Türkiye Uganda kadar olamadı!

21 Ağustos 2007 10:39 tsi
Bangladeş, Uganda gibi üçüncü dünya ülkelerinin dahi yasakladığı plastik poşetler, ülkemizde hala yoğun olarak kullanılmaya devam ediyor. Doğada yok olması 1 asır süren poşetler bakın nelere yol açıyor:

Tüm dünya, küresel ısınmanın en büyük nedeni olan plastik hammaddeli poşet tüketimini azaltmaya çalışıyor Türkiye'de ise poşet kullanımını sınırlama çalışmaları müşteri direnci yüzünden sonuç vermiyor. Marketler, alternatif torba arayışında ..

Tüm dünya plastik poşetlerin kullanımını sınırlama konusunda 2000 yılından beri önemli yol alırken, Türkiye bu konuyu yeni yeni tartışmaya başladı. Türkiye'deki market zincirleri, çevreci örgütlerin de baskısıyla iki yıldır bu konuda çözüm üretmeye çalışıyor. Ancak müşteri kaybetme korkusu yüzünden parayla poşet satma uygulamasına bir türlü geçilemiyor. Ambalaj Sanayicileri Derneği verilerine göre Türkiye'de faaliyet gösteren 2 bin 500 şirketin 200'ü plastik poşet üretiyor. Bunların içinde yüksek teknolojiyle çalışanların sayısı ise sadece 50. Geri kalanı, plastik atıkları temizlemeden eritiyor ve işte o pazarlarda gördüğümüz siyah poşetler üretiliyor. Bunu yapmak için 20 bin Euro'luk bir makine edinmek yeterli.

Tekrar kullanım şart

Avrupa'da market zincirleri, plastik yerine nişasta hammaddesinden yapılan poşetlere dönmeye başladı. Diğerine göre iki misli pahalı olan bu poşetler, marketlerde parayla satılıyor ve müşteriler tarafından defalarca kullanılabiliyor. Türkiye'de ise market kasalarındaki poşetler, ihtiyaçtan fazla alınarak evde çöp poşeti olarak kullanılıyor. Türkiye Erozyonla Mücadele Vakfı (TEMA) Migros, Carrefour, Metro gibi perakende zincirlerini bir araya getirerek poşet kullanımının kısıtlanmasını istedi. TEMA Kaynak Geliştirme Bölüm Başkanı Yeşim Beyla, rekabet ortamı nedeniyle marketlerin bu konuda çekimser davrandıklarından yakınarak, "Önce tüketicinin bilinçlenmesi gerek" dedi.

Marketler arayışta

Türkiye'de sadece Migros'a yılda 250 milyon müşteri geliyor. Ortalama 4 poşet tüketildiği hesaplandığında yıllık tüketim 1 milyarı aşıyor. 2000'lerin başında müşterilerine bez torba dağıtan Migros, bu uygulama benimsenmeyince, şimdi doğada yok olabilen poşet üretimini deniyor. Bu poşetleri parayla alan müşterilerin kartlarına da puan yüklenmesi ve böylece uygulamanın cazip hale getirilmesi amaçlanıyor. Türkiye'de geçtiğimiz yıl 80 milyon adet poşet tüketilen Tesco-Kipa, poşet sarfiyatını düşürmek için bu yıl marketlerde 'hayat boyu' kullanılabilecek poşetleri 1 YTL'ye satışa sunmaya hazırlanıyor. Bu poşetleri satın alanlar, zamanla yıprandığında geri getirip yenisi ile değiştirebilecek. Carrefour'da da yaklaşık 150 milyon müşteri, yılda 500 milyona yakın poşet tüketiyor. Carrefour'da polietilen yerine poli laptik asit (PLA) hammaddesi ile üretilen ve doğaya dost poşetler, 1 YTL fiyatla satılıyor. Ancak müşteriler bu poşetleri satın almaya yanaşmıyor.

Marketler kasa altında saklıyor

Türkiye'de market zincirlerinin pek çoğunda sessiz kural var: Müşteri istemeden poşet verme. Onun için bazı zincirlerin kasalarında poşetler sadece kasiyerin ulaşabileceği yerde. Kasiyer, 4-5 üründe bir yeni poşet vererek müşterinin gereksiz tüketimini engellemek istiyor. Bazı marketler ise poşetleri incelterek, çabuk parçalanmasını sağlıyor. Böylece müşteri evde çöp poşeti olarak kullanmak için fazladan almaya heves etmiyor.

Uganda bile yasakladı, sıra Türkiye'de

Tüm dünyada yılda 750 milyar ile 1 trilyon adet arasında plastik poşet üretildiği tahmin ediliyor. Yani dakikada 1 milyon poşet üretiliyor.

Plastik torbalar hayatımızda 40-50 senedir yer alıyor. Uzmanlar, torbaların doğada yok olma sürecinin en az 100 yıl sürdüğünü belirtiyor.

Poşet kullanımını düşüren ilk ülke İrlanda. 1.2 milyar torbanın üretildiği İrlanda'da, 2002 yılında plastik torba başına 15 sent vergi alınması, tüketimi yüzde 90 düşürmüştü.

İngilizler yılda kişi başına 167, toplamda 10 milyar adet plastik torba kullanıyor.

İngiliz hükümeti 2008'e kadar plastik torba tüketimini yüzde 25 düşürmeyi planlıyor. Bu karar 22 perakendecinin imzaladığı anlaşmayla destekleniyor. Tesco, Next ve Boots antlaşmaya imza atanlardan bazıları.

Yılda 180 milyon plastik torba kullanılan San Francisco'da da 27 Mart'ta alınan bir kararla poşet kullanımı yasaklandı. San Francisco Amerika'da süpermarket ve eczanelerde bu yasağı uygulayan ilk eyalet oldu.

Bangladeş de aldığı kararda plastik torba kullanımını yasakladı. Neden olarak poşetlerin kanalizasyonları tıkaması gösterildi.

Poşetler Güney Afrika'da 2003 yılında yasaklandı. Tayvan da, kullanıma sınır getiren ülkelerden biri.

Yıl sonuna kadar İtalya ve Fransa'nın da plastik torbaları yasaklayacağı duyuruldu. Poşetleri mısır ve ayçiçeği yağından elde etmek için hükümetlerin çalışmaları sürüyor.

Uganda 1 Haziran'da aldığı kararla 30 mikrondan (milimetrenin binde biri) daha ince plastik poşet kullanımı ve ithalatını yasakladı. Bu kapsam dışında kalan bütün poşetler içinde de yüzde 120 vergi koyulacağı duyuruldu.

Doğada yok olması bir asır sürüyor

Polietilen hammadde ile üretilen plastik poşetler doğada uzun yıllar çözünmeden kalıyor..

* Plastik torbalar petrol kaynaklarından yapıldığı için aynı zamanda küresel ısınmanın da nedeni olan karbondioksit salgılanmasının en büyük kaynaklarından biri. Doğada yok olması en iyimser tahminle 100 yılı buluyor.

* Çevreci grup Planet Ark'ın yaptığı bir araştırmaya göre her yıl 100 bin kuş, balina ve kaplumbağa plastik torbalar yüzünden ölüyor.

* Plastik torbalara alternatif olarak mısır nişastasından yapılmış, doğada çözünebilen polimer dokulu torbalar gösteriliyor. Ancak bu torbalar diğerlerine göre iki misli pahalı. Market zincirleri müşterilerine bu torbaları parayla satma yolunu tercih ederken, gereksiz poşet kullanımının önüne geçmeye çalışıyor. Perakende zincirleri, küresel ısınmanın etkilerinin görülmesiyle birlikte halkta bir bilinçlenme başlaması üzerine 2008 yılından itibaren yeni uygulamalara hazırlanıyor. Kimi çevreci örgütler de geçmişte kullanılan kese kâğıdı ve file kullanımının tekrar yaygınlaşması için bölgesel kampanyalar düzenliyor. Tüm bunlar kalıcı ve uzun vadeli çözüm olmaktan çok halkın bilinçlenmesini hızlandırıyor.

Sabah

Bu haber 452 defa okundu.