Sessiz sedasız stratejik ortaklık!

5 Kasım 2007 11:41 tsi
Ortadoğu’da ilginç bir yapılanmaya gidildiğinin işareti olan bu anlaşmayı bölgeyi yakından tanıyan isimlerden Kerim Balcı ile konuştuk. iyibilgi özel

Geçtiğimiz hafta İngiltere ile stratejik ortaklık anlaşması imzalayan Türkiye bu kez Mısır’la stratejik diyalog çerçeve anlaşmasına imza attı.

Cumartesi günü İstanbul’da gerçekleşen genişletilmiş Irak’a komşu ülkeler toplantısında basının dikkatlerinden uzak bir şekilde imzalanan anlaşma iki ülke ilişkilerinde bir ilk. Anlaşmaya göre iki ülke Doğu Akdeniz ve Ortadoğu’da barış ve istikrarın güçlendirilmesi konusunda ortak sorumluluk üstleniyor. Mısır Dışişleri Bakanı Ahmet Ebul Geyt stratejik diyaloğun terörizmle savaş ve kitle imha silahlarının yayılmasını önlemek gibi bölgenin önemli konularını da içerdiğini vurguladı.

Anlaşmanın ne anlama geldiğini, bölgeyi yakından izleyen gazeteci Kerim Balcı ile konuştuk. Balcı Ortadoğu’da iki eksenin ön plana çıktığını, bu anlaşmanın da oluşan Sünni eksenin bir parçası olduğunu vurguluyor… Ancak bunun bir bloklaşma olmadığının altını çizen Balcı, 'iki eksendeki ülkeler birbiriyle boks maçı yapmıyor, sadece yarışıyor' diyor.

Mısır ve Türkiye stratejik diyalog anlaşması imzaladı. Anlaşmanın bir ilk olduğu söyleniyor…

Tam olarak ilk denemez. Eğer söylediğiniz şekildeyse, Ürdün’den sonra Mısır’la imzalandı demektir bu. İsrail ve Amerika ile Akdeniz’de yaptığımız askeri tatbikatlara Ürdün’ün katılmasını sağlayan anlaşmamız da bu isimle yapılmıştı. Biz Mısır’ı da davet etmiştik. Ama katılmamışlardı. Şimdi katıldılar demektir.

Bu ne anlama geliyor?

Böylece İsrail’le aynı halkaya katılmış oldular. Çünkü bölgede Türkiye’nin stratejik ortağı İsrail’dir. Türkiye ile ilişkiye giren onunla da girer.

Ortadoğu’da bir bloklaşmadan söz edebilir miyiz? ABD ve İsrail ile ilişkileri güçlü olan Türkiye, Mısır ve Lübnan ile ortaklığa gidiyor. Bunun karşısında ise İran, Irak ve Suriye mi var? Hatta Rusya’yı da katabilir miyiz?

Rusya ifadesini katarsak soğuk savaş terminolojisiyle konuşmuş oluruz. Ama buna karşıyım. Soğuk savaş terminolojisini kullanmayı doğru bulmuyorum. Kissenger’ın dayatmış olduğu bir yaklaşım bu. Ortadoğu’da kamplaşma beklemiyorum. Ama Bush’un ifadesiyle eksenler daha tutarlı geliyor bana. Eksenin içindeki aktörler bir kamptaymış gibi hareket etmiyorlar. Türkiye bir eksende ama daha rahat davranıyor. Daha ziyade iki eksenin kesiştiği noktada duruyor Türkiye. Bölgede oluşan iki eksenden birisi Şii eksenidir. İran, Irak, Suriye, Lübnan gibi ülkeleri kapsıyor. Pakistan’ın Şii nüfuzu, Sudan’ın Şii nüfuzu gibi uzantıları da var.

Türkiye Şii eksene nasıl bakıyor?

Türkiye bloklaşmaya karşı. Hem İran’la hem Irak’la hem Suriye ile sınıra sahibiz. Lübnan’la sıcak ilişkilerimiz var. Şii eksenin ana ülkeleriyle Türkiye kadar ilişkisi olan başka bir ülke yok. İlişkilerini koparmayacaktır Türkiye.

Sünni eksende kimler var peki?

Mısır’la başlayıp -Libya dahil olmaya çalışıyor bu eksene- Suudi Arabistan ailesi, Türkiye, Azerbaycan hariç, tüm Türki cumhuriyetleri kapsıyor. Azerbaycan giderek İran eksenine kayıyor. Bu arada Türkiye ile arasına mesafe de koyuyor. Ancak bu iki ekseni soğuk savaş mantığı çerçevesinde değerlendirmemek gerekiyor. Karşısında ifadesi bile bana soğuk savaş terminolojisi gibi geliyor. ‘Yanısıra yarışanlar’ dersek daha doğru gibi… Boks maçı yapmıyoruz, maratonda koşuyoruz.

Bu haber 4,608 defa okundu.