Lübnan savaşının öteki yüzü: Falaşalar!

0 0 0000 00:00 tsi
Kanada’daki CBC haber ajansı uzun süre devam eden Lübnan savaşının ilginç bir yönünü ortaya çıkardı. Lübnan sınırına 35 kilometre uzaklıktaki Tiberya kasabasında 100 çocuğu ile beraber 250 Etiyopyalı Yahudi mültecinin haftalarca savaşla yüz yüze kaldıklar

1970’lerden bu yana Etiyopya'dan İsrail'e göç eden zenci Yahudiler olarak anılan “falaşalar”, bu kez kendi ülkelerindeki savaş ve şiddetten kaçarken İsrail-Lübnan savaşıyla daha büyük bir çatışma içine girdiler. Penceresi bulunmayan ve dışarı çıkılması yasak olan bir binada tutulan Etiyopyalı Yahudiler İsrail’e gelmeden önce böyle bir durumla karşılaşacaklarını ummadıklarını söylediler. Merak edilen konu ise İsrail’in “Etiyopya’daki Yahudi diasporasını sona erdirmek” amacıyla gerçekleştirdiğini iddia ettiği bu olayda, niçin daha duyarlı davranarak kendi Yahudi halkını böyle bir tehlike ve sıkıntı içinde bıraktığı.  

Zenci Yahudi olur mu?

Falaşalar, Etiyopya’da (Habeşistan) yüzyıllarca yaşamış zenci Yahudilerdir. Falaşalar binlerce yıl Etiyopya'nın Gondar ve Tigre bölgelerindeki ücra köylerinde tarımla uğraşarak, demircilik ve çömlekçilik yaparak yaşadılar. Kökenleri hakkında sayısız teori olan topluluğun, bunların içinde en çok benimsediği, soylarını Kral Süleyman ile Şiba Kraliçesi'nin (bizde Saba melikesi Belkıs olarak bilinir) oğulları olan Menelik I'e dayandıranı. Falaşalar ı ilk "keşfeden", 1862'de bölgeyi ziyaret eden, Sorbonne Üniversitesi profesörü Joseph Halevi olmuştur . Bu, aynı zamanda Avrupalı Yahudilerin Falaşalar ile ilk temasıydı. Ancak, cemaatin diasporaya tanıtılması için, 1920'lerde Siyonist hareketle bağlantıyı sağlayacak olan, Polonya doğumlu, Dr. Jacques Faitlovitch'i beklemek gerekecekti.

Bu ilgiye rağmen, Falaşalar'ın Yahudi sayılıp, sayılmayacağı (dolayısıyla meşhur Geri Dönüş Yasası'ndan yararlanıp, yararlanamayacakları) uzun süre tartışma konusu olarak kaldı. Yahudi olmadıklarına dini gerekçe aranacaksa çok fazla uğraşmaya lüzum kalmayacaktır. Falaşalar Torak’tan habersizdirler. Eski Ahit'in diaspora öncesi bir versiyonunu kullanırlar ve bu kitap da İbranice değil, Etiyopya’nın klasik dili olan Ge'ez dilinde yazılmıştır. 1973 Sefardi Hahambaşı Ovadia Yasef’in, Falaşalar’ın da Yahudi olduğunu kabul etmiş olması ve 1989 tarihli Yüksek Mahkeme kararı bile pek çok kişiyi hala ikna edememiş durumda. Öyle ki Aşkenazi Baş Rabbi bugün bile onları Yahudi olarak tanımıyor.

Etiyopya'dan İsrail'e

1970'lere kadar topluluğun, İsrail'e göç etme yönünde yaygın bir eğilimi olduğu gözlemlenmektedir. Ancak en kapsamlı göç 1991'de İsrail tarafından "Süleyman Operasyonu" olarak adlandırılan hava operasyonuyla 15 bin kişinin bir gecede İsrail'e taşınmasıyla gerçekleşti. Bu operasyonun İsrail'den çok, ABD'deki Yahudi-Siyah ilişkilerini düzeltmek isteyen Amerikan Yahudileri tarafından desteklendiği fısıltılarına sebep olmasına rağmen, İsrail bunu bir "milli başarı" olarak lanse etti ve Etiyopya Ekzodüsü 'nün tamamlandığı ilan edildi.

Falaşalar: Üçüncü Sınıf Yahudiler

1996 yılında İsrail’de yaşanan bir olay ırkçılık tartışmalarını gündeme getirdi. İsrail’deki Kan Bankası’nın birtakım sağlık nedenleriyle Falaşalar’ın bağışladıkları kanları imha etmesi 10.000 kadar Falaşa’nın büyük gösterilerde bulunmasına neden oldu. Göstericilerin taşıdıkları pankartlar ise Falaşalar’ın yaşadıkları hayal kırıklıklarını yansıtıyordu: "İsrail'de Apartheid!" ve yanında "Bizim tenimiz siyah, sizinki beyaz olabilir ama bizim kanımız da kırmızı ve biz de Yahudi’yiz". Etiyopyalı Yahudilerin evlenirlerken karşılaştıkları zorluklardan tutun da okullarda yaşadıkları ayırımcılıklara kadar kendilerini ikinci sınıf vatandaş hissetmeleri için pek çok sebep var. İsrail ise onlara, İsrail standartlarına göre daha genç bir nüfusa sahip olmaları sebebiyle “ucuz iş gücü” ve “ordunun insan kaynağı” olarak bakıyor.

Falaşalar kendilerini ikinci sınıf vatandaş olarak görseler de gerçekte onlar İsrail’deki üçüncü sınıf olarak değerlendiriliyor. İsrail toplumunda birinci sınıf Yahudiler Sefarad Yahudileri olarak adlandırılan Avrupa göçmenleri, ikinci sınıf doğu göçmeni Aşkenaz Yahudileri, üçüncü sınıf ise Afrika göçmeni ve siyah tenli Falaşa Yahudileridir.

Kaynaklar:
1. "Yahudilik Ansiklopedisi", Cilt I, II, III, Yusuf Besalel
2. http://www.bianet.org/2002/04/12/haber9170.htm
3. http://www.cbc.ca/story/world/national/2006/07/31/ethiopian-jews.html

Bu haber 6,291 defa okundu.