösteriyor. Geriye kalan kesim 'baskı ve telkinlere' kesin bir dille karşı çıkıyor. Erkeklere yöneltilen 'Çevrenizde bulunan başörtülü kadınların açılması veya başı açık kadınların kapanması için herhangi bir telkinde bulunuyor musunuz?' sorusuna erkekler yüzde 16'ya yakın bir oranda 'evet' diyor. Bu da kadınların kendi içindeki bir meseleyi erkeklerin daha fazla sorun haline getirdiğini gösteriyor.

'Laiklik elden' gidiyor endişesi gerçekçiliği yok

Anket sonuçlarına göre halk, 'serbestiyet gelirse laiklik tehlikeye girer' söylemlerine itibar etmiyor. Başörtülü bayanların yüzde 74,19'u, başı açık bayanların yüzde 51,5'i, erkeklerin yüzde 54,6'sı laikliğin başörtüsü yüzünden tehlikeye gireceğine inanmıyor. 'Şeriat kurallarına göre yönetilen bir ülkede yaşamak ister misiniz?' sorusuna katılımcıların yüzde 73'ü 'hayır' cevabını veriyor. Başı örtülü bayanlar başörtüsü yasağını savunanları tamamen haksız buluyor. 'Hangi kaygıları haklıdır?' şeklinde açık uçlu soruya ise empati yaparak 'çatışma çıkacağını, ülkenin şeriata gideceğini' düşünüyorlar; baskıya inanıyorlar şeklinde 'medyadan öğrenilen yorumlar ışığında' cevap veriliyor. Açık uçlu sorunun cevapları arasında iki ilginç nokta öne çıkıyor. Buna göre yasağı savunanların laikliğin elden gideceği, bütün kadınların kapanacağı korkularını kimse gerçekçi bulmuyor.

Aileler çocuklarının giyimlerine karışmıyor

Başı açık bayanlar kendilerine yöneltilen 'başınız neden açık?' sorusuna birbirinden ilginç cevaplar verdi. Cevapların önemli bir bölümü şöyle oldu: Açık olmasını istediğimden (yüzde 42,3), kendimi böyle mutlu hissediyorum (16,2), neden açık olmasın (yüzde 14,2), hiç düşünmedim (yüzde 11,2), ailem öyle istiyor (yüzde 3,1) eşim örtünmemi istemiyor (yüzde 2,1) cevapları verilmiş. Eş ve erkek arkadaşlarından ötürü başı açık olduklarını söyleyenlerin oranı yüzde 5 olarak gerçekleşti. Bu cevaplar, hem başı örtülü hem açık kadınların aile, eş ve geleneklerin etkisiyle örtündüğü ve açıldığı tezlerini çürütüyor. Eşi yüzünden örtünenler yüzde 4, ailesinin isteğiyle kapananlar yüzde 6,7 ile sınırlı. Başını açma sebepleri arasında da eş yüzde 2,1, aile ise sadece yüzde 3,1'lik paya sahip. Örtünme ya da açık olmakta 'eş ve aile baskısı'nın önemli bir etken olmadığı görülüyor.

Zaman

Bu haber 453 defa okundu.