Kürt gizemi: Bush neyi gizliyor?

Kürt gizemi

Irak bugün –çoğunlukla siyah ve daha siyah- bir karşıtlıklar ülkesi. Son bir kaç gündür Bağdat’ın merkez bölgesi civarında dolaşırken, Irak’taki farklı mezheplerin birlikte yaşamak için bir toplumsal sözleşme oluşturabilecekleri konusunda bana umut veren çok az şey gördüm. Buradaki tek iyimserlik kırıntısını Iraklıların birlikte yaşamadığı tek bölgede buldum: Kürdistan.

Bir an için hayal edin, Irak’taki ABD işgalinin getirilerinden biri, Irak Amerikan Üniversitesi’nin kurulması olsun. Irak’ı yeni otellerle,  yeni büyük bir kongre merkeziyle, iş hanlarıyla, internet kafelerle, iki yeni uluslararası havalimanıyla ve Iraklı alışveriş merkezleriyle donatan bir yatırım seli başlatmış olduğumuzu hayal edin. Yerel bir İnsan Hakları İzleme (Human Rights Watch) bölümü, yeni okullar ve gazetelerin patlama yapması için gereken zemini hazırlamış olduğumuzu hayal edin. Irak’ta, kadınların örtünmeden yürüyebildiği parkların olduğu, tek bir Amerikan askerinin bile ölmediği -aslında Amerikalıların çok sevildiği- ve İslam’ın en hoşgörülü ve açık haliyle uygulandığı bir ılımlılık adası yaratmış olduğumuzu hayal edin.

Peki, hayal kurmayı bırakın. Bunların hepsi, dört milyon Kürdün yaşadığı Kuzey Irak bölgesindeki Kürdistan’da gerçekleşiyor. Yukarıdakilerin hepsine Kürdistan’ın en büyük iki şehrinde, Erbil ve Süleymaniye’de, şahit oldum. Bush ekibi bundan kimseye bahsetmedi.

Hayır, Kürdistan bir demokrasi değil. Gerçek Meclis seçimleri var ama bölgenin yürütme gücü, hala iki rakip aşiretin, Barzaniler ve Talabanilerin hakim olduğu, “West Wing”’den daha çok “Sopranos”’u, İsviçre’den daha çok Singapur’u anımsatan bir yapıya sahip. Yönetime hakaret etmediğiniz sürece cılız bir özgür basın var ve yolsuzluklar için ortam müsait. Ama Kürdistan, gerçek bir demokrasi için gereken orta sınıfı ve sivil toplumu yavaş yavaş besleyerek gitgide demokratikleşiyor.

17 Ekim’de yeni Irak Amerikan Üniversitesi, Süleymaniye’de kapılarını açacak. Rektör Owen Cargol: “Yönetim Kürdistan’da, Bağdat’ta ve Basra’da olmak üzere üç kampüs istedi ama ülkede bir Amerikan Üniversitesi’nin açılabileceği ve güven içinde işleyebileceği tek bölge burası” diyor.

Irak pek çok açıdan bir felaket oldu, ama Amerikan işgali en azından Kürdistan’da gerçekten etkileyici bir şeylerin doğmasına imkan verdi. Ve de olabilecek en iyi yolla: Biz açılışı yaptık ve gerisini Kürtler yaptı. Ama Kürtler 1990’larda kendi bölgelerini Saddam’ın ordusundan, ABD’nin hava korumasıyla kurtarmış olsalar da, şu anki rönesansları onlara göre ancak ölümcül düşmanları Saddam’ın devrilmesiyle mümkün olabilirdi.

“Saddam’ın gözleri hep bu bölgenin üzerindeydi” diyor Kürdistan bölgesel hükümetinin başbakanı Neçirvan Barzani ve ekliyor: ”Bu bize gelecek için psikolojik olarak umut verdi. Çok kısıtlı miktarda paraya sahip olanlar bile yatırım yapmaya, küçük işler kurmaya ya da araba almaya başladı. Çünkü artık belirsizlik ortadan kalkmıştı ve geleceklerini görebiliyorlardı.  Amerikan halkına ve hükümetine teşekkür etmeliyiz. Ama bizimkisi tek taraflı bir aşk. Biz Amerika’yı seviyoruz, ama karşılığında hiçbir şey yok. Bize yardım ettikleri izlenimini vermek istemiyorlar.”

23 yaşında öğrenci-çevirmen olan Hoshyar Omar ekliyor: “Babam ben üç yaşındayken (Saddam’ın adamlarınca) diri diri gömüldü. George Bush’a şahsen teşekkür etmek istiyorum... Bazı kötü kararlara imza atmış olabilir, ama Irak’ı özgürleştirmek verdiği en iyi karardı..... Hiçbir şeyimiz yoktu ve şimdi gördüğünüz bu Kürdistan’ı yarattık.”

Amerika’nın gizemli başarısı Kürdistan neden itinayla gizleniyor? Çünkü Bush ekibi Kürtlerin Irak’tan kopmasından korkuyor. Ama Kürtlerin ayrılması kendi çıkarlarına aykırı. Zira Irak’ın sınırları onları Türkiye, İran ve Suriye’den koruyor.

Kürt özerk bölgesi Irak konusunda bize model olmalı. George Bush ya da Condi Rice’ın daha iyi bir fikri var mı? Veya herhangi bir fikre sahipler mi? Şu anda, amaçsızca gidip geliyoruz. Irak’ın tek umudu şu an – Sünnilerin, Şiilerin ve Kürtlerin içişlerini kendilerinin yürüttüğü ve Bağdat’ın üçüne de para dağıtan bir ATM hizmeti gördüğü- radikal bir federalizmdir.

Saddam’ın yakalanmasından aylar sonra,  şöyle bir hikaye dolaşıyordu: Saddam’a sormuşlar,” Eğer serbest kalsaydınız, Irak’ı tekrar istikrara kavuşturabilir miydiniz?”  Söylendiğine göre bu onun “1 saat on dakikasını” alırmış, “bir saat eve gidip duş almak ve on dakika Irak’ı yeniden birleştimek için.” Belki demir yumruklu bir diktatör bunu yapabilir. Amerika yapamaz.

Kürdistan’ın cumhurbaşkanı yardımcısı Kosrat Ali bana şöyle dedi: “Burada kimse tekrar bir başkası tarafından yönetilmeyi kabul etmez. Eğer bütün Amerikan kuvvetlerini Irak’ın bütün kasabalarına ve şehirlerine yerleştirebilirseniz, belki Irak’ı yeniden merkezileştirebilirsiniz. Bunun tek yolu bu.” Bundan başka “Irak’ta merkeziyetçi yönetim bitmiştir.”

(Thomas L. Friedman, New York Times, 2 Eylü 2007, The Kurdish Secret)
Çeviri: ekopolitik.org