Hazar Beşlisi'nde ilk adım olumlu

17 Ekim 2007 10:14 tsi
Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve İran’dan oluşan Hazar beşlisi, saldırmazlık konusunda uzlaştı.

Rusya Devlet Başkanı Putin'in de katılımıyla İran'ın başkenti Tahran'da Hazar Denizi'nin yeraltı zenginliklerini paylaşmak üzere masaya oturan beş ülke şimdilik anlaşamadı.

ABD buradan saldıramaz

Saldırmazlık paktına göre, Hazar ülkeleri, hiçbir şekilde yabancı bir ülkenin başka bir Hazar ülkesine saldırı düzenlemesi için topraklarını kullandırmayacak. Böylece İran'a olası bir ABD operasyonunda Azerbaycan'ın üs olarak kullanılmasının önüne geçilmek isteniyor.

Tahran'daki buluşmanın yıldızı suikast planı iddialarına rağmen bu ülkeye giden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin oldu. Putin, Hazar'a kıyısı bulunan 5 ülke arasında "saldırmazlık paktı" anlamına gelen bir anlaşma yapılmasını önerdi. Rus lideri, "Önemli olan beş Hazar ülkesinin topraklarını başka yabancı ülke güçlerine açmamasıdır. Burada temsil edilen her ülke kendi topraklarında yabancı bir gücün başka bir Hazar ülkesine yönelik ilhak amaçlı kullanılmaması ilkesini benimsemesi lazım. Hazar ülkeleri arasında çıkan tüm anlaşmazlıkların en ufak güç kullanma iması olmaksızın görüşmeler masasında çözülmeli" dedi.

Bunun üzerine zirve sonrasında yayınlanan ortak deklarasyonda, "Hazar'a taraf olan ülkeler, hiçbir şekilde başka ülkelerin, kendi topraklarını bu bildiriye taraf olmuş ülkelere yönelik saldırganlık ya da askeri harekatta kullanmasına izin vermez" dendi. İran'ın nükleer programını geliştirme hakkı bulunduğunun altını çizen liderler, böylece gizli nükleer silah projesi olduğu öne sürülen Tahran'a da arka çıkmış oldu.

12 mil önerisi

Zirveye katılan beş ülke lideri, başta petrol ve doğalgaz rezervleri olmak üzere yeraltı zenginlikleri bulunan Hazar'ı paylaşma konusunda anlaşamadı. Putin, bu konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Bize göre Hazar suları ve dibindeki satıh beş ülke arasında sektörlere bölünmesi yerine her kıyı ülkenin eşit mesafede tıpkı 12 millik karasu kuralı gibi belirli bölümü kontrol etmesi daha doğru olur. Hazar'ın geride kalan suları beş ülke tarafından ortak kullanılması hepimizin çıkarına olur" dedi.

Hazar'ı Karadeniz'e bağlayalım

Dünyanın enerji nabzının Hazar'da attığını belirten Putin, Hazar'ın yakın bir gelecekte açık deniz haline getirilmesi için ilginç öneri sundu. Hazar'a akan Volga nehri üzerinden Azak ve ardından Karadeniz'e kanal açılabileceğini belirten Rusya lideri "Hazar'ın kanalla Karadeniz'e bağlanması fantezi değil, gerçekleşebilecek bir projedir. Rusya gereken desteği sağlamaya hazır" ifadesini kullandı. Putin'in Hazar'ı Karadeniz'e bağlama önerisi 90'lı yıllarda batı tarafından Türkiye eksenli Doğu-Batı ulaşım koridoru projesine rakip olarak gösteriliyor.

İşte deklarasyon

Hazar'a taraf olan ülkeler, hiçbir şekilde yabancı ülkelerin, kendi topraklarını bu bildiriye taraf olmuş ülkelere yönelik saldırganlık ya da askeri harekatta kullanmasına izin vermez.

Hazar'ın paylaşım görüşmeleri önümüzdeki yıl Moskova'da devam edecektir.

Hazar üzerinde egemenlik hakkı sadece kıyısı bulunan 5 ülke Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan'a aittir. Bu husus Hazar yeraltı zenginliklerini de kapsamaktadır.

Hazar sularında sadece beş ülkenin bayrağını taşıyan gemiler bulunabilir.

İran'ın teklifi üzerine ekonomik ilişkileri derinleştirmek için Moskova'da toplanma kararı alındı.

İran jetlerine Rus motoru

Rusya ile İran arasında 150 milyon dolarlık askeri işbirliği anlaşması imzalanacağı açıklandı. Putin'in tarihi Tahran ziyareti sırasında İran'ın kendi başına ürettiği "Şafak" ile "Yıldırım" savaş uçaklarına Rus marka uçak motoru konacak. RD-33 Rus motorları MIG-29 savaş uçaklarında kullanılıyor. İran'ın yaptığı savaş uçakları 1960 model Amerikan F-5E benzeri olmasına rağmen, yeni Rus motorla havada ciddi rakip haline geliyor.

Hürriyet

 

Bu haber 237 defa okundu.