Güney Sudan iç savaşa sürükleniyor

24 Aralık 2013 17:11 tsi
Güney Sudan'da darbe hazırlığını SPLM'de daha önce Sudan'a karşı savaşmış "Batalion Kaplanları" grubu başı çekiyor, başlarında ise Riek Machar'a bağlılığı ile bilinen General Peter Gaced var

Geçen hafta pazartesi sabahı Afrika'nın çiçeği burnunda ülkesi Güney Sudan'da Devlet Başkanı Salva Kirr Mayardit'e karşı başarısız bir darbe girişiminde bulunulmuş, ordu ve isyancılar arasında çıkan çatışmalarda 500'den fazla kişi hayatını kaybetmişti. Her zaman Amerikan şapkasıyla görmeye alışık olduğumuz Mayardit bu kez askeri üniforması giyerek basın toplantısı düzenlemiş, darbe teşebbüsünde bulunanların 23 Temmuz'da görevden aldığı eski devlet başkan yardımcısı Riek Machar olduğunu açıklamış ve sorumlulara en sert şekilde karşılık verileceğini belirtmişti. Riek Machar se darbe iddialarını yalanlayarak ordu içinde bir iç çatışma yaşandığını ileri sürmüş kendisinin darbeyle ilgisinin olmadığını iddia etmişti.

Güney Sudan'da başkent Juba'da darbe iddiaları ile başlayan çatışmaların ülkenin üç eyaletine yayılarak ülkenin iki büyük kabilesi Dinka ve Nuer'ler arasında bir etnik çatışmaya dönüştü. 1994'de Ruanda'da soykırımının bir benzeri Güney Sudan'da yaşanmaya başladı. Ölü sayısında henüz kesin bir rakam olmamasına rağmen Güney Sudan radyosu sayının binler olduğunu ifade ediyor. BM verilerine gören mülteci sayısının 35 bine ulaştığı dikkate alındığında çatışma ortamından en fazla en etkilenenlerin siviller olduğunu gösteriyor.

23 Temmuz 2013'de Devlet Başkanı Salva Kiir'in aralarında yardımcısı Rick Machar'ın da bulunduğu 10 bakanı görevden alıp kabine revizyonuna girmesi ile gerginlik başladı. Görevden alınan bakanların yalnız 1 Dinka kabilesine mensup diğerleri ise ülkenin ikinci büyük kabilesi olan Nuer'den idiler. Salava Kiir görevden alma gerekçesini hükümet içinde uyumlu davranmadıkları, devlet içinde ayrı bir yapılanmaya girdikleri şeklinde açıklamıştı. Salva Kiir ve hükümete karşı sert bir muhalefete girişen Rick Machar, Güney Sudan yönetiminin yolsuzluk yaptığını, petrolden elde edilen gelirlerin halka yansıtılmadığını, etnik temelli bir siyaset izlendiğini öne sürmüştü. Güney Sudan meclisi içerisinde bir grup oluşturan bu muhalif kanat, başkanın gücünün sınırlanması gerektiğini, Salva Kiir'in giderek otoriter bir kişiliğe büründüğü eleştirileri yaptı. Bu grubun eleştirilerine Mayardit kayıtsız gibi görünerek pek dikkate almadı ve görevden aldıklarına karşı herhangi bir müeyyide uygulamadı.

Darbe hazırlığını SPLM'de daha önce Sudan'a karşı savaşmış "Batalion Kaplanları" grubu başı çekiyor başlarında ise Riek Machar'a bağlılığı ile bilinen General Peter Gaced var. Bu ordu kısmi olarak Güney Sudan ordusundan bağımsız bir ordu 2005'te orduya katıldılar ama hiç bir zaman tam olarak merkezi ordunun kontrolüne girmediler. Ordunun çoğunluğu Nuerli gerillalardan oluşuyor ve özellikle Nuer kabilesinin çoğunlukta olduğu Birlik ve Jonglei eyaletinde etkinler. ordu içinde bir parçalnmışlıktan mı kaynaklanan bir darbe girişimi var yoksa hükümetin bu orduyu etkisizleştirmek için bir komplo mu kurduğu sorusunun cevabı yeterince açık değil. Fakat gerçek olan Pazar ve çarşamba günleri içinde 500'den fazla kişinin öldüğü ve ülkenin giderek bir iç savaşa sürüklendiği. Avrupalı ve Amerikalılar tarafından kendilerine tahsis edilen uçaklara binip ülkelerine giderken binlerce Güney Sudanlı bu uçaklarda kendilerine yer bulamadıkları için Kenya, Uganda, Etiyopya sınırına kaçmaya başladılar.ki bu trajedi 1994'te Ruanda'da binlerce Tutsi'nin çaresizliğini hatırlatmakta.

Güney Sudan'daki kaosun siyasi bir çekişmeden kaynaklandığı fakat etnik yönelimleri de olduğu çok açık. Bu nedenle krizin tamamen etnik bir temelden de kaynaklandığını da söyleyemeyiz. çünkü muhalifler içerisinde hakim kabile Dinka'ya bağlı olanlar da var; örneğin görevden alınan eski Finans Bakanı gibi. İktidar partisi Sudan Halkı Kurtuluş partisi Mayardit taraftarları ve Machar taraftarları arasında bir siyasi bölünmüşlük olduğunu Mayardit'in Dinka kabilesinden Machar'ın Nuer kabilesinden olmasından dolayı sorunun kabileler arasında bir çatışma zeminine kaydığına söyleyebiliriz. 2015'de yapılacak Devlet Başkanlığı seçimde kim aday olacak veya kim devlet başkanı olacak çekişmesinin dışa vurumu şeklinde okuyabiliriz. 2009 seçimlerinde adaylığını koyan Riek Machar daha sonra Mayardit lehine adaylktan çekilmişti fakat önümüzdeki seçimde kimin fedakarlık yapacağını şimdiden kestirmek zor görünse de Dinka kabilesi ve Mayardit iktidarı kolay kolay paylaşmayacaklarını bu son olaylarda ortaya çıkardı.

Fakat Güney Sudan'ın Ruanda'da olduğu gibi bir etnik çatışmanın bütün ülkeye hatta diğer komşu ülkelere yayılma riski de bulunuyor. Etiyopya, Uganda, Orta Afrika Cumhuriyetinde Dinka ve Nuer kabilesi birlikte yaşıyor. 1991'de benzer bir etnik çatışma ortaya çıkmış Dinka ve Nuer kabilesinden toplam 7 bin insan hayatını kaybetmişti. Küresel aktörlerinde Ruanda'da olduğu gibi sessiz kalacaklarını söylemek zor. çünkü şimdiden ABD, Almanya, Çin bölgede kendi insanlarını ve menfaatlerini korumak için asker gönderdiler. İsrail, Kanada, ABD, Norveç, Çin ve Almanya'nın Güney Sudan'da petrol, sulama ve tarım alnlarında büyük yatırımları var. Güney Sudan'daki sivil savaş öncelikle bu uluslararası şirketlerin çıkarlarını zedeleyeceği için taraflar arasında uzlaşma sağlanmaya çalışılacaktır. Ümit edelim ki küresel aktörler Güney Sudan'daki trajik durma kendi menfaatleri açısından bakmayıp, sivil insanların daha fazla can kaybına uğramamaları, iki kabile arasında barışın kalıcı olarak sağlanması açısından baksınlar. Biliyoruz ki bu hiç bir zaman olmadı; dileyelim Güney Sudan bunun ilk örneği olsun.



Bu haber 639 defa okundu.