Türkiye Nikaragua olur mu?

3 Şubat 2008 10:09 tsi
Bir zamanlar Türkiye İran olur mu endişesi vardı. Son yıllarda listeye Malezya eklendi. Ama hiçkimsenin aklına Katoliklerin ve komünistlerin ittifak yaparak iktidarı aldığı Nikaragua gelmedi. Nikaragua'daki Sandinist ayaklanmanın öncülerinden Cardenal Ma

Bir zamanlar Türkiye İran olur mu endişesi vardı. Son yıllarda listeye Malezya eklendi. Ama hiçkimsenin aklına Katoliklerin ve komünistlerin ittifak yaparak iktidarı aldığı Nikaragua gelmedi. Nikaragua'daki Sandinist ayaklanmanın öncülerinden Rahip Ernesto Cardenal Martinez geçtiğimiz hafta İstanbul'daydı. Hazır bir Sandinist bulmuşken Türkiye Nikaragua olur mu diye sorduk. Korkmayın olmazmış.

Yılların CHP'lisi Ertuğrul Günay ve yılların Refah Partili'si Mehmet Bekaroğlu'nun Müslüman kimlikli bir sol parti kuracaklarını açıklamasıyla başlayan “Müslüman Sol” tartışması gündemi uzun süre meşgul etmişti. Parti girişimi Ertuğrul Günay'ın AK Parti'ye katılımıyla rafa kaldırılırken bu kez de kimin asıl sol olduğu sorusu sorulmaya başlandı. Siyasi tarihimizde “Müslüman” ve “sol” kavramlarının yan yana geldiği pek görülmediği için, basına yansıyan bu tartışmalar büyük ilgi gördü. Türkiye'de kimin gerçek sol olduğu merak konusu olmayı sürdürürken ABD'nin arka bahçesinde bu soruya yıllar önce cevap veren Katolik bir devrimci bu hafta İstanbul'a geldi. Ne tesadüftür ki o da Ertuğrul Günay gibi bir kültür bakanı. 2010 Avrupa Kültür Başkenti seçilen İstanbul'u entelektüeller nezdinde bir cazibe merkezi haline getirmek için çalışan Boğaziçi Atölyesi'nin davetlisi olarak gelen Nikaragua'nın eski kültür bakanı, Vatikan'a bağlı rahip, Sandinist devrim lideri ve şair Ernesto Cardenal Martinez, şiirlerini ve ideallerini İstanbullularla paylaştı.

Latin Amerika'da Katolik kilisesiyle devrimci hareketlerin ittifakı 60'lı yıllardan itibaren sık rastlanan bir durum. Cardenal, siyaset bilimcilerin ve teologların yıllardır üzerine kafa yordukları bu orijinal ittifakın temelindeki isim. Nikaragua tarihinin önemli ve bir o kadar da ilginç figürü Cardenal, katıldığı Sandinist devrimi, telojisini ve Vatikan'la olan kavgalarını anlattı.

MARKSİSTİZ AMA ATEİST DEĞİL

1979 yılına gelindiğinde arkasına ABD'yi alarak Nikaragua'da koyu bir diktatörlük kuran Somoza hanedanının, karşısında eski bir köylü isyancısının adıyla kurulmuş Sandinist Ulusal Kurtuluş Hareketi vardı. Sandinistalar adıyla anılan halk hareketinin en önemli destekçisi ise ülkedeki Katolik kilisesiydi. Bu kilisenin rahiplerinden biri olan Cardenal, 1954 yılındaki silahlı ayaklanmaya katıldığı için devrimci bir rahip olarak tanınıyordu. Somoza'ya karşı uzun yıllar işbirliği yapan kilise ve Sandinistler arasında ideolojik yakınlaşmalar da oluşmaya başlamıştı. Dünyada bilinenin aksine gelişen bu yakınlaşma ilk başta çelişki gibi görünse de, Cardenal başlattıkları hareketin bu işin kitabına uygun olduğu görüşünde. Marks'ın esas derdinin dinle değil kapitalizmle olduğuna inanan Cardenal, “Marks kapitalizme karşı sosyalizmi desteklemek gerektiğini düşünüyordu, temel derdi buydu. Dolayısıyla Marks'ın teorisini benimseyip ateist olmamak gibi bir seçenek var. Nikaragua'da bunun bir örneği yaşandı. Marksist yapılı bir devrim çok büyük bir Katolik desteği buldu” diyor. Dünyada bu anlamda bir ilk olan Nikaragua deneyimi, daha sonra tüm Latin Amerika'ya yayılacak bir de slogan üretti: “İsa'nın ışığı devrimin ışığıdır”. Bugün Sandinistlerin ittifakından esinlenen Özgürlük Teolojisi adlı yapılanma Brezilya'nın en güçlü siyasal akımlarından biri. Cardenal de bu hareketin fikir babası.

PAPA'YI YUHALATAN RAHİP

Nikaragua'daki Katolik rahiplerin Sandinist harekete destek vermesi Vatikan tarafından da dikkatle izleniyordu. Nitekim Papa'nın yetkilendirdiği bir kardinal Martinez'i Vatikan'a davet ederek Papa'nın Nikaragua'daki ittifaktan rahatsız olduğunu açıkça söyledi. Ancak Vatikan'a rağmen kiliseler Sandinistlerle işbirliğine devam ettiler. Somoza'nın devrilmesinin ardından da yeni kurulan hükümette yer almayı kabul ettiler. Ülkedeki önemli bakanlıklar artık Sandinist rahiplerin elindeydi. 1980'lerin başında Sandinist devrime karşı Katolikleri uyarmak için Nikaragua'ya giden Papa II. Jean Paul'ü havaalanında karşılayanlar arasında Kültür Bakanı olan Cardenal de vardı. Uçaktan inen Papa karşısında sözünü dinlemeyen rahibini görünce kameralar önünde tartışmaya başladılar. Katoliklerin babası, Cardenal'i incitecek sözler söyledikten sonra resmi gezisine başladı. Ancak Nikaragualı Katolikler tercihlerini çoktan yapmıştı. Nitekim kilise balkonuna çıkan Papa, Sandinist ayaklanmayı eleştiren sözler söyleyince meydanda toplananlar, yuhalamaya ve protesto etmeye başladılar. Cardenal'e göre, tarihte ilk kez bir papa konuşma yaparken cemaat tarafından protesto ediliyordu. Bu olay Vatikan'da şok etkisi yapmış, o yıllarda Kardinal Ratzinger olan bugünkü Papa Benediktus'un da etkisiyle Cardenal ve beraberindeki pek çok rahip ibadet düzenlemekten men edilmişti.

SANDİNİSTALARIN İNCİLİ

Nikaragua halkının son derece dindar olduğunu söyleyen Cardenal'in teolojik görüşlerini sistematize ettiği kendisine ait bir de İncili var. Solentiname İncili adını verdiği bu kitabın diğer İncillerden ne farkı olduğunu sorduğumuz Cardenal şunları söyledi: “Marksizm ve Hıristiyanlık arasında hiçbir çelişki olmadığını anlatıyorum. İncil'in bize söylediği ezilenlerin özgürleşmesi ve kurtuluşu. Bu kurtuluş için çalışmak en büyük ibadet. Bu kitap hem Nikaragua'da hem de Latin Amerika'da büyük yankı uyandırdı. Solentiname adasında bu kitaba inanan ve one göre yaşamak isteyen 10 bin kişilik bir topluluk oluştu. Tanrı'nın ışığı ve devrimin ışığı. Benimle beraber olanlar bu inanca göre yaşıyorlar.

Devrimci bir rahip, kendi yazdığı İncil'i ve cemaati var, Nobel'e de adaydı...

Cardenal Sandisit hükümetteki kültür bakanlığı sırasında Dalai Lama ve Rahibe Teresa ile dünya barışı için çalışmalar yaptı. 1988 yılında Yaşar Kemal ve Orhan Pamuk'a da verilen Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü'nü aldı. 2003 yılında İtalya Başbakanı tarafından Mihail Gorbaçov ile birlikte şeref madalyasıyla ödüllendirildi. 2005 yılında Nobel adayları arasındaydı. Saat 0 ve Marilyn Monroe İçin Söylev adlı şiirleriyle bütün dünyada tanındı. 20. yüzyılın en yenilikçi şairi olarak tanınan Cardenal, mistik şiirin de öncüsü olarak kabul ediliyor. Marksizm ve Katolik inancını içiçe geçirerek yazdığı Solentiname İncil'i olan Martinez, bütün Latin Amerika'ya yayılan Özgürlük Teolojisi'nin fikir babalarından. Martinez'in, İncili'ne adını veren Solentiname adasında kurduğu 10 bin kişilik cemaatide var.

yenişafak

Bu haber 400 defa okundu.