Eski ilçeler il oldu da ne oldu?

18 Aralık 2007 17:42 tsi
Pek çok ilçenin hayaliydi il olmak... Ama il olmak dertlere deva olmadı. Batman ve Ardahan'da göç durdurulamadı. Düzce ve Yalova ise depremlere rağmen 'parladı' işte il olan ilçelerin geçirdikleri değişimler. Kimi olumlu, kimi olumsuz...

Türkiye'de uzun yıllar 67 olan il sayısı 1989'dan itibaren artmaya başladı. Birçok ilçe il olma hayalini kurarken 1989'dan beri 14 ilçe il oldu. Ama bunlardan sadece bir kısmı il olmakla hayallerine kavuşabildi. İl olmanın en çok yaradığı kentlerden ikisinin (Yalova ve Düzce) 1999'daki iki büyük depremden en çok etkilenen kentler olmaları dikkat çekti.

Düzce: Türkiye'nin 81'inci ve son ili, köklü değişim yaşadı. 2000'de 1500 dolar olan kişi başına milli gelir, yeniden yapılanma ve sanayi tesislerinin kurulmasıyla 8 bin dolara fırladı. 12 Kasım 1999 depremi öncesi 56 bin olan nüfus, 110 bine çıktı.

Yalova: 200'e yakın sivil toplum örgütüyle birlikte hazırlanan 'Strateji ve Çevre Planı'na bağlı olarak gelişim gösteriyor. 'Yalova Anayasası' denilen plana göre sanayiye Yalova'nın doğusunda bir bölge ayrıldı. Geriye kalan ve yüzölçümünün yüzde 90'ından fazlasını oluşturan bölge, yeşil dostu ekonomilerle gelişecek. Altınova'da, 40 tersane kuruldu. Türkiye'nin ilk süs bitkileri ihtisas organize sanayi bölgesi Yalova'da açıldı. 17 Ağustos'un ardından her köye haberleşme ve ulaşım için alternatif yol sağlandı.

Karabük: 13 hanelik bir mahalleyken 1937'de demir çelik fabrikalarıyla müthiş bir cazibe merkezi haline gelmişti. 1995'te il oldu. KARDEMİR'in özelleştirilmesi ve istihdamın 4 binlere kadar gerilemesiyle bozulan moraller, OSB'ye yatırımların artması ve Karabük Üniversitesi'nin kurulmasına verilen onay ve turizm potansiyelinin yükselmesiyle düzeliyor.

Bartın: Göç durdurulamadı. Nüfus 170 binlere düştü. Kişi başına gelirin en düşük olduğu kentlerden. 2003'te bölgesel kalkınma projesi uygulandı. Mobilya, turizm, yatçılık ve turizm çalışmaları başlatıldı. Amasra'da turistik hareketlilik yakalandı. Teşvik kapsamında işçi sigorta primleri, işveren payı ve gelir vergisi stopajı Hazine tarafından karşılanınca Organize Sanayi Bölgesi'ne (OSB) ilgi başladı. OSB'ye 2008'de doğal gaz da gelecek.

Karaman: Nüfusu, 18 yılda ikiye katlandı. Selçuk Üniversitesi'ne bağlı fakülte ve yüksekokullar açıldı. Karaman'a 7 bin öğrenci geldi. Tek olan hastane sayısı üçe çıktı.

Aksaray: 1924'te ildi. 1933'te ilçe yapılıp Niğde'ye bağlandı. 1989'da yine il oldu. Sanayi, tarım, sağlık ve turizmde hızla gelişti. OSB yüzde 100 dolu. Devlet okullardaki eğitim haryırseverlerin bağışlarıyla düzeldi.

Kırıkkale: Makine Kimya Endüstri Kurumu'nda istihdam gerilese de kent organize sanayi bölgesine kavuştu. Sağlık hizmeti iyileşti. İlçeyken 89 bin olan nüfusu 383 bin 508'e ulaştı.

Osmaniye: Çukurova ve Doğu Akdeniz'in parlayan yıldızı 5084 sayılı Teşvik Yasası'yla birlikte 2004'te kurulan OSB işsizliği düşürdü. Tarihi ve turistik bölgelere ilgi arttı. Tiyatro, opera, konser ve konferanslar arttı.

Kilis: Özel sektör yatırımları istenilen düzeye ulaşmadı. İşsizlik hâlâ önemli sorun. Bugün tek bir sinema ve tiyatronun bulunmadığı Kilis'te, 7 Aralık Üniversitesi ile sosyal ve kültürel yaşamda canlılık bekleniyor. Her altı kişiden beşi göç etmiş olsa da kentte hâlâ 8-10 bin işsiz var.

Şırnak: 17 yıl önce il olan Şırnak, dönemin cumhurbaşkanı Özal'ın "10 yıl sonra Şırnak Avrupai bir kent olacak" sözüne rağmen umduğunu bulamadı. Hayvancılık zayıfladı, kömür ocakları kapatıldı. Ancak eski ilçe 35 uzman doktorla bir hastaneye kavuştu. Gelen asker ve kamu görevlileri de gayrimenkul fiyatlarını artırdı. Şırnak eğitimde sondan ikinci sırada.

Bayburt: Toplu konut ve küçük sanayi sitesi ihtiyacı giderildi. Makroekonomik performansı 66 yıl ilçesi olarak kaldığı Gümüşhane'yi solladı.

Batman: İl olmak Batman'a çevresinden göçü hızlandırdı. Nüfus yüzde 100 arttı. Ancak yoğun göç işsizliği artırdı. Gereken sanayileşme atağı yapılamadı. GAP projeleri tamamlanamadı. Çarpık kentleşme arttı.

Iğdır: Nüfusu yüzde 19 artıp 168 bin oldu. Ancak 2007 itibarıyla Nahcivan Özerk Cumhuriyeti sınırındaki Dilucu Sınır Kapısı'nda sınır ticareti de buna bağlı gelişen göç de durdu.

Ardahan: Göç bir türlü durdurulamadı. Nüfus yüzde 18.3 azalıp 133 binlere düştü. Doç. Dr. Kerem Karabulut'un araştırmasına göre ilde en önemli göç nedeni 'yetersiz sağlık hizmeti' yani 'doktorsuzluk'

Radikal

Bu haber 1,038 defa okundu.