Tezkere Meclis'e geliyor

10 Ekim 2007 08:09 tsi
Hükümet, Kuzey Irak'taki PKK kamplarına yönelik sınır ötesi operasyon için harekete geçti. Ramazan Bayramı'ndan sonra Meclis'e gelmesi beklenen tezkerenin süresi ve içeriği Bakanlar Kurulu'nda netleşecek. Peki sıcak takip ve sınır ötesi operasyon nedi

Şırnak ve Diyarbakır'da 15 askerin şehit düşmesi Türkiye'nin sabrını taşırdı. Terörle mücadelede 'sözün bittiğini' açıklayan hükümet, Kuzey Irak'a operasyon seçeneğini resmî olarak gündemine aldı. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın başkanlık ettiği Terörle Mücadele Yüksek Kurulu toplantısında sınır ötesi operasyonu kapsayan tezkere metninin oluşturulması için Dışişleri Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı'nın ortaklaşa çalışması talimatı çıktı. Gerekçesini "Kuzey Irak'tan yönelen terör tehdidinin önlenmesi"nin oluşturacağı tezkerenin süresi ve içeriği ise Bakanlar Kurulu tarafından netleştirilecek. Ramazan Bayramı'ndan sonra Meclis'e gönderilmesi beklenen tezkerenin 21 Ekim'deki referandum sonrasına sarkması da ihtimaller arasında. Gerekçesinde ise gelişmelerin Türkiye'yi uluslararası anlaşmalardan doğan 'meşru müdafaa hakkını' kullanmak zorunda bıraktığı ve Irak'ın toprak bütünlüğünün hedef alınmayacağı vurgulanacak. Yine, ilk etapta sıcak takibe benzer operasyonların düşünüldüğü belirtiliyor. Buna göre, Türk askeri K.Irak'ın sınıra yakın yerlerinde bulunan PKK kamplarına sınırlı harekâtlar düzenleyecek. Sınır güvenliği, teröristlerin sınırdan sızarak eylemler gerçekleştirmesinin önünü kesecek şekilde sağlanacak. Sınır ötesi operasyon yetkisi ise gerektiğinde kullanılacak.

Sınır ötesi harekât için TBMM'den tezkere yoluyla yetki alınması gerekiyor. Bu, Türk askerinin başka ülkeye gönderilmesi için aranan anayasal bir şart. 'Sıcak takip' konusunda ise tezkereye ihtiyaç duyulmuyor. Türkiye, son 23 yılda 24 kez sınır ötesi operasyon gerçekleştirdi.

Türkiye, 2006 yazından itibaren üçüncü kez 'sınır ötesi operasyon'u tartışıyor. Ankara'nın sert tepkisi üzerine, 'özel koordinatörlük' sistemi ile Türkiye'nin harekat niyetini öteleyen Washington yönetiminin sınır ötesine karşı çıktığı biliniyor. Pazar günü Şırnak'ta 13 askerin pusuya düşürülerek şehit edilmesi Türkiye'nin sabrını taşırdı. Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Genelkurmay Başkanı'nın önceki gün gerçekleştirdikleri zirvede 'teröre karşı kararlılık' mesajı verilirken uluslararası kamuoyuna 'işbirliği' çağrısı yapıldı.

2001'den bu yana 'sınır ötesi operasyon' yapmayan Türkiye, dün uluslararası kamuoyuna terörle mücadele konusundaki kararlılığını gösterdi. 'Sınır ötesi operasyon' güçlü biçimde telaffuz edildi. Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK), 'sınır ötesi operasyon için karar verildiği an harekete geçecek şekilde gerekli hazırlıkları yapması' talimatı verildi. TMYK toplantısı sonrası yayınlanan yazılı açıklamada, "Terör örgütünün komşu bir ülkedeki mevcudiyetini sona erdirmeye yönelik olarak önümüzdeki süreçte, gerektiğinde sınır ötesi operasyon dahil olmak üzere hukuki, ekonomik ve siyasi her türlü tedbirin alınması, terör ve teröristlerle etkili yöntemlerle kararlı bir şekilde mücadeleye devam edilmesi konusunda görevli kurum ve kuruluşlara gerekli emir ve talimat verilmiştir." denildi. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Erdoğan ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt'ın katılımıyla önceki gün Çankaya Köşkü'nde yapılan güvenlik zirvesinde de 'güçlü tedbirlerin uygulanması' kararlaştırılmıştı.

Sınır ötesi operasyon konusu, dün akşam toplanan AK Parti Merkez Yürütme Kurulu'nda da (MYK) konuşuldu. Başbakan Erdoğan, MYK üyelerine TMYK toplantısına ilişkin bilgi verdi. Alınan bilgiye göre, Erdoğan kurmaylarına "Artık, PKK'yı bitirme noktasında kararlıyız. Bunun için ne gerekiyorsa yapılacak. Kurumlara her türlü psikolojik, maddi ve manevi destek verilecek. Meclis'ten tezkere çıkacak. Bu konuda çok kararlıyız." dedi. Bunun üzerine bazı MYK üyeleri, tezkere konusunun aceleye getirildiğini savundu. Erdoğan da "Tezkere gerekiyorsa çıkacak." şeklinde karşılık verdi.

Irak Büyükelçisi Ümran'a göre, yasal zemini yok
Irak'ın Ankara Büyükelçisi Sabah Cemil Ümran, Türkiye'nin terör örgütüne karşı yapacağı muhtemel bir sınır ötesi operasyona karşı çıktı. Sınır ötesi operasyonun 'yasal zemini olmadığı'nı savunan Büyükelçi, "Taraflar arasında bir uzlaşma olmadan bir başka ülkenin egemenliğine ihlal her yerde kınanır." dedi. Ümran, geçtiğimiz günlerde Ankara'da imzalanan anlaşmada karara bağlanmayan 'sıcak takip'e de karşı çıktı. Büyükelçi, Türkiye'nin, Irak'taki Kürtlerle sorunların çözümü için konuşmasını istedi.

Güneydoğu'ya şefkat eli uzandıkça terör azıyor
Terör, Güneydoğu'ya yönelik sıcak mesajların verildiği bir dönemde yeniden gündeme oturdu. Bölgeye ciddi yatırımlar yapan hükümet yeni dönemde bu stratejisini sürdürmeyi kararlaştırdı. Diyarbakır'ın sevilen valisi Efkan Ala'nın Başbakanlık Müsteşarlığı'na atanması bu kararlılığa bağlanıyor. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün ziyaretlerine Doğu ve Güneydoğu'dan başlaması da aynı çerçevede değerlendiriliyor. Hükümet iki yıl önce hazırlanan eylem planını da hızlandırmayı amaçlıyordu. Eylem planında, kız öğrencilerin eğitime kazandırılması, altyapı eksikliklerinin giderilmesi, bölge halkının ihtiyaçlarının karşılanması, turizmin teşvik edilmesi gibi önemli çalışmalar yer alıyor.

61 maddelik 'terörle mücadele eylem planı', son gelişmelerin ardından daha da önem kazandı. Önceki gün Çankaya'da gerçekleştirilen zirvede ve dün Başbakan Tayyip Erdoğan başkanlığında yapılan Terörle Mücadele Yüksek Kurulu toplantısında eylem planı sayesinde alınan mesafe üzerinde duruldu. Öngörülen tedbirlere ilişkin bakanlıkların daha da duyarlı olması istendi. Terörle Mücadele Eylem Planı'nda PKK'ya karşı silahlı mücadelenin yanı sıra uzun vadeye yayılmış 'silahsız önlemler' öngörülüyor. Ekonomik ve sosyal içerikli tedbirlerin ağırlığı oluşturduğu planda eğitim, sağlık, spor, göç, istihdam ve dinî konularda yürütülecek faaliyetler anlatılıyor.

59. hükümet döneminde hazırlanan ilk eylem planı 29 Aralık 2005'teki MGK toplantısında ele alınmıştı. Toplantıda terör tehdidinin ortadan kaldırılması için gereken önlemler kapsamlı olarak değerlendirilmiş ve 'topyekun mücadele' için eylem planı hazırlanması kararlaştırılmıştı. Belirlenen 61 maddelik paket daha sonra TMYK toplantısına da getirildi. İlgili bakanlıklara ve kuruluşlara tebligat yapıldı. Her MGK ve TMYK toplantısında eylem planı masaya yatırılarak gelinen nokta değerlendiriliyor. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, TMYK başkanı olduğu dönemde eylem planına büyük önem veriyordu. Gül'ün cumhurbaşkanı olduktan sonra ilk gezisini Van, Hakkari, Siirt, Şırnak ve Diyarbakır'a yapması, planda altı çizilen 'halkla devleti kaynaştırma' stratejisinin bir adımı olarak görülüyor.

SICAK TAKİP VE SINIR ÖTESİ OPERASYON NEDİR?
Terörle mücadelede bir yöntem olarak kullanılan 'sınır ötesi operasyon' ve 'sıcak takip', kamuoyunda zaman zaman birbirinin yerine kullanılıyor. Her iki durum da uluslararası hukukun doğrudan tanıdığı bir hak. Her iki durum da ülkelerin bir diğeriyle yapacağı anlaşmalarla tanımlanabiliyor. Deniz hukukundan gelen bir terim olarak 'sıcak takip' hakkı bazı durumlarda karada da söz konusu. Deniz hukukuna göre, sıcak takip ya da izleme eylemi, o ülkenin ulusal sularında ve uluslararası sularda, o devlete karşı suç işlemiş kişi ya da kişilere karşı yapılıyor. 'Sınır ötesi operasyon'da ise eylem başka bir ülkede başlıyor; tamamen ikinci ülkede cereyan ediyor. Bu da uluslararası hukuk açısından 'sınır ötesi operasyon'u, 'sıcak takip'e oranla daha da karmaşık bir hale getiriyor.

Birleşmiş Milletler (BM), her iki durumu da güçleştiren ya da kolaylaştıran durumları tanıyor. BM sisteminde bir ülkeye askerî müdahalenin iki adet meşru yolu bulunuyor: Meşru müdafaa ve BM Güvenlik Konseyi'nin alacağı karar. Türkiye, Kuzey Irak'a muhtemel bir operasyonu, 'meşru müdafaa'ya dayandırmaya çalışıyor. Türkiye ile Irak arasında sınır ötesi operasyon ya da sıcak takibi ilgilendirebilecek 3 temel anlaşmadan bahsediliyor. Bunlar şöyle:

5 Haziran 1926 tarihli sınır anlaşması.
Dostluk ve İyi Komşuluk Antlaşması.
Güvenlik Protokolü (15 Ekim 1984). (Bu protokolün süresi dolduğu için yürürlükte değil.)

TÜRKİYE, 24 KEZ SINIR ÖTESİ OPERASYON YAPTI
Türkiye, bölgeye 24 kez sınır ötesi operasyon yaptı. İlk operasyon 1983'te gerçekleşti. Ankara ile Bağdat arasında Sınır Güvenliği ve İşbirliği Anlaşması imzalanırken, TSK da sıcak takip hakkı kazandı. Bu sayede 10 km içeriye kadar girilebildi. 25 Mayıs 1983'te 5 bin-7 bin kadar asker sınırı 5 km kadar geçti. 1984 Ekim ayında 2. operasyon yapıldı. 1988-1991 arasında Irak'ın izin vermemesinin de etkisiyle sınır ötesi operasyonlar kesildi. Nisan 1991'de Türk askeri komando birliği ile sınırı aştı.

1991 yılı boyunca çeşitli defalar sınır aşılmak zorunda kalındı. Mart 1995 operasyonunda çok sayıda general de görev aldı. 35.000'i aşkın asker sınırı aştı. 60 km'den fazla içeriye girildi (Çelik Operasyonu). 1995'te tampon bölge kurulması hedeflendi. Temmuz 1995'te sınır aşılırken operasyonlar bir buçuk ay sürdü. Operasyonlarda 500'den fazla PKK'lı öldürüldü. 1996 baharında da sınır ötesi operasyon vardı. Havadan Zap, Haftanin ve Kumri Dağı ve çevresi bombalandı. 1999 yılındaki Sandviç Operasyonu'nda havadan bombalama ve karadan operasyonlar düzenlendi. 1999-2003 yılları arasında bölgeye dönük kapsamlı bir operasyona girilmedi.
 
zaman

Bu haber 546 defa okundu.