Evrensel neoliberal yalanlar silsilesi

6 Ağustos 2007 13:18 tsi
Çok satılan kişisel gelişim kitapları insanları hayal kırıklığına uğratıyor. İçi doldurulmamış “çalıntı” felsefelerle oluşturulan kitaplar, uzmanlara göre evrensel neoliberal yalanlardan ibaret…

Kişisel gelişim, kolektif çöküntü

Kişisel gelişim kitapları, son yıllarda okurların en çok rağbet ettiği türler arasında, ilk sıralarda yer alıyor. 

Bu durum, dünya ile birlikte Türk okuru için de geçerli. Öyle ki pek çok yayınevi, ağırlıklı olarak gelişim kitapları basıyor. Rafları süsleyen, ticarî getirisi de hayli yüksek bu kitaplara gösterilen ilgi de oldukça fazla. Örneğin son birkaç haftadır Dr. David J. Lieberman tarafından kaleme alınan ‘Herkese Her İstediğinizi Yaptırın’ isimli kitap, 4,5 milyon baskıya ulaşmış durumda. Çok satanlar listesinde ilk 10’dan düşmeyen bir diğer kitap ise “İstediğiniz Kişiye 8 Dakikada Nasıl Evet Dedirtirsiniz?”. ‘The Secret’ ise başlı başına bir olay. Zira, yazarından işadamına, öğrencisinden emeklisine kadar hemen herkesin alıp sonrasında ‘tam bir fiyasko’ olarak nitelediği bir kitapla karşı karşıyayız. 

Okuru hayal kırıklığına uğratan bu kitapları, okuma yazma oranının düşük olduğu ülkemizde insanlara aldırtan sebep nedir peki? Ya da Ayşe Arman’ı ‘The Secret’ kitabının yazarı Rhonda Byrne ile hayalî röportaj yapmaya yönelten şey ne? Bu kitaplara gelen eleştiriler de tam olarak burada başlıyor. Pazarlama şaheseri olan bu eserler misyonerlik faaliyetinin bir ürünü mü? Yoksa gelişmekte olan ülkelerdeki gençleri tembelleştirme politikası mı? Materyalist olmayanlardan ilah kavramını çekip çıkarma sevdası mı? Tüm bu şüphelerimizi gelişim uzmanlarına, psikiyatrlara, yazarlara ve eğitmenlere sorduk. 

“Kelimelerin ve cümlelerin insan hayatındaki etkisi çok büyük.” diyen NLP uzmanı ve eğitmeni Cengiz Eren bunun sadece NLP’nin linguistik tarafı olduğunu söyleyerek şöyle devam ediyor: “Çok para sahibi olmayı düşündüğünüzde ve paranız olmamaya devam ettiğinde aklınıza yine parasızlık gelmeye başlayacak ve yukarıda söylediğiniz cümle size parasızlığı düşündürmeye devam edecektir. Durumda da bir değişim olmayacaktır. Sır kitabını okuyan kişiler kaynaklarına uygun olmayan konularda düşünmeye başlayacaklar ve kısa bir müddet sonra hiçbir şey yapamaz hale geldiklerini göreceklerdir.” Bu konuda kafa yoran bir diğer isim ise gazeteci-yazar Haşmet Babaoğlu. Babaoğlu, bu hafta yayımlanan yazısında ‘Rohanda Byrne’nın kitabı The Secret / Sır bir operasyon. İnsanlığın binlerce yıllık hayal-dua-dilek-adak kültürünün içinden Tanrı kavramını çekip çıkartma operasyonu... ‘İstersen olur’ diyor The Secret. Ama kim ‘ol’duracak? Kimse!..’ diyerek ilginç ve bir o kadar da önemli bir tespitte bulunuyor. 

‘Bu kitaplardaki önerilere inanan gençler hayal kırıklığına uğrar’ 

“Son zamanlarda kişisel gelişim adı altında piyasaya sürülen kitapların birçoğu insanları hayalperestliğe ve tembelliğe sürüklüyor.” diyor yazar ve eğitim uzmanı Çetin Özbey. “Bu kitaplar, başarı ve zenginlik için sadece pozitif düşünmeyi öneriyor: ‘Deniz manzaralı bir evim olsun diye düşünün, eviniz olacak’ gibi öneriler saçmalıktan öteye geçemez. Bu kitaplar daha çok başarılı olmak isteyen ancak henüz istedikleri başarıya ulaşamayan gençler tarafından tüketiliyor. Başarılı olma umuduyla bu kitaplara sarılan ve içtenlikle inanan gençler, çok geçmeden derin hayal kırıklığı yaşayabilirler. Hatta psikolojik yönden birçok sorunla karşılaşabilirler.” Batı kaynaklı bu kitapların temelini Doğu sofizminin inançlarının oluşturduğunu sözlerine ekleyen Özbey, “Sofizmdeki düşünceler ruha ve duyguya yönelikken, Batılılar bunu materyalist bir boyuta oturttular.” diyor: “Aslında bu kitaplar, 1930’lu yıllarda dünyada fırtına etkisi yapan Dale Carneige ekolünün devamıdır. Bu yeni akım, Dale Carneige’nin fikirlerini abartarak gerçek yaşamın dışına taşıdılar. Bu kitaplar moda gibidir, belli bir süre sonra popülerliklerini yitirmeleri kaçınılmazdır ve çok geçmeden etkisini yitireceğine inanıyorum. Her zaman pozitif düşünmek gerekir; ama düşüncemizdeki hedef, var olan potansiyelimizle veya yeteneklerimizle uyuşmuyorsa boşa kürek çekmiş oluruz. Bu yönde potansiyelimiz olsa bile ciddi bir çaba sarf etmeden, düşünceye harcayacağımız zamana yazık olur.” 

Evrensel neoliberal yalanlar silsilesi

Psikiyatr Cemal Dindar’a göre kişisel gelişim kitapları, ‘arıza kuşaklar’la baş başa kalmış sistemin kendi arızasıyla karşılaşmama numaralarından biri. “Pozitif düşün, istediğin olacak mesajını verenler şunları söylemek istiyor.” diyor Dindar: “Hayat sana benden daha az cömert davranıyorsa hata sende... Benim varsıllığımın senin yoksulluğunla bir ilgisi yok... Bir de bu koşullar ebedidir, kendini alıştırmaya bak. Yani evrensel neoliberal yalanlar silsilesi. Çok okunanlara baktığımızda Londra’da, New York’ta ne okunuyorsa biraz gecikmeli olarak İstanbul’da da o okunuyor. Ana temaya baktığımızda, kendi iyiliğin için diğer insanların, hatta toplumların başlarına geleni hızla ve hemen unut. Bu yanıyla baktığımızda, kişisel gelişimi öne alan Batı’nın ben merkezli yararcı ahlak değerlerinin toplum yararını gözeten yerleşik değerlerin yerine önerilmesi de var. Komşun açken tok gezmek ayıptır cümlesini niye yer etmez bu kitaplar?.. Çünkü bu kitapların tüm ideolojik temellerini çökertir bu sorular. Özetle; insan toplumsal bir varlıktır, kendini diğer insanlarla ilişkilerinde var eder. Dolayısıyla iyilik hali için antidepresanlar ya da pozitif düşünce kılıflı telkinler yetmez...”

Zaman

Bu haber 403 defa okundu.