Cevaba cevap ne olacak?

0 0 0000 00:00 tsi

ULUSLARARASI camianın İran'ın cevabına nasıl bir cevap vereceği henüz belli değil.

İran yönetiminin öneriyi yapan "Altılar" grubuna önceki gün ulaştırdığı 21 sayfalık metin, halen ilgili başkentlerde titizlikle inceleniyor. Anlaşıldığı kadarıyla, İran uranyum zenginleştirme programını askıya alması talebine direkt veya açık bir yanıt vermiyor; buna karşılık öneride yer alan hususların -ve bu arada ekonomik ve teknolojik yardım gibi avantajların- müzakereye açılmasını istiyor.

"Altılar" şimdilik İran'ın cevabını reddetmiyorlar. Amerikalılara kalsa, herhalde reddedecekler ama, grubun diğer üyeleri acele edilmemesinden ve bu metindeki "bazı olumlu unsurların" dikkate alınmasından yana. Nitekim Rus ve Çin yetkilileri öyle düşünüyorlar. Almanya da belgeyi "ayrıntılı ve ihtiyatlı bir incelemeye değer" buluyor.

Bu durumda İran'ın cevabı karşısında alınacak tavrın bile, bir tartışma -ve anlaşmazlık- konusu olması ihtimali var. İran'ın beklediği de bu olsa gerek.

Büyük oyun

İran yönetiminin bu oyunu başından beri çok iyi planlayarak ve ustalıkla oynadığı bir gerçek.

Başta Batılılar -yanlarına Rusya ve Çin'i de alarak- İran'ı nükleer projeden vazgeçirmek için yoğun baskı altında tuttular. Tahran bütün bu baskılara karşın bildiğini okudu. O kadar ki, 6 Haziran'da kendisine "öneri paketi" sunulduğunda buna yanıt tarihini de bizzat -22 Ağustos olarak- belirledi ve "Bu kadar zamana ne ihtiyaç var?" diye soranlara yanıt bile vermedi.

Tahran yöneticileri, bir yandan nükleer programından "kesinlikle vazgeçmeyeceği" mesajını verirken, diğer yandan -kendisine karşı yöneltilen uluslararası baskıları bertaraf etmek için- bu meselenin müzakere yoluyla hallini arzuladığını göstermeye çalışıyor.

Ancak şöyle bir soru akla geliyor: İran liderleri, kesinlikle uranyum zenginleştirme programından vazgeçmeyeceklerini söylediklerine göre, neyin müzakeresi yapılacak? Daha doğrusu bu programın askıya alınması da müzakere konusu olabilir mi? Dün bir İranlı yetkili "Olabilir, her şey masaya gelebilir" şeklinde konuştu.

Bu sözler gerçek bir niyet ifadesi mi, yoksa bir oyalama taktiği mi? Bunu da diplomatlar araştırmak durumundalar. Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi, bu değerlendirmeler, "Altılar"da bir bölünmeye yol açabilir.

Kritik günler

Eğer İran'ın yanıtı dikkate alınacak ve hele bir görüşme süreci başlayacaksa, 31 Ağustos "kritik tarihi" atlatılabilir. Güvenlik Konseyi'nin daha önce aldığı karara göre, İran o tarihe kadar nükleer programını askıya almazsa, "yaptırım uygulaması" gündeme gelecektir.

Ne var ki, iş o noktaya gelirse dahi, Güvenlik Konseyi'nin yaptırımlar üzerinde bir karar alması da pek kolay olmayacaktır. Muhtemelen Rusya ve Çin bunu istemeyecektir. Kaldı ki, konsensüs sağlansa bile, başvurulacak ekonomik ve diplomatik yaptırımların Ahmedinecad rejimini dize getirmesi olasılığı da çok zayıftır. Aksine Tahran bu kez elindeki kartları oynamaya kalkışacaktır. Bunlar da açıkçası güçlü kartlardır: Petrol sevkiyatını durdurmak, Hürmüz Boğazı'nı kapatmak, Irak'ta, Lübnan'da kendi enstrümanlarını (Şiileri, Hizbullah'ı) kullanarak yeni çatışmalar yaratmak gibi.

Umarız böyle bir zıtlaşmaya gidilmez. Ancak önümüzdeki günler -ve özellikle 31 Ağustos ve sonrası- oldukça gergin geçecek gibi.

Bu haber 178 defa okundu.