Kremlin Kâbusu: Moskova köpükler saçacak!

19 Kasım 2007 15:17 tsi
Doğalgaz vanasının tüm olası stratejik sonuçları önce Rusya’yı ardından İran’ı vuruyor. Türkiye iki cephe arasındaki konumunu netlemiş oluyor. Bundan sonrası daha önemli. Çünkü Moskova ve Tahran’ın kızğınlığı nasıl yansır belli değil? Am

Bundan 10 gün önce İran ile bir randevumuz vardı. Bu randevuda İran’ın bazı bölgelerinden doğalgaz aranması ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktarımı konusunda ilk anlaşma imzalanacaktı.

Ancak Türkiye bu imzayı erteledi. Tahran da bu ertelenişe, “anlaşmayı Türkiye erteledeğine göre bundan sonraki davet Ankara’ya aittir” diyerek çekildi. Aslında bu anlaşmanın gerekleri teknik olarak hayat bulabilir miydi bilinmez ama, hissedilen şu oldu…

Ankara, İran’la yakınlaşmayı sanki stratejik bir koz olarak açtı ve ABD’nin “şiddetle” karşı çıkacağını ve rahatsız olacağını bilerek, “karşılığında ne istendiği henüz bilinmese de” Washington’un önüne sürdü.

Tabii bölge dengeleri ve sıcak gelişmeler düşünüldüğünde, nelerin istenmiş veya bu kartın neden açılmış olabileceğine ilişkin bir çok “reel fantezi” tasarlanabilir. Belki de Başbakan Erdoğan’ın son Amerika gezisinde bu konu da konuşuldu ve-bugünkü sonuca bakılırsa-tatlıya bağlandı!

Rusya’yı boğan elin Gürcü parmağı!

Dünden itibaren ise önümüzde bambaşka bir harita var artık. Bugün gazetelerde ve kısmen (dün) TV’lerde izlediniz. Türkiye ve Yunanistan doğal gaz hatlarını şaşalı bir şekilde birleştirerek, (aslında Türkiye tarafındaki hattın bitmesidir) enerji ve ticari bir tokalaşma yarattılar.

Ancak şunu söylemek lazım ki ve işin belki en garip tarafı o ki, işin ticari boyutu bir kenara konduğunda, stratejik ve jeostratejik açındanYunanistan’ın hemen hiçbir önemi bulunmuyor.

Türkiye’nin durumu ise biraz daha farklı. Bir ülkeden enerji hatlarının geçmesi o ülkeye fayda zemini yaratır ama bir risk zemini de getirir. Küresel oyunun bir kuralıdır bu. Bu nedenle hattın faydalı, ekonomik, katkı sağlayan boyutlarına “evet, doğru” deyin, daha geniş bir alanın haritasını açalım.

Ve dün doğalgaz hattının sembolik butonlarına basıp alev fışkırtan ülke liderleri üzerinden bu haritayı okuyalım. Azerbaycan bu hattın en önemli aktörü. Önemi şuradan, Azerbaycan “tüm tarihi boyunca”-Sovyet döneminden bugüne “ilk kez”-Rusya dışında bir yolu kullanarak Batı’ya açılıyor.

Bugüne kadar doğalgazını Rusya üzerinden verdiğinden bu stratejik silahın tetiği Moskova’nın elindeydi. Yani doğal olarak bu yeni durum Moskova’yı-diplomatik dil bu üslubu asla kabul etmese de-çıldırtacak.

Sonuç olarak Ankara ve Bakü, bölgenin en güçlü stratejik oyuncularından birini oyun tahtasından itmiş bulunuyor! Buraya mim koyup devam edelim.

İkinci aktör-biraz alakasız görünse de-dün yine doğalgaz vanasının başında bulunan Gürcistan. Gürcistan’da daha yeni yaşanan olayları anımsayın. Bu ülke ağır Rus müdehalesi ve buna bağlı iç siyasi çalkantılarla uğraştığını iddia ediyor.

ABD’nin de çok önem verdiği bir bölge burası ve Rusya’ya karşı koz olarak kullanılıyor. İşte bu Gürcistan doğalgaz eliyle bu oyuna dahil ediliyor. Burayı daha ilginç hale getirebiliriz.

Rusya önümüzdeki Nisan (2008) ayında Başkanlık seçimleri var. Tam bu döneme denk düşen önemli bir gelişme ise Gürcistan’ın NATO üyeliğinin onaylanmasına karar verecek toplantının yapılacak olması.

Yani Gürcistan, Rusya’yı çevreleyecek bir hatta dahil ediliyor. İşareti dün doğalgaz vanasının başından geliyor ve elbette Kremlin buna da köpürüyor.

Türkiye-İran…

Bu hamleyle ortaya çıkan sert sonuçlardan biri de, bizzat doğalgazın kendisi ve stratejisi ile ilgili. Her kış Avrupa’yı inim inim inleten Rusya’nın elindeki bu kozun sökülmeye çalışılacağı aslında çok önceden belliydi.

ABD ve AB bu konudu muazzam rahatsızdı ve özellikle son iki yıldır bu dosyanın kapağını açık tutuyordu. İşte Türkiye-Yunanistan hattı bunun ilk ve en kesin işaretlerini verdi. 2010 yılın aşan dönemde bu hat İtalya’ya ardından merkezi Avrupa’ya ulaşacak.

Böylece AB bir anlamda Rusya hegamonyasından bir nebze olsa da sıyrılacak. Bu da elindeki önemli kozlardan biri olarak gördüğü doğalgaz konusunda Rusya hayli sıkıştırıyor.

Bu sıkışmanın bir ucu da İran’a gidiyor. Burayı da netleyelim. Rusya, sert kış günlerinde Avrupa’yı sıkıştırırken, bu durumdan etkilenen ülkelerden biri de Türkiye oluyordu. Zira Ankara, doğalgazı sadece 4 ülkeden alıyordu. (Rusya, İran, Nijerya ve Cezayir.)

“Doğal” olarak en makul potansiyel Rusya ve İran’dı. Buna rağmen ne Rusya ne de Türkiye, doğalgaz konusunda Ankara’yı sıkıştırmadı. İhtiyaç duyulduğunda vanalarını açtı. Açtı ama Ankara çoktan fark etmişti ki, soğuğun şalteri bu iki ülkenin elindeydi ve zaman zaman yaşanan garip olaylarla(tamir, bakım vb) gaz kesiliyordu.

Böylece Türkiye, Azerbaycan-Türkiye-Yunanistan hattına daha bir sıkı yüklendi ve nihayet bitirdi. Böylece hem İran hem de Rusya birer kozlarını daha yitirdi.

Görüldüğü gibi sevimli ve protokoler kutlamalarla açılan bu hattın ardında, iki cephenin (Rusya-İran, ABD-AB) oldukça ince dokunmuş hamleleri bulunuyor. Türkiye de bir anlamda (yukarıda belirttiğimiz İran anlaşma tarihini erteleyerek) pozisyonunu netliyor.

Bu kurgunun ne kadar doğru olduğu ya da eksikleri tartılışmalı. Ama asıl tartışılması gereken, Rusya ve İran’ın reaksiyonları. Rusya muhtemelen ABD’nin hamleleri ile uğraşmaktan Türkiye üzerinden bir çıkış yapmaya imtina edecek.

İran konusu ise çok önemli. Çünkü bu ertelemenin ardındaki Batı itirazının “kapalı kapılar ardında” söylenen telafi cümlesi, “Yeni İran’la anlaşma yaparsınız!”. Buraya birden çok mim koymak şart!

Bu haber 1,166 defa okundu.