Halide Edip Siyonist miydi?

31 Aralık 2007 10:29 tsi
Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Halide Edip Adıvar hakkında Suavi Kemal Yazgıç, çok ilginç bir iddiayı ortaya attı. Yazgıç, Münevver Ayaşlı’nın anılarına dayanarak ortaya koyduğu iddiayı, Refet paşa'ya dayandırdığı bir başka olay

Suavi Kemal Yazgıç/ Milli gazete

Halide Edip Adıvar Siyonist miydi?

Anılar tarihin arka sokaklarıdır. Ki o sokaklarda dolaşmadan bulvarda bize empoze edilenleri sorgulama imkânına sahip olamayız.

Nitekim Münevver Ayaşlı’dan aktaracağımız satırlar sadece Milli Mücadele’de çavuşluğa dek yükselen ünlü roman yazarı Halide Edip Adıvar hakkında değil hem dönemin atmosferini tanımamızı hem de "Araplar bizi arkadan vurdu" söyleminin arka planı hakkında tartışılası bilgiler içermesi bakımından da dikkate değer... Suriye’de bir takım reformlara girişen Cemal Paşa, Halide Edip’i bölgeye davet eder.

Adıvar’ın hatıralarına göre Paşa, Türklerle Araplar arasındaki husumet hissini önlemeye çalışmaktadır. Hayatında ilk defa İstanbul’un doğusuna giden Halide Edip, Suriye’de kızlara Türk kültürünü telkin etmekle görevlendirilir. Adıvar anılarında bölge gençliğinin yabancı dil dışında bir şey bilmediğinden ve Arapçayı bile unuttuklarından yakınır.

Bu noktada sözü Münevver Ayaşlı’ya bırakmakta fayda var. Beyrut civarında Fransızların harp dolayısıyla terk ettikleri bir okul Halide Hanım’ın emrine tahsis edilir. Okul açılır ama öğrenci yoktur. Cemal Paşa, o sırada evlerine çok yakın bir Alman Okulu’na giden Münevver Ayaşlı’nın babasına: "Birader", demiş, "biz Arap çocuklarının bizim mekteplere gitmelerini istiyoruz. Hâlbuki kendi çocuklarımız bile ecnebi mekteplere gidiyorlar.

Halide Hanım çok güceniyor, çok şikâyet ediyor, haklı değil mi?" Böylece emir demiri kesmiş ve Münevver Hanım yürüyerek gittiği Alman Okulundan alınarak faytonla bir saatten uzun bir yolculuk gerektiren Halide Hanım’ın mektebine kaydedilir.

“Kenan Çobanları” neyi güdüyor?

Münevver Ayaşlı yeni mektebini şu sözlerle tasvir eder: "Müdiremiz Halide Edip Hanım, saray gibi dairesinde istirahat halinde... Koridorlarda pembe maşlahlı, pembe krep ve damur başörtülü, sıkma başlı, gözleri sürmeli İstanbullu Hoca Hanımlar piyasa ediyorlar, kime ders vereceklerdi, çocuk yok ki mektepte! Halide Edip, belki iyi bir yazardı amma, muhakkak ki fena bir teşkilatçı, fena bir idareci idi. Üç ay mektebine gittim, bir gün dahi ders görmedim."

Peki, bu üç ay tamamen boş mu geçmiştir? Hayır. Bakalım Halide Edip Hanım’ın Beyrut’ta Türk kültürünü telkin etmek için açıp yönettiği bu mektebin yegâne icraatı neymiş? Yine Münevver Ayaşlı Hanımefendi’nin anılarından aktarıyoruz: "Mevzuu tamamıyla Tevrat’tan alınma bir opera bestelendi. (Librettosunu da Halide Edip Hanım yazmıştı.) Öğrenciler "Kenan Çobanları" adlı oyunu sahneye koyar ve valiler, kumandanlar ve polis müdürlerinin alkışları arasında ilk kez oynanır.

Münevver Hanım, "Kenan Çobanları"nı şöyle yorumlar: "Bu Kenan Çobanları operası benim içimi çok burkmuştu ve acı acı düşündürmüştü. Zira bu temsil memleketin mukadderatını elinde tutanların önünde fütursuzca ve küstahça oynanıyordu.

Bu temsil İsrail’in bir habercisi, bir müjdecisi idi... Allah hiçbir milleti, kaba saba, kültürsüz, idraksiz, cahil idarecilerin eline koymasın, zira izmihlâl muhakkak...

Avanak avanak hepsi bu operayı seyrettiler, hiçbirinin aklından bir şüphe bile geçmedi. Halide Edip Hanım’a nezaketle olsun şöyle bir sual sormadılar: "Hanımefendi, niçin başka bir mevzuu değil de Tevrat’tan alınma bir mevzuu seçtiniz.

Siz yüklenmiş olduğunuz bir vazifenin tam aksi istikamette bir yol, bir gidiş tuttunuz ve İsrail propagandası yapıyorsunuz."

O gün Münevver Ayaşlı’nın sorusunu telaffuz etmeyi hiç kimse akıl edemez. Ancak yıllar sonra Atatürk’ün ölümüyle yurda dönen Halide-Adnan Adıvar çifti hakkında Refet Paşa’nın tespiti ilginçtir.
Adnan Adıvar’ın dinler hakkında yaptığı çalışmaları inceleyen Refet Paşa: "Biz Halide Hanım’ı Müslüman etti zannediyorduk, meğer Halide Hanım Adnan Bey’i Yahudi etmiş."

Bu haber 1,499 defa okundu.