Bütçe görüşmelerinde sayıştay krizi

11 Aralık 2013 09:55 tsi
Meclis’teki bütçe görüşmelerine Sayıştay krizi damga vurdu. Muhalefet partileri Sayıştay raporları gelmediği için Meclis’in denetim görevini yapamadığını belirtti.

2014 yılı bütçe görüşmelerinde muhalefetin gündeminde Meclis’e eksik sunulduğu ileri sürülen Sayıştay raporları vardı. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, demokrasilerde her vatandaşın, “Benim ödediğim vergileri nereye harcadınız?” deme hakkına sahip olduğunu vurguladı. CHP lideri, “Bu bütçe meşru değildir.” dedi. Başbakan Erdoğan ise  hükümetin 11 yılık icraatlarını anlattı.

Maliye Bakanı Şimşek ise bütün raporların Meclis’e gönderildiğini söyledi.

Meclis Genel Kurulu’ndaki bütçe görüşmelerinin ilk gününde Sayıştay krizi yaşandı. Geçen yıl, 2013 yılı Bütçesi ile 2011 yılı kesin hesabı Sayıştay raporları, Meclis’e gönderilmediğinden TBMM tarafından denetlenemeden yasalaşmıştı. Bu yıl raporlar Meclis’e geldi ancak muhalefet yeterli bulmadı.

MECLİSE GELEN RAPORLAR 8-12 SAYFA OLANLAR

2012 yılı Denetim Programı dahilinde 146 adet kamu idaresi hakkında denetim raporu düzenlendi. Bu raporlardan 138 adedi merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine, 2 adedi sosyal güvenlik kurumlarına ve 6 adedi diğer kamu idarelerine ait olmak üzere düzenlilik denetimi raporları TBMM’ye gönderildi. Muhalefet, TBMM’ye Sayıştay tarafından gönderilen ve bütün bakanlıklara ait bu raporlara itiraz etti. CHP, asıl Sayıştay raporlarının Meclis’e gönderilmediğini söyledi. Meclis’e gönderilen raporlar 8-12 sayfadan oluştu.

Hükümet Sayıştay Raporlarını Meclisten Kaçırıyor mu?

ÜÇ ELEŞTİRİ VAR

Muhalefetin, Sayıştay raporları yetersizliği ve saklanmasına yönelik 3 ayrı eleştiri bulunuyor:

* Sayıştay Raporları Değerlendirme Kurulu aldığı kararla mali denetim raporlarının bir kısmının Meclis’e gönderilmesine gerek olmadığına karar verdi. Ve bazı mali denetime ait bulgular Meclis’e gönderilen raporlarda yer almadı.

* Kamu idarelerine ait hesap özetlerinin hazırlanması görevi verilen Maliye Bakanlığı muhasebe yazılım sisteminde yer alan bir aksaklık nedeniyle kamu idarelerinin bilançoları çıkarılıp Sayıştay’a gönderilemedi. Sayıştay raporlarda yer alan mali tablolarla ilgili eksikleri bu bilançoların incelenmemesine bağladı.

* Kamu zararı ile ilgili konularda ise Sayıştay konuyu kendi daireleri ile görüşerek karara bağlıyor. Sayıştay, yagılama sonucunda yargılanan kurumun beraat etme ihtimali bulunduğundan Meclis’e göndererek ifşa etmenin uygun olmadığı görüşünde. Meclis’e gelen raporda kamu zararını içeren hususlar yer almadı.

Muhalefet partileri Sayıştay’ın bu uygulamalarını usulsüzlüklerin Meclis’ten saklanması olarak yorumladı. Denetim raporlarının içerisinden hiçbir şey çıkarılmadan, yazıldığı şekliyle gönderilmesini istedi. CHP, yapması gereken uygunluk, mali ve performans denetimlerinden sadece mali denetimin yapıldığına dikkat çekti. Kamu idarelerinin istenilen belgeleri vermemesine rağmen uygunluk bildirimi verildiğine vurgu yaptı.

MHP de Sayıştay’ın denetimlerinin kağıt üzerinde kaldığını ve TBMM’nin denetim hakkının elinden alındığını savundu. Meclis’e gelen denetim raporlarının yetersizliğini eleştirdi.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Sayıştay raporlarının Meclis’e gelmediği, Sayıştay’ın denetim yapmadığı iddiasının “külliyen yanlış” olduğunu söyledi. Şimşek, TBMM’de gazetecilerin sorusu üzerine, bütçe görüşmelerinde İçtüzük’e göre verilebilecek önerge sayısının sınırlı olduğunu ifade etti

‘Görüş bildirilmemektedir’

Kurumların 2012 yılına ait denetim raporlarının sonunda yer alan “denetim görüşü” bölümünde; muhalefetin eleştirisine neden olan genel nitelikli aynı ifadeler yer aldı. Denetim görüşü olarak, “Denetim görüşü oluşturabilmek için gerekli mali rapor ve tablolar ile bilgi ve belgeler yukarıda Kamu İdaresi Mali Tabloları ile Denetimin Dayanağı, Amacı, Yöntemi ve Kapsamı başlıkları altında açıklandığı üzere, kamu idaresi yönetimi tarafından sağlanamadığı için Adalet Bakanlığı’nın 2012 yılına ilişkin mali rapor ve tabloları hakkında görüş bildirilememektedir” bölümü konuldu.

‘Hesap vermek bir iktidar için onurdur’

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 2014 yılı bütçe görüşmelerinde konuştu. Gümrük Bakanlığı’na ait Sayıştay tarafından hazırlanan asıl rapor ile Meclis’e gönderilen Adalet Bakanlığı raporunu Genel Kurul’a gösteren Kılıçdaroğlu, iki rapor arasındaki “sayfa farkına” dikkat çekti.

‘NEDEN SAKLIYORSUNUZ?’

Sayıştay raporlarının TBMM’ye gelmediğini söyleyen Kılıçdaroğlu, “Sayıştay raporları, TBMM’ye gelsin dedik. Bu duyurumuz maalesef yayınlanmadı. Hükümetten korktular. Sayın Başbakan ürkermiş, kızarmış. Sayıştay raporları TBMM’ye gelmek zorundadır. Hesap vermek bir iktidar için onurdur. Namuslu bir görevdir. Hesap vermeyen bir hükümet, yolsuzluklara bulaşmış hükümet demektir” dedi. Sayıştay raporlarının saklandığını belirten Kılıçdaroğlu şöyle konuştu: “Geçen yıl ben yine Sayıştay raporları gelmedi diye bu kürsüden itiraz ettim. 132 rapor düzenlendi. Birisi bile Meclis’e gelmedi. Suçlulardan biri de kimse kusura bakmasın TBMM Başkanlığı koltuğunda oturan Sayın Cemil Çiçek’tir.

Kimse kusura bakmasın. Soru önergesi verdik. Yanıt vermediler. Hangi gerekçe ile saklanır? Tertemiz olsa bütün raporları önümüze koyarlar. İçinde kirli sayfalar var. Kirlilikleri gösteren sayfalar var. Yürütme organı, yasama organına hesap vermek istemiyor. Bunun için sakladılar.

BU BÜTÇE MEŞRU DEĞİLDİR

Yürütme organı parlamentoya saygı göstermiyor. Saygı gösteriyor olsalar, benim adıma denetim yapan organın raporunun bana gelmesine engel olmazlar. Biz itiraz etmeyelim de kim etsin? Bu bütçe meşru bir bütçe değildir. Bütçesi meşru olmayan bir hükümetin parlamentoda, meşruiyeti her zaman tartışılır. Bütün demokrasilerde bu böyledir. Sadece totaliter rejimlerde bu istisnadır. Sayıştay da TBMM’ye bilgi vermeyerek o da ayrı bir suç işlemiştir. Bütün demokrasilerde bu böyledir. Sadece totaliter rejimlerde bu istisnadır.”

YÜKSEK KAMU ZARARI SAKLANIYOR

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Sayıştay raporlarıyla ilgili, medya ile sivil toplum kuruluşlarını bilgilendermek amacıyla yazdığı mektupta raporların Meclis’e gelmemesi sonucuna neden olan yasal değişiklikleri şöyle anlatmıştı:

Hükümetin, Sayıştay denetimini uluslararası standartlardan uzaklaştıran müdahaleleri daha 2010’da başladı. Sayıştay Kanunu’nun TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesi sırasında 2010 Aralık ayında AKP Grubu’nun kabul edilen bir önergesiyle Sayıştay’ın INTOSAI (Uluslararası Sayıştaylar Birliği) Denetim Standartlarına uygun performans denetimi yapma yetkisi kaldırıldı.

132 RAPOR SUNULMADI

Bunun nedeni hükümetin, Sayıştay’ın 2010’da hazırlayarak TBMM’ye sunmaya hazırlandığı “performans denetimi” raporlarında yer alan, kamu kaynaklarının verimlilik, etkililik ve ekonomiklik ilkelerine uyulmadan savurganca kullanıldığına ve yüksek miktarda kamu zararına neden olunduğuna ilişkin bulguları TBMM’den ve kamuoyundan saklama isteğiydi.

Hükümet, daha sonra, 4.7.2012 tarihinde kabul edilen 6353 Sayılı Kanunla, bu kez mali işlem ve faaliyetlerin yasalara uygunluğunun INTOSAI Denetim Standartları’na uygun olarak denetlenmesi olanaksız hale getirildi. Sayıştay yönetimi, bu yasayı gerekçe göstererek, kamu idarelerinin 2011 yılı harcama denetim sonuçlarını kapsayan 132 raporu TBMM’ye sunmadı.

DENETLENMEDEN YASALAŞTI

2013 yılı Bütçesi ile 2011 yılı Kesin Hesabı Sayıştay raporları olmadığından TBMM tarafından denetlenemeden yasalaştı.

Anayasa Mahkemesi, CHP’nin açtığı dava sonucunda, Sayıştay raporların TBMM’ye gönderilmemesine gerekçe gösterilen kanunu “Sayıştay denetimi, demokratik devlet ilkesinin bir gereği olarak yürütmenin, halka ve yasama organına hesap verme sorumluluğunun işlevselleştirilmesinin en önemli araçlarındandır” gerekçesiyle iptal etti.

YOLSUZLUK BULGULARI ÇIKARILDI

AKP, 2012 yılı denetim raporlarının TBMM’ye gönderilmesini önlemek amacıyla yeni bir kanun teklifini Nisan 2013’te TBMM’ye sundu. Tepkiler nedeniyle teklif yasalaşamadı. Hükümet, Sayıştay üst yönetimini devreye soktu. Sayıştay üst yönetimi Genel Uygunluk Bildirimi ile birlikte sunulan Sayıştay raporlarından TBMM’ye gönderilen 2012 yılı Kesin Hesap Kanun Tasarısı’nı ilgilendiren yolsuzluk ve usulsüzlüklere ilişkin denetim bulgularını çıkardı.

Süreç içinde neler yaşanmıştı?

CHP İs­tan­bul Mil­let­ve­ki­li Mah­mut Ta­nal, Sa­yış­ta­y’­a de­net­le­me için ge­rek­li bil­gi ve bel­ge­le­ri gön­der­me­dik­le­ri id­di­asıy­la il­gi­li ba­kan­lar, bü­rok­rat­lar ve yet­ki­li­ler­le, bu ki­şi­ler hak­kın­da ih­bar­da bu­lun­ma­dık­la­rı ge­rek­çe­siy­le de Sa­yış­tay yet­ki­li­le­ri hak­kın­da An­ka­ra Cum­hu­ri­yet Baş­sav­cı­lı­ğı­’na suç du­yu­ru­sun­da bu­lu­na­rak hak­la­rın­da ka­mu da­va­sı­nı açıl­ma­sı ta­lep et­ti. Di­lek­çe­de, şüp­he­li­le­rin, “gö­re­vi kö­tü­ye kul­lan­ma­k”, “res­mi bel­ge­yi boz­mak, yok et­mek ve­ya giz­le­me­k” ve “su­çu bil­dir­me­me­k” suç­la­rı­nı iş­le­dik­le­ri id­di­ala­rı­na yer ve­ril­di.

‘BAŞ­KAN KA­TIL­MA­DI­’

CHP Grup Baş­kan­ve­ki­li Akif Ham­za­çe­bi de, Ana­ya­sa­’nın 160. mad­de­si­ne gö­re TBMM adı­na Sa­yış­tay ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ve TBMM’­nin “büt­çe hak­kı­”n­dan kay­nak­la­nan de­ne­tim yet­ki­si­ni kul­la­na­bil­me­si için TBMM’­ye su­nul­ma­sı ge­re­ken Sa­yış­tay ra­por­la­rı­nın, usu­lü­ne uy­gun şe­kil­de su­nul­ma­ma­sı­nın ne­den­le­ri­nin araş­tı­rıl­ma­sıy­la so­run­la­rın ve so­rum­lu­la­rı­nın tes­pi­ti için Mec­lis araş­tır­ma­sı is­te­di.

Araş­tır­ma öner­ge­si ge­rek­çe­sin­de, “6085 Sa­yı­lı Ka­nun ge­re­ğin­ce Sa­yış­tay ra­por­la­rı­nın TBMM’­de­ki gö­rüş­me­le­ri­ne Sa­yış­tay Baş­ka­nı ve­ya de­ne­tim­den so­rum­lu baş­kan yar­dım­cı­sı­nın ka­tıl­ma­sı zo­run­lu tu­tul­ma­sı­na rağ­men ne Sa­yış­tay Baş­ka­nı ne de yar­dım­cı­sı Sa­yış­tay ra­por­la­rı­nın TBMM’­de­ki gö­rüş­me­le­ri­ne ka­tıl­ma­mak­ta­dı­r” gö­rü­şü di­le ge­ti­ril­di.

1800 ÖNERGE EL ARABASIYLA GELDİ

CHP’nin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyeleri, bütçe görüşmeleri sırasında verecekleri bin 800 önergeyi el arabası ile Meclis’e getirdiler.

CHP İstanbul Milletvekili Mevlüt Aslanoğlu, her bir bütçeye 7 adet önerge verme haklarının bulunduğunu belirterek, 500’er kelimeden oluşan her önergenin bütçe sırasında okunacağını söyledi.

BDP şerhinde MiT ayrıntısı

BDP’nin 2014 yılı bütçe tasarısına ilişkin muhalefet şerhinde, “Merkezi yönetim altındaki idareler Sayıştay’a gerekli bilgi ve belgeleri sunmamakta ya da eksik sunmaktadır. Bu nedenle de Sayıştay’ca son derece daraltılmış bir dış denetim dahi yapılmamaktadır” denildi.

Bu durumun Sayıştay’ın 2012 Yılı Dış Denetim Raporu’na da yansıdığı, Sayıştay raporunda, “Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin tüm gelir, gider ve mallarına ilişkin işlemlerinin raporlandığı kurumsal düzeyde müstakil mali tabloları, 5018 Sayılı Kanun’un öngördüğü şekilde üretilememekte ve Sayıştay denetimine sunulamamaktadır. Bu durum 5018 Sayılı Kanun’un öngördüğü mali saydamlık ve hesap verebilirlik ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir” görüşünün yer aldığı vurgulandı.

BDP şerhinde, “Bu nedenle de, Başbakanlık, Diyanet İşleri Başkanlığı, Emniyet Gen. Md, T. Halk Sağlığı Kurumu, Kamu Hastaneleri Kurumu, Jandarma Genel Komutanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, MİT, belediyeler gibi çok sayıda kamu idaresinin 2012 yılına ilişkin mali rapor ve tabloları hakkında görüş bildirilememiştir” tespiti dikkat çekti.

Bugün Gazetesi

Bu haber 533 defa okundu.