Çocuğa fiziksel ve duygusal ceza, güvensizlik oluşturuyor

Aileler çocuklarında istenmedikleri davranışları değiştirmek ve yerine istedikleri davranışı getirmek için "uzlaşı ve anlayış" yerine zaman zaman fiziksel ve duygusal cezalara da başvurabiliyor. Sabah'tan akınan bilgiye göre, anne babanın kendi aile değerleri ve çevrelerinden gördükleri, uygulanan yöntemleri belirlemede etkili oluyor. Hatta toplumda kabul gören ve atasözlerine geçen bazı tutum ve davranışlar da çocuk yetiştirme yöntemleri olarak da kullanılabiliyor. Örneğin, "Dayak cennetten çıkmadır", "Eti senin kemiği benim", "Kızını dövmeyen dizini döver", "Evde katı bir disiplin olması şart", "Çocuk babadan korkmalı" sözleri bazı anne babalar tarafından benimsenerek, baskıcı yöntem olarak kullanılıyor.

Hoşgörünün zararı

Bu yöntemlerin kullanıldığı ortamlarda çocuğa özgürlük hakkı tanınmaz, ceza ön plandadır ve kararlar yetişkin tarafından alınır. Kuralların nedeni bile açıklanmaz ve çocukların da bu kurallara uyması beklenir. Bu tip disiplin ise çocukta kızgınlık, karşı koyma, güvensizlik, suçluluk duygularının oluşmasına neden olur. Olumsuz bir başka yöntem ise baskının tam tersi aşırı hoşgörü yöntemi. Bu yöntemin geçerli olduğu ortamlarda çocuğun yaptığı her şey hoş görülür. Annebaba, çocuk ne isterse ve ne yaparsa kabul eder. Bu ortamlarda genelde evde sorun yok gibi gözükse de çocukların bitmek bilmeyen istekleri ebeveynlerin dayanma sınırlarını zorlayabilir ve bu sonsuz hoşgörü ortamı sert cezaların uygulandığı bir ortama dönüşebilir. Bu durumda hem aşırı hoşgörü, hem de sert cezalar birlikte kullanıldığı için çocuk tutarsızlık yaşar. Çocuk yaptıkları onaylanıyor mu yoksa onaylanmıyor mu anlayamaz. Örneğin, çocuk uzun bir müddet evde top oynamasına izin verilir daha sonra aynı şeyi yaptığında bunalan anne- baba ceza verebilir. İşte hem baskıcı hem de aşırı hoşgörü ortamları çocukların ileri yaşlarında nasıl birey olacaklarını da belirler. Uzmanlara göre bu tür "terbiye yöntemleri" davranışın neden yapıldığı konusunda çocuğa anlama imkanı sunmazken, verilen cezalar da istenmeyen davranışın değişmesine yol açmaz. Çünkü çocuk zaten cezasını çektiği için o davranışı bir kez daha yapma hakkı kazandığını söyler. Anne Çocuk Eğitim Vakfı Erken Çocukluk Eğitimi Birim Koordinatörü Canan Erman ve Baba Destek Birimi Koordinatörü Hasan Deniz bu durumun ciddi sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiyor.

Duygusal cezanın etkileri

* Çocuklar sürekli bu gibi sözleri işittiklerinde "Ben hiç bir şey beceremiyorum" düşüncesi ile kendilerine güvenleri sarsılabilir,

* Ailelerinin kendilerini sevmediğini sanabilir,

* Korkak, ürkek ve çekingen olabilirler, ya da tam tersi her şeye karşı çıkıp saldırgan olabilirler.

* Duygulara yönelik tehditler çocuğun tüm gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin "Annem beni terk eder." düşüncesi yerleşmiş bir çocuğu birine bırakmak veya okul zamanı geldiğinde okula başlatmak problem olabilir.

* Sürekli eleştirilen çocuk her attığı adımda yanlış yapmaktan korkabilir.

* Yasaklara sorgulamadan boyun eğebilir.

Duygusal ceza

Bazen çocuğun istenmeyen davranışları, dayak atmadan sözle hor görmek, sevgiyi esirgemek, azarlamak, korkutmak, tehdit etmek, alay etmek, küçümsemek gibi kırıcı hareketlerle engellemeye ve değiştirilmeye çalışılırsa, "duygusal ceza" uygulanır. Bunlar çocuğun gelişimini olumsuz etkiler. İşte "duygusal ceza" örnekleri:

* Sözle hor görmek: Örneğin, "Haydi oradan aptal sen de!" veya "Geri zekalı mısın?".

* Sevgiyi esirgemek: Örneğin, "Beni üzersen seni sevmem, başkasının annesi olurum".

* Azarlamak: Örneğin, "Ne biçim çocuksun."

* Korkutmak: Örneğin, "Seni bırakıp giderim"," Doktora götürür iğne yaptırırım." .

* Tehdit etmek: Örneğin, "Akşama babana söylerim görürsün gününü.", "Karnende kırık not olursa eve gelme.".

* Alay etmek, küçümsemek: Örneğin, "Şişko sen de veya sen mi kazanacaksın güleyim bari.", "Koca bebek.".

* Eleştirmek, suçlamak: Örneğin, "Üstünü başını kirletmeden yemek yiyemezsin.", dağınıklığın yüzünden misafirlere rezil oldum.".

* Beddua etmek: Örneğin, "Allah cezanı versin.", "Gözün çıksın.", "Elin kırılsın."

* Küsmek: Örneğin, " Bir daha bana anne deme, konuşmuyorum."