Türkiye ayakta kalmaya çabalıyor

11 Ağustos 2007 14:58 tsi
Küresel piyasalarda son 2 haftadır yaşanan dalgalanmalar, ardarda kapanan fonlar ve sıkılaştırılan kredi koşulları ile likiditede görülmeye başlanan daralmaya küresel piyasaların 3 büyük aktöründen müdahale geldi.

Avrupa Merkez Bankası, Japonya Merkez Bankası (BoJ) hatta faiz indirme baskısına rağmen son toplantısında faizleri sabit bırakarak kredi sıkışmasını önemsemediği yönünde eleştirilen ABD Merkez Bankası (FED) bile piyasaya para sürdü. Likiditeyi artırmak ve küresel piyasalardaki çalkantıyı hafifletmek amacıyla sürülen para ise borsalardaki düşüşü engellemeye yardımcı olamadı. Uzmanlara göre piyasaların sakinleşebilmesi için daha fazla nakit pompalanması gerekiyor. Cuma günü Avrupa borsaları güne yine düşüşlerle başladı. Avrupa Borsaları müdahalelere rağmen kredilerdeki daralmanın devam edeceği endişesinin etkisiyle cuma gününe yüzde 1,5 ila 2 arasında düşüşlerle başladı. FTSE100 yüzde 1,37'lik düşüşle açılırken, XDAX yüzde 1,29, CAC40 yüzde 1,31'lik düşüşle açıldı. Perşembe günü ise ABD borsalarındaki kayıplar müdahaleye rağmen devam etti. Dow Jones yüzde 2,83 değer kaybederken, Nasdaq yüzde 2,16 düştü. Brezilya, Arjantin, Meksika'da da yüzde 3'e yaklaşan kayıplar görüldü. Asya borsaları da müdahaleye rağmen rahatlamadı, Japonya'nın Nikkei 225 endeksi yüzde 2,37 değer kaybederek son 5 ayın en düşük seviyesine gerilerken, Hong Kong'un Hang Seng endeksi de 646 puandan fazla düştü.

Kredilerdeki daralma tek operasyonla aşılmaz

Merkez bankalarının müdahalelerine rağmen süregelen düşüşlerin ardından ise AMB son olarak cuma günü piyasalara daha fazla likidite sağlayabilmek için 3 günlük değişken faizli bir ihale açtı. Avustralya Merkez Bankası ise cuma günü piyasaya hergün sürdüğü nakit meblağı ikiye katladı ve 4,2 milyar dolarlık para enjekte etti. Asya merkez bankalarından ise gerektiği takdirde her an kredi sıkışıklığını rahatlatmak için piyasaya para sürebilecekleri sinyalleri geliyor.

Referans gazetesine konuşan Finansbank ekonomisti İnan Demir'e göre AMB'nin piyasaya bu kadar ciddi bir nakit pompalaması ABD subprime krizindeki sorunların iyice büyüdüğünün bir göstergesi. Artık sadece ABD'de değil Avrupa piyasalarında da ciddi kredi daralması yaşandığını söyleyen Demir'e göre dünyanın en büyük merkez bankalarının devasa para enjeksiyonlarına rağmen piyasaların toparlanamaması da bununla alakalı. "Kredi sıkıntısı hala devam ediyor. Bu sadece bir operasyonla aşılabilecek bir sorun değil. Bu nedenle de piyasaların tek bir müdahale ile toparlanmasını beklememek gerekiyor" diyen Demir, bundan sonra BoJ ve AMB'nin faiz artırımına gitmesinin eskisi kadar kolay olup olmayacağı sorusuna da "Bu likidite sıkışıklığının ne kadar süreceğine, sürecin ne zaman normalize olacağına bağlı. Bu süreç ancak normale dönerse merkez bankaları günlük likidite daralmaları ile değil eskisi gibi daha genel ekonomik kaygılarla hareket etmeye devam edebilir" cevabını veriyor.

Şirket ve bireysel krediler riskte

Piyasalardaki çalkantılar karşısında en azından faiz indirimi sinyali vereceği beklentilerini bile boşa çıkaran ve küresel likiditedeki daralmaları gözardı ettiği nedeniyle eleştirilen FED Başkanı Ben Bernanke'nin müdahalesi ise bu kez kredi daralmaları endişesi ile alınmış bir karar. Ancak Demir'e göre, Bernanke'nin piyasaya 24 milyar dolar enjekte etmesi yine de kredilerdeki daralma endişesini gözeten bir hamle değil. FED'in yüzde 5.25 gibi bir hedef faizi olduğunu söyleyen Demir, faizin hedeflerin üzerine çıkmaması için müdahalede bulunulduğunu söylüyor. AMB'nin 11 Eylül'den bu yana gerçekleştirdiği en büyük müdahale, perşembe gecesi özellikle subprime krizinden etkilenmiş bankaların birbirlerine borç vermeyi durdurması üzerine kredi piyasalarında bir daralma yaşanmöasını engellemek amacıyla yapıldı. Subprime krizinin bankaları bile birbirinden borç alamaz hale getirmesi ise bunun bir sonraki ayağının şirketlere ve bireylere verilen krediler olabileceğini akla getiriyor. Zaten son iki haftadır yaşanan çalkantı karşısında bazı bankalar kredi miktarını düşürmeye ya da koşullarını sertleştirmeye başladı. Demir'e göre ise AMB'nin müdahale kararını tetikleyen bu gelişme şirketlere ve bireylere verilen kredilere de etki edebilir. Demir son haftalardaki riskten kaçış eğiliminin sürmesi halinde şirket ve bireylerin de bu daralmadan etkileneceğini belirtiyor.

BoJ'un faiz artırımı hayal olabilir

Öte yandan likiditeyi artırmak için piyasaya müdahale eden BOJ'un bu gidişle beklenen faiz artırımına gidemeyeceği beklentileri de artmaya başladı. 22 ila 23 Ağustos'ta gerçekleştirilecek olan faiz toplantısında faizini yüzde 0,50'den 0,75'e çıkararak 1995 yılından bu yanaki en yüksek seviyesine ulaşması beklenen BoJ'un hisse senetleri fiyatlarının da son 5 yılın en düşük seviyesine gerilemesi ile faiz artırımını erteleyebileceği konuşuluyor. Fransız BNP Paribas'nın 2 milyar euro değerindeki 3 yatırım fonunu ABD'deki subprime krizinden etkilenerek dondurmasından sonra AMB perşembe akşamı piyasaya 95 milyar euro sürmüştü. Bu müdahale, AMB'nin 2001 yılında yaşanan 11 Eylül saldırıları ile allak bullak olan piyasalar döneminde piysaya sürdüğü yüklü nakitten bu yana piyasaya yaptığı en büyük müdahale olarak gösteriliyor. Japonya merkez bankası ise Tokyo borsasının açılışında hisse senetlerinin yaklaşık yüzde 2 kadar değer kaybetmesini takiben piyasalara 8 milyar doları aşkın nakit pompalamış, FED ise faizleri sabit tutma kararından bir kaç gün sonra yine perşembe günü bankacılık sistemine 24 milyar dolarlık nakit sürmüştü.

Dalgalanma 5 yıllık birleşme rallisine fren yaptırdı

Bernanke, Fukui ve Trichet'nin son 5 yıldır izledikleri düşük faiz politikası ile yarattıkları kolay para dönemi ABD'de patlak veren subprime krizi ile sona ermeye başladı. Son iki haftadır Türkiye gibi gelişen piyasalar da dahil olmak üzerinde küresel piyasaların genelinde ciddi satışlar yaşanıyor. ABD'li düşük gelirli mortgage kredisi borçlusu aldığı parayı bankasına geri ödemekte giderek zorlanırken, kredilere dayalı menkul kıymet satışı yapan fonlar da kapılarına bir bir kepenk vurmaya başladı. Bear Stearns'ün iki hedge fonunun iflasın eşiğine gelmesinin ardından, sadece son bir kaç gün içinde ABD'nin en büyük 10'uncu mortgage kuruluşu American Home iflas koruma kanununa başvurdu. Ancak görünürde sadece küresel piyasalar sallanıyor ve mortgage kuruluşları iflasa sürükleniyor gibi görünsede, giderek büyüyen ve son olarak Alt-A tipi kredilere de sıçrayan kriz küresel şirket satın alma ve birleşmelerine de balta indirmek üzere.

Ağustos birleşmeleri 3 yılın en düşüğünde

Borçlu satın almaları besleyen kredilerde yaşanan daralma karşısında planlanan satın almalar iptal olmaya, girişim sermayesi şirketleri ise satın alma fonlarını kapatmaya başladı. Bazı şirketler ise ya ihraç ettikleri tahvilleri piyasadan geri çekiyor, ya da tahvil ihracını iptal ediyor.

Thomson Financial'ın verilerine göre çalkantının başladığı ağustos ayının ilk haftasında dünya çapında gerçekleşen satın alma ve birleşmelerin büyüklüğü 2004 yılından bu yanaki en düşük seviyesine geriledi. Son 10 yıl içinde sadece üç kez satın alma ve birleşme dalgası şu andakinden daha yavaş gerçekleşmişti. Financial News'de yer alan habere göre; ağustosun ilk 7 gününde toplam değeri 13.2 milyar doları bulan 170 satın alma ve birleşme gerçekleşti. Bu rakam 2006'nın aynı ayında 236 anlaşma ve 19.5 milyar dolarlık büyüklük şeklindeydi. 2005 yılının ağustos ayında ise 20.8 milyar dolar büyüklüğünde 211 adet birleşme anlaşması gerçekleşmişti. Geçen yılın sonundan beri 80'den fazla subprime mortgage kredisi veren kuurluş kapanmış durumdaydı. Bu yılın başında hızlanan bu eğilim, ilkbahar aylarında büyük vr küçük kredi kuruluşlarının verdikleri kredileri azaltması ya da durdurması ile devam etti.

Satın alma planları iptal olmaya başladı

Mortgage kuruluşları ve bankalar ise kredi koşullarını ağırlaştırmaya ya da verdikleri kredi limitini düşürmeye başladı. Durum böyle olunca kredi olanağının hızlı bir şekilde daralmaya başladığını gören şirketler büyük umutlar bağladıkları satın almalardan da vazgeçmek zorunda kalıyor. ABD'den, Japonya'ya, Kore'den Brezilya'ya, Rusya'dan Birleşik Arap Emirlikleri'ne kadar bir çok ülkede satın almalar bir bir iptal olmaya başladı. Son olarak cuma günü ABD'li Virgin Media grubu da 11 milyar dolarlık satışını iptal etti. Virgin Media, değerini 23 milyar dolara kadar taşıyabilecek satışı iptal ederken, gerekçe olarak da küresel piyasalardaki dalgalanmayı gösterdi ve piyasalar, yatırımcıların satışa daha fazla ilgi gösterecek kadar iyileşene kadar bekleyeceğini belirtti. Perşembe günü girişim sermayesi devi Blackstone 22 milyar dolar büyüklüğündeki dünyanın en büyük girişim sermayesi fonunu kapatma kararı aldı. Yani şirket satın almaları için ayırdığı bu fondan vazgeçerek eskisi kadar agresif satın almalar yapmayacağı sinyalini verdi. Hem ABD'de hem de Avrupa'daki piyasalarda işlem gören şirket tahvillerinin son iki haftadır süren ve mortgage sektöründeki krizi büyüdükçe daha da devam edecekmiş gibi görünen kriz nedeniyle değer kaybetmesi, girişim sermayesi şirketleri için kendi maliyetlerinde yükselme anlamına geliyor. Bu da girişim sermayesinin şirket satın almalarda artık eskisi kadar bonkör davranamayacağı şeklinde yorumlanabilir.  

Trichet müdahaleye devam edecek

Avrupa Merkez Bankası Jean Claude Trichet, hafta içi sürpriz bir şekilde piyasaya 95 milyar euro nakit para sürdükten sonra cuma günü de piyasalara daha fazla likidite sağlayabilmek için 3 günlük değişken faizli bir ihale açtı.

Fukui'nin faiz artırma şansı azaldı

Toshihiko Fukui'nin Ağustos sonunda gerçekleştirilecek olan para kurulu toplantısında faiz artırma olasılığı piyasadaki kredi sıkışıklığı nedeniyle iyice zorlaştı. Fukui piyasaya 8,5 milyar euro sürdü.

Harmony Gold: Güney Afrikalı madencilik devi 350 milyon dolarlık tahvil çıkarma planlarını erteledi.

Aozora Bank: 21 milyar yenlik subprime kredisi bağlantısı olduğu belirtilen Japon Bankası, bu alandaki krize bağlı olarak 4.5 milyar yen kayıba uğradığını bildirdi.

Kia Motors: Güney Kore'nin 2'nci büyük otomobil üreticisi olan firma 500 milyon dolarlık tahvil satışını iptal etti.

Fortress: ABD mortgage sektöründe yatırımları bulunan Avustralyalı yatırım bankası Macquaire`ın Fortress fonu da iflas sinyalleri verdi. Bu durum Macquaire Bank'a 300 milyon dolara mal olacak.

MISC Bhd: Dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğalgaz tanker taşımacılığı şirketi  570 milyon dolarlık tahvil satışını erteledi 

Referans

Bu haber 386 defa okundu.